ΖΟΥΜΕ ΜΑΖΙ. Άρθρο της Ευαγγελίας(Εύας) Προκοπάκη-Μπαλάση*

Μια από τις περισσότερο δραματικές διαστάσεις της αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου, είναι η γέννηση και εκδήλωση της ψυχοκοινωνικής «απάθειας», δηλαδή της παθητικής αποδοχής του γεγονότος ότι τα μεμονωμένα άτομα, αδυνατούμε να επηρεάσουμε τις διαδικασίες που χαρακτηρίζουν το κοινωνικό σύνολο.

Με πιο απλά λόγια, το «παθητικό» σύνδρομο που διακατέχει το σύγχρονο άνθρωπο, διαπιστώνεται με φράσεις όπως: «μπορώ εγώ να αλλάξω τον κόσμο;» «εγώ δεν φταίω, οι άλλοι φταίνε» ή κυρίως με πρακτικές, «κοιτάω το σπίτι μου, τη δουλειά μου, δεν με νοιάζουν οι άλλοι».

Ποιοι όμως είναι οι άλλοι; Αν εγώ διάλεξα να είμαι ένας άλλος από τους άλλους, μήπως έτσι κατατάσσομαι μόνος μου σε μια κατηγορία άλλων ανθρώπων και κατ’ αυτόν τον τρόπο, νομίζω ότι απαλλάσσομαι ευθυνών ή κατηγοριών; Το προφανές είναι, ότι το πλαίσιο στο οποίο διάλεξα να ανήκω, με εγκλωβίζει ώστε να ζω μια πραγματικότητα που σαφώς δεν μου αρέσει, με καθιστά απλό παρατηρητή μιας ζωής μίζερης, μου στερεί την ελπίδα της αλλαγής, μου αφαιρεί το δικαίωμα να αισθάνομαι άνθρωπος.

Πόση αλήθεια υπάρχει στη φράση του Καζαντζάκη όταν μιλούσε για την ελευθερία; «Στη γη ετούτη βρίσκεται μονάχα ο αγώνας για την λευτεριά, αγωνιζόμαστε για το άφαντο γι’ αυτό ο άνθρωπος έπαψε να είναι ζώο».

Πόση αλήθεια κρύβεται στις διαπιστώσεις του Ρουσσώ όταν κάνει χρήση του όρου «γενική βούληση», για να περιγράψει την παρόρμηση του ανθρώπου να συνενωθεί, σε μια σχέση με τους άλλους ανθρώπους, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί μέσα από αυτή τη σχέση, να προστατεύει τον εαυτό του και την περιουσία του.

Ο Αριστοτέλης πιστεύει ότι ο άνθρωπος που ζει μόνος του είναι ή θηρίο ή Θεός και υπογραμμίζει ότι ο πολίτης είναι μέρος της πόλης, που αποτελεί το όλον.

Γιατί άραγε, στο πέρασμα των αιώνων, ο άνθρωπος θέλησε να εκφράσει τα συναισθήματά του, μαζί με άλλους ανθρώπους; Γιατί όταν θρηνεί, όταν λατρεύει το Θεό, όταν γιορτάζει ή όταν αγωνίζεται επιδιώκει τη συνύπαρξη με άλλους ανθρώπους;

Η καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου, οι ρυθμοί ζωής που του επιβλήθηκαν, τον οδήγησαν σιγά-σιγά στην ατομικοποίηση και στην εμφάνιση ψυχικών διαταραχών. Μάλιστα, με έρευνα που δημοσιεύεται στο οικονομικό περιοδικό «Wirtschaftswoche» οι Έλληνες καταγράφονται ως οι λιγότερο ευτυχισμένοι πολίτες της Ευρώπης.

Από τα ανωτέρω λοιπόν προκύπτει πως εμείς οι άνθρωποι εξαιτίας της κοινωνικής μας φύσης, επιθυμούμε και επιδιώκουμε να «ζούμε μαζί».

Μπορεί να έχει δίκιο κάποιος όταν πιστεύει ότι για τα κακώς κείμενα «φταίνε οι άλλοι»; Άραγε, κανένας από εμάς δεν φταίει; Αλήθεια, δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα; Μήπως, δεν έχει νόημα να προσπαθήσουμε για το οτιδήποτε αφού μόνοι μας δεν μπορούμε να καταφέρουμε τίποτα; Πράγματι αν και «ζούμε μαζί» εν τούτοις δεν ευθυνόμαστε εμείς αλλά «οι άλλοι»;

Με το παρόν άρθρο-κείμενο επιθυμώ ο καθένας από εμάς να προβληματιστεί, και να σκεφτεί αν πράγματι μπορεί ή αν έχει νόημα να ξεφύγει από το «παθητικό σύνδρομο». Αυτό ας το απαντήσει ο καθένας μόνος του. Πάντως, όποια και αν είναι η απάντηση που θα δώσει, το μόνο βέβαιο είναι πως όλοι «ζούμε μαζί» και η απάντηση και η πράξη του ενός επηρεάζει λίγο ή πολύ τους υπολοίπους. Σε εμάς έγκειται τελικά όχι μόνο να ζούμε απλά ο ένας δίπλα στον άλλο, αλλά να «ζούμε μαζί».

Γεγονός είναι ότι με απασχολεί πολύ η απότομη συμπεριφορά που συναντώ στις συναναστροφές μου, που μαρτυρά ένα εγκλωβισμένο θυμό.

Με απασχολεί επίσης η απελπισία και η έλλειψη χαμόγελου στην πλειοψηφία των ανθρώπων.

Με φοβίζει η στασιμότητα της εξέλιξης των ανθρώπινων σχέσεων.

Γνωρίζω βέβαια, ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα έγιναν πολλές και φοβερές αλλαγές στη ζωή μας.

Πολλοί έχασαν τις δουλειές τους, άλλοι ακόμα και την περιουσία τους.

Αρκετοί κατέβηκαν σκαλοπάτια στην κοινωνική διαστρωμάτωση.

Άλλοι αποχαιρέτησαν τα παιδιά τους για μια άλλη χώρα και πάρα πολλοί δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες της καθημερινότητας.

Οι αλλαγές και οι δυσκολίες πάρα πολλές που μοιραία έγιναν «κοινή τύχη» για όλους μας.

Όχι δεν θα μείνω άλλο στη θέση ενός παθητικού ή έστω ευαίσθητου παρατηρητή και ταυτόχρονα ενός πληγέντα πολίτη.

Θέλω να ενώσω τις προσπάθειές μου με τους συμπολίτες μου αποκτώντας ένα ενεργό ρόλο.

Θέλω να μοιραστώ καταστάσεις, συζητήσεις, ιδέες και οράματα, να προσφέρω σε πρακτικά θέματα, να στηρίξω και να στηριχτώ.

Έτσι αντιλαμβάνομαι το «ζούμε μαζί» και όχι απλά ζούμε δίπλα.

                   

                   * Εκπαιδευτικός-Κοινωνιολόγος

        Υποψήφια με το Ζούμε Μαζί του Απόστολου Κόντου