Επιτροπής δια την Διεθνή Ύφεσιν και Ειρήνην (ΕΕΔΥΕ) και επί δεκαετίες ουσιωδώς υπηρετήσας τον κόσμο της εργασίας τόσο σαν ανώτερος κρατικός λειτουργός όσο και σαν κοινωνικοπολιτικός παράγοντας, είπε για τον Επιθεωρητή Επαγγελματικής Υγιεινής στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας Μάρκο Αυγέρη.
Σήμερα, και πάλι στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας», λέω να καταχωρήσω όσα στην ίδια εκδήλωση είπε ο Κώστας Βάρναλης, αναφέρονται φυσικά στον Μάρκο Αυγέρη μα και σε αρκετούς ξεχωριστούς της πνευματικής μας ζωής και στην Δεξαμενή των Αθηνών, το στέκι των ανθρώπων του πνεύματος τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα.
 |
| 1912 στο Κράσι της Κρήτης. Διακρίνονται από αριστερά Γαλάτεια Καζαντζάκη, Έλλη Αλεξίου, Μάρκος Αυγέρης, Κώστας Βάρναλης, Νίκος Καζαντζάκης και Χαρίλαος Στεφανίδης. |
«Ποιος θα το “λεγε, ύστερ” από εξήντα τόσα χρόνια, όταν πολλοί νεαροί πρωταρχίζαμε την πνευματική μας πορεία, στο τέλος θα τερματίζαμε μονάχα ο Αυγέρης κι” εγώ! Στο χείλος της αβύσσου!
Γι” αυτό χρέος μου είναι να τον χαιρετήσω πρώτος εγώ απόψε, που οι θαυμαστές και φίλοι του τιμούμε την πολύχρονη του υπηρεσία στα ελληνικά γράμματα.
Είμαστε οι παλαιότεροι κι” οι τελευταίοι της γενιάς μας. Όλ” οι άλλοι προτυτερινοί μας και συγκαιρινοί, φύγανε, μα το έργο τους όχι. Ας ελπίσουμε, πως όταν κι” εμείς θα φύγουμε, κάτι θα μείνει κι” από μας.
Θυμούμαι τώρα μια κουβέντα του Βουτυρά. Πήγα να τον ιδώ άρρωστο στην κλινική. Τον βρήκα τυλιγμένο με μια κουβέρτα να κάθεται ασάλευτος, σε μιαν ψάθινη πολυθρόνα. Κάποια στιγμή μου λέγει:
- Μόνο εγώ, εσύ κι” ο Αυγέρης μείναμε.
Και τώρα, κάποτες, ο ένας από τους δυο μας θα πει:
- Μόνο εγώ έμεινα.
Αλλά δε θάναι κι” ο πιο τυχερός. Γιατί αυτός θα νοιώθει περισσότερον καιρό, στο σώμα του και στην ψυχή του, την ντροπή της αιχμαλωσιάς τους σε μιαν πατρίδα κτυπημένην στο σφυρί.
Τιμούμε απόψε τον Μαθουσάλα της γραμματείας μας. Όχι τον αριθμό των χρόνων του παρά τα χρόνια του πνευματικού του αγώνα. Και τον αγώνα αυτόν τον συνεχίζει όλο και περισσότερο. Γιατί ο Αυγέρης δεν αποστρατεύτηκε. Έμεινε πάντα κληρωτός και στην πρώτη γραμμή του μετώπου.
Πρωιμότατα, είκοσι χρονών νεανίας, φοιτητής ακόμα, με το πρώτο πήδημα κατάχτησε την δόξα. Δεν είτανε μικρό πράμα ν” ανεβάσει στην «Νέα Σκηνή» του ο λυρικός, ο λεπτολόγος, ο υπεύθυνος ανακαινιστής του θεάτρου μας, ο Κώστας Χρηστομάνος το πρωτόλειο «Μπροστά στους ανθρώπους» ενός αγνώστου ποιητή!
Αυτό, αν δεν γελιέμαι στα 1904. Λίγο αργότερα γνωριστήκαμε στην Δεξαμενή (των Αθηνών). Αυτό το ψήλωμα είταν, εκείνο τον καιρό, το αναχωρητήριο όλων σχεδόν των ανθρώπων του πνεύματος. Τόπος ανοιχτός. Απάνου λέφτερος ουρανός κι” αντίκρα ολάνοιχτος ο Σαρωνικός με τα νησιά του. Πεύκα, λέφκες, κυπαρίσσια, βρύση. Σήμερα αντικρύζει κανείς μονάχα ντουβάρια – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Κι” όχι μονάχα εκεί! Παντού!
Δεν χρειάζεται ν” αριθμήσω ονόματα. Αναφέρω με συγκινημένην ευλάβεια δυο άφθαστες φωνές του Λόγου και της Αρετής, τον Παπαδιαμάντη και τον Κονδυλάκη.
Μ” επί κεφαλής τον Αυγέρη μερικοί σπουδαστές (ανάμεσα σ” αυτούς κι” ο πατέρας της Ασπασίας Παπαθανασίου) κάναμε μίαν επιτροπή να ζητήσει από το Υπουργείο Παιδείας να εκδώσει τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη – εν αγνοία του. Δεν θυμάμαι, αν μας δέχτηκε καν το Υπουργείο. Το αναφέρω όμως για να σας δείξω πόσο παιδιά είμαστε, αφού πιστεύαμε, πως το Κράτος (Κράτος ταξικό, επομένως σκοταδιστικό) άλλον καϋμό δεν είχε παρά να προβάλει τις πνευματικές αξίες του Έθνους. Η πείρα μας δίδαξε πως η δουλειά του Κράτους είναι όχι να ελευθερώνει παρά να υποδουλώνει το πνεύμα.
Τι ονειρευόμαστε (μιλώ γενικά) εμείς οι τότε νεοσσοί της ποίησης στην αρχή της πορείας μας. Να φανούμε, να σταθούμε, ν” αξιωθούμε. Νομίζαμε, πως αυτό είναι όλο. Οι περισσότεροι μείνανε σ” αυτό. Εμείς όμως με τον καιρό το καταλάβαμε, πως η Τέχνη είναι κοινωνικό λειτούργημα, πως έργο της δεν είναι η προβολή του ατομικού καϋμού παρά των καϋμών του συνόλου. Ο φωτισμός κι” όχι το θάμπωμα. Έπρεπε λοιπόν να γίνουμε η συνείδηση του λαού. Κι” η φωνή του. Η συνείδηση κι” η φωνή της Αλήθειας. Αυτό θα πει να την ξέρουμε πρώτα εμείς την Αλήθεια. Και δεν υπάρχει στα ταξικά συστήματα πιο απαγορευμένο μυστικό από την Αλήθεια. Που είναι πικρή και για κείνους που την λένε και για κείνους που την κρύβουν.
Αν το καταφέραμε αυτό το δύσκολο έργο, άλλος λογαριασμός.
Η ζωή όπως το ξέρουμε όλοι όσοι δεν είμαστε ιδεαλιστές, διαρκώς προχωρεί κι” αλλάζει. Προχωρεί προς την ελευθερία και την ειρήνη. Και καμμιά εκ των άνω υλική και ηθική βία δεν μπορεί να σταματήσει και πολύ περισσότερο να την στρέψει προς τα πίσω αυτή την πορεία της Ανθρωπότητας. Κι” ο Αυγέρης, που τον τιμούμε απόψε και μας τιμά κι” αυτός, έδωσε ό,τι καλύτερο είχε για να την ευκολύνει αυτήν την πορεία του δικού μας λαού. Στάθηκε άξιος και πιστός οδηγός. Αν είτανε ανάξιος και αυτόμολος θα είχε έδρα στην Ακαδημία – κι” όχι κάθε τόσο στις φυλακές».
Έχω την αίσθηση πως όσα καταχώρησα του Κώστα Βάρναλη σχετικά με τον Μάρκο Αυγέρη και την Δεξαμενή των Αθηνών δεν συντελούν μόνο στην γνώση της ιστορίας, το υπερβαίνουν αυτό – για τούτο ας διαβαστούν ξανά και ξανά με προσοχή για να εμπεδωθούν, ώστε να καθοδηγούν σκέψεις και πράξεις.
Κώστας Π. Παντελόγλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου