Ο βασικός νόμος της επανάστασης και η περίπτωση της Ελλάδας

Γράφει ο Θανάσης Κανιάρης

«Ο βασικός νόμος της επανάστασης, που τον επιβεβαίωσαν όλες οι επαναστάσεις και ειδικά οι τρεις ρωσικές επαναστάσεις του 20^ου αιώνα, συνίσταται στο εξής: για την επανάσταση δεν είναι αρκετό να κατανοήσουν οι εκμεταλλευόμενες και καταπιεζόμενες μάζες πως είναι αδύνατο να ζουν με τον παλιό τρόπο και να απαιτούν αλλαγή για την επανάσταση είναι απαραίτητο οι εκμεταλλευτές να μη μπορούν να ζουν και να κυβερνούν με τον παλιό τρόπο. Μόνο όταν «οι κάτω» δεν θέλουν το παλιό και «οι πάνω» δεν μπορούν να ζουν και να κυβερνούν με τον παλιό τρόπο, τότε μόνο μπορεί να νικήσει η επανάσταση.

Η αλήθεια αυτή εκφράζεται διαφορετικά με τα λόγια: η επανάσταση είναι αδύνατη χωρίς μία πανεθνική κρίση (που θα θίγει και τους εκμεταλλευόμενους και τους εκμεταλλευτές). Επομένως για την επανάσταση, πρέπει πρώτο, να πετύχουμε ώστε η πλειοψηφία των εργατών (ή πάντως η πλειοψηφία των συνειδητών, των σκεπτόμενων και των πολιτικά δραστήριων εργατών) να καταλάβει πέρα για πέρα την ανάγκη της επανάστασης και να είναι έτοιμη να βαδίσει στο θάνατο γι’ αυτή¨ δεύτερο, πρέπει οι άρχουσες τάξεις να περνούν κυβερνητική κρίση που τραβάει στην πολιτική ακόμα και τις πιο καθυστερημένες μάζες (το γνώρισα κάθε πραγματικής επανάστασης είναι ότι γρήγορα δεκαπλασιάζεται ή ακόμα και εκατονταπλασιάζεται ο αριθμός των ικανών για πολιτικό αγώνα εκπροσώπων της εργαζόμενης και καταπιεζόμενης μάζας που ως τότε ήταν απαθής), εξασθενεί την κυβέρνηση και κάνει δυνατή για τους επαναστάτες η γρήγορη ανατροπή της».

(Ο λενινιστικός νόμος για την επανάσταση – άπαντα, τόμος 41, σελ. 69 -70, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή).

Ο Λένιν μας δίνει τις γενικές αρχές του νόμου, τα γενικά του χαρακτηριστικά που εκδηλώνονται και κάνουν την εμφάνιση τους, στη διαδικασία του επαναστατικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Η «καθαρή» διατύπωση του νόμου, όπως και άλλου κοινωνικού νόμου, τροποποιείται ανάλογα με τις υπάρχουσες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες σε κάθε χώρα η οποία βρίσκεται σε επαναστατική κατάσταση.

Στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε μία αναγκαία διευκρίνιση και να διατυπώσουμε ένα ερώτημα.

Πρώτα η διευκρίνιση. Είναι προφανές, ότι η ύπαρξη επαναστατικής κατάστασης σε μια χώρα ή σε μια ομάδα χωρών, δεν διασφαλίζει από μόνη της τη νίκη της επανάστασης. Στον 20^ος αιώνα εκδηλώθηκαν δεκάδες επαναστάσεις σε όλα τα σημεία του πλανήτη. Πολλές από αυτές κατέληξαν με επιτυχία. Οι επαναστατικές δυνάμεις νίκησαν. Σε άλλες περιπτώσεις ηττήθηκαν. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται από την ίδια τη ζωή, από την ίδια την εμπειρία των επαναστάσεων του 20^ου αιώνα και δεν νομίζουμε ότι χρειάζονται περισσότερες διευκρινήσεις ή επιπρόσθετα επιχειρήματα για να διατυπώσουμε τη θέση, ότι η ύπαρξη επαναστατικής κατάστασης, δεν οδηγεί από μόνη της στη νίκη της επανάστασης.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Το ερώτημα τώρα. Είναι δυνατό σε μία χώρα ή σε ομάδα χωρών να κάνουν την εμφάνιση τους, πρώιμα, εμβρυακά στοιχεία, τα οποία, υπό προϋποθέσεις, μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα ή την ομάδα χωρών, σε επαναστατική κατάσταση; Λόγος γίνεται για μια κατάσταση προεπαναστατικής περιόδου, όπου όμως έχουν εμφανιστεί τα πρώτα φύτρα, που, υπό προϋποθέσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε επαναστατική κατάσταση.

Η θετική η αρνητική απάντηση στο ερώτημα αυτό, είναι κρίσιμη για την Ελλάδα, επειδή ακριβώς είναι η χώρα στην οποία εκδηλώθηκαν πλευρές του λενινιστικού νόμου για την επανάσταση, αλλά για λόγους οι οποίοι είναι απόλυτα ευκρινείς, η διαδικασία αυτή ανακόπηκε, ελπίζουμε προσωρινά.

Το διάστημα στο οποίο αναφερόμαστε, καλύπτει την χρονική περίοδο από το 2010 έως και σήμερα.

Είναι προφανές ότι στην Ελλάδα στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και της μνημονιακής λεηλασίας που ακολούθησε, δεν είχαμε επαναστατική κατάσταση. Ποτέ δεν τέθηκε ζήτημα επίλυσης του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας.

Όμως… Από το 2008 ως και σήμερα, το ΑΕΠ της χώρας βυθίστηκε περισσότερο από το 25%, μείωση την οποία μόνο συνθήκες πολεμικής σύρραξης δικαιολογούν. Την ίδια περίοδο σημειώνεται εκτεταμένη καταστροφή εμπορικού και βιομηχανικού κεφαλαίου, κυρίως μικρού και μεσαίου μεγέθους, ενώ η κρίση στην αγορά εργασίας εκτοξεύει την επίσημη ανεργία στο 25% του εργατικού δυναμικού. Το τραπεζικό σύστημα, παρά τις γενναίες ενέσεις ρευστότητας που δέχτηκε – ύψους εκατοντάδων δις. ευρώ τα οποία, μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού, μεταφέρθηκαν ως χρωστικός λογαριασμός στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων – έξι χρόνια μετά την εκδήλωση της κρίσης, παραμένει ζωντανός νεκρός. Δεν είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει την βιομηχανική και εμπορική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η αναπαραγωγή του κεφαλαίου σε διευρυμένη κλίμακα, η περιβόητη ανάπτυξη για την οποία ερίζουν οι αστοί οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον «ελληνικό» καπιταλισμό, οδήγησε τους μεγάλους κεφαλαιούχους, την περίοδο της οικονομικής κρίσης, να μεταφέρουν σε τράπεζες του εξωτερικού, δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες δις. ευρώ. Το αστικό πολιτικό σύστημα παραμένει βαριά λαβωμένο και μόνο η άνοδος του «μνημονιακού» ΣΥΡΙΖΑ του έχει δώσει προς στιγμή στοιχεία επίπλαστης σταθερότητας. Το ΠΑΣΟΚ τείνει να εξαφανιστεί, ενώ η ΝΔ είδε τα τελευταία χρόνια την εκλογική της βάση να περιορίζεται στο μισό. Η χώρα τα χρόνια αυτά μαστίζεται από την τριπλή κρίση. Κρίση οικονομική, κρίση, κοινωνική, κρίση πολιτική.

Με κριτήριο τα στοιχεία αυτά, μπορούμε να μιλάμε για πανεθνική κρίση, έτσι όπως την περιέγραψε ο Λένιν στο βασικό νόμο της επανάστασης;

Ένα δεύτερο σημείο που θα πρέπει να επισημάνουμε είναι αυτό της συμμετοχής των μαζών στην πολιτική δράση. Σύμφωνα με τον Λένιν «…πρέπει οι άρχουσες τάξεις να περνούν κυβερνητική κρίση που τραβά στην πολιτική ακόμα και τις πιο καθυστερημένες μάζες (το γνώρισμα κάθε πραγματικής επανάστασης είναι ότι γρήγορα δεκαπλασιάζεται ή ακόμα και εκατονταπλασιάζεται ο ικανός για πολιτικό αγώνα εκπροσώπων της εργαζόμενης και καταπιεζόμενης μάζας που ως τότε ήταν απαθής), εξασθενεί την κυβέρνηση και κάνει δυνατή για τους επαναστάτες τη γρήγορη ανατροπή της».

Στην Ελλάδα την περίοδο 2010 – 2012 σημειώθηκε απότομη άνοδος της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, καθώς δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες λαού – οι οποίοι ως τότε ήταν απαθείς – βγήκαν δυναμικά στους δρόμους, αμφισβήτησαν τις πολιτικές – 1^ο μνημόνιο – που ισοπέδωναν τη ζωή τους, συγκρούστηκαν κατ΄επανάληψη με τις δυνάμεις καταστολής, ενώ τότε ακριβώς ήταν η περίοδος της εγκατάλειψης από εκατομμύρια πολίτες των λαϊκών στρωμάτων, των παραδοσιακών αστικών κομμάτων, της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, τα οποία μπήκαν σε μια διαδικασία ανεπίστρεπτης συρρίκνωσης.

Στο σημείο αυτό δύο ακόμα παρατηρήσεις: Πρώτο: το γεγονός ότι το αυθόρμητο κίνημα της περιόδου 2010 – 2012, δεν συναντήθηκε με το συνειδητό επαναστατικό κίνημα, αλλά εν τέλει παρασύρθηκε από το μικροαστικό ρεύμα (ΣΥΡΙΖΑ) που εμφανίστηκε την περίοδο της κρίσης, δεν βαρύνει το ίδιο, αλλά την επαναστατική πρωτοπορία της εργατικής τάξης (ΚΚΕ), η οποία, την κρίσιμη αυτή περίοδο α) αρνήθηκε να καταθέσει πρόγραμμα εξόδου από την κρίση σε επαναστατική κατεύθυνση β) αντιμετώπισε το αυθόρμητο αυτό κίνημα, σαν εχθρική δύναμη, με ολέθρια τελικά αποτελέσματα για το ίδιο το λαϊκό κίνημα και τις προοπτικές ανάπτυξης του. Δεύτερο: είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η αντοχή που επέδειξε το λαϊκό ριζοσπαστικό ρεύμα που δημιουργήθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης, παρά την έλλειψη του πολιτικού υποκειμένου που με τη δράση του θα συνέβαλε στην μετατροπή της οικονομικής κρίσης σε επαναστατική κρίση. Η δυναμική του λαϊκού αυτού ρεύματος εκδηλώθηκε και στο δημοψήφισμα της 5^ης Ιούλη, όπου, σε πείσμα όλων – κυριολεκτικά όλων – των πολιτικών δυνάμεων, οδήγησε στον θρίαμβο του 62,3%, το οποίο πλέον καταγράφεται ως ένα πολιτικό γεγονός, σταθμός στη νεότερη ιστορία της χώρας.

Το ριζοσπαστικό ρεύμα που μορφοποιήθηκε την περίοδο 2010 – 2012 δεν βρήκε επαναστατική διέξοδο, για τον απλούστατο λόγο, ότι την περίοδο που η λαϊκή φωτιά έλιωνε το ατσάλινο παραπέτασμα που η ολιγαρχία της χώρας είχε κατασκευάσει για να εγκλωβίσει το λαό, δεν υπήρξε ο πολιτικός φορέας που θα πολιτικοποιούσε το αυθόρμητο κίνημα και θα έδινε προοπτική στους αγώνες μέσα από ένα πρόγραμμα βαθιών ριζοσπαστικών αντιμονοπωλιακών, αντιιμπεριαλιστικών ανατροπών. Δεν υπήρξε – επί της ουσίας και όχι τύποις – κόμμα της εργατικής τάξης προκειμένου να τεθεί επικεφαλής της λαϊκής πάλης και να οδηγήσει το κίνημα ως την τελική νίκη. Η ηγεσία του ΚΚΕ τότε μιλούσε για το σοσιαλισμό που, κάποια στιγμή, θα έρθει στο απροσδιόριστο μέλλον…

Η πολιτική κρίση σε αριθμούς

Στους δύο πίνακες που παραθέτουμε, αποτυπώνεται η κρίση του πολιτικού συστήματος – στο σύνολο του – που εκδηλώθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, η οποία άλλωστε υπήρξε και ο γεννήτορας της πολιτικής και της κοινωνικής κρίσης.

Στον πρώτο πίνακα παρουσιάζουμε τον αριθμό των εγγεγραμμένων, των ψηφισάντων, των λευκών – άκυρων και των έγκυρων ψηφοδελτίων στις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1996 ως το Σεπτέμβρη του 2015.

Επειδή πολύς λόγος έχει γίνει για τη μη εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων, ο ασφαλής δείκτης είναι ο αριθμός των ψηφισάντων και των έγκυρων ψηφοδελτίων.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, ο αριθμός των ψηφισάντων εμφανίζει σταθερή αύξηση από το 1996 (6,98 εκατ. ψηφίσαντες) έως το 2004 (7,57 εκατ. ψηφίσαντες). Στη συνέχεια εμφανίζεται μία σταθερή πτωτική πορεία: 7,35 εκατ. το 2007, 7,04 εκατ. το 2009, 6,47 εκατ. το Μάη του 2012, 6,21 εκατ. τον Ιούνη του 2012, το Γενάρη του 2015 η πτωτική πορεία ανακόπτεται προσωρινά (6,33 εκατ.), ενώ το Σεπτέμβρη του 2015 έχουμε την μεγάλη βουτιά καθώς ψήφισαν μόνο 5,57 εκατ. ψήφοι. Μεταξύ του Σεπτέμβρη του 2015 και του Μάρτη του 2004, ο αριθμός των ψηφισάντων μειώθηκε κατά 2 εκατομμύρια.

Αντίστοιχη πορεία εμφανίζει και ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων. Από 6,78 εκατ. έγκυρα ψηφοδέλτια το 1996, αυξήθηκαν στα 7,40 εκατ. το 2004 για να ακολουθήσει στη συνέχεια καθοδική πορεία: 7.16 εκατ. το 2007, 6,86 εκατ. το 2009, 6,32 εκατ. το Μάη του 2012, 6,16 εκατ. τον Ιούνη του 2012, το Γενάρη του 2015 εμφανίζεται μία μικρή ανάκαμψη (6,18 εκατ.), ενώ τον Σεπτέμβρη του 2015 έχουμε την απόλυτη βύθιση (5,15 εκατ.).  Μεταξύ του Σεπτέμβρη του 2015 και του Μάρτη 2004 ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων μειώθηκε κατά 2,25 εκατομμύρια, γεγονός που καθιστά όσους δεν προσήλθαν να ψηφίσουν ή επέλεξαν το λευκό και το άκυρο «το πρώτο κόμμα» της τελευταίας εκλογικής αναμέτρησης, δεδομένου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ως πρώτο κόμμα, συγκέντρωσε περί τα 1,9 εκατ. ψήφους.

Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν την αποδοκιμασία πολύ μεγάλης μερίδας ψηφοφόρων προς το πολιτικό σύστημα, το σύνολο του πολιτικού συστήματος. 2,25 εκατ. ψηφοφόροι, είτε με τη μη προσέλευση τους στις κάλπες, είτε με την επιλογή του άκυρου – λευκού, έστειλαν μήνυμα – βαθιά πολιτικό μήνυμα – ότι δεν τους εκφράζει κανένα κόμμα, είτε «μνημονιακό», είτε «αντιμνημονιακό». Με δεδομένο αυτό, υπάρχει σήμερα ένα τεράστιο πολιτικό κενό και το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι, αν το κενό αυτό καλυφθεί στο άμεσο μέλλον και αν ναι ποιες πολιτικές δυνάμεις θα το καλύψουν.

Το πρόβλημα του ΚΚΕ

Ο δεύτερος πίνακας εμφανίζει τις επιδόσεις του ΚΚΕ σε 12 δήμους της Β’ Αθήνας, όπου συγκεντρώνονται μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης και φτωχά μικρομεσαία στρώματα, στις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1996 ως το Σεπτέμβρη του 2015.

Οι 12 αυτοί δήμοι υπήρξαν τα παραδοσιακά κάστρα του κομμουνιστικού κινήματος της χώρας και η φθίνουσα πορεία της εκλογικής επιρροής του ΚΚΕ απλώς καταδεικνύει την κρίση ταυτότητας που αντιμετωπίζει σήμερα το ιστορικό κόμμα της εργατικής τάξης της χώρας.

Τα στοιχεία είναι ενδεικτικά. Από 41,7 χιλ. ψήφους το 1996, το 2007 το ΚΚΕ συγκεντρώνει 64,5 χιλ. ψήφους (άνοδος 54,6%). Εκτοτε εμφανίζει σταθερή πτωτική πορεία με πιο χαρακτηριστική τη βύθιση στους 27,9 χιλ. ψήφους που σημειώθηκε στις εκλογές του Ιούνη του 2012. Το Γενάρη του 2015 εμφανίζει μικρή ανάκαμψη (35,8 χιλ. ψήφους) για να υποχωρήσει εκ νέου στις 30,4 χιλ. ψήφους τον Σεπτέμβρη του 2015. Και όλα αυτά σε περιοχές όπου χτυπά η καρδιά της εργατικής τάξης της χώρας, η οποία εμφανίζεται να μην πείθεται από τις αλλαγές στην πολιτική και ιδεολογική φυσιογνωμία του κόμματος και στην αναθεωρητική προσέγγιση της ιστορικής του διαδρομής.

πηγή: ergatikosagwnas.gr