Ταγίπ Ερντογάν ο... πυρομανής

Δημήτρης Μηλάκας

Τα κολοσσιαία οικονο­μικά συμφέροντα που συνδέουν Ρωσία και Τουρκία λειτουργούν πυροσβεστικά -προς το παρόν τουλάχιστον- και κρατούν υπό έλεγ­χο τη φωτιά που καταστρέφει τις σχέσεις τους εξ αιτίας των διαφορετικών επιδιώξεών τους στη Συρία.

Η κατάρριψη, πά­ντως, του ρωσι­κού μαχητικού από τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη μπορεί να μην οδηγήσει τις δύο χώρες σε πολεμική σύγκρου­ση, θα προσθέσει ωστόσο στις σχέ­σεις τους δυσκολίες που δύσκολα μπορούν να ξεπεραστούν.

Για να κατανοήσει κάποιος την ου­σία της ρωσοτουρκικής αντιπαράθε­σης, θα πρέπει να έχει κατά νου τους στόχους που έχουν οι δύο χώρες στη Συρία και συγκεκριμένα τις επιδιώξεις που προωθούν στο στάδιο των «τελι­κών (;) διευθετήσεων» που βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι διευθετήσεις αυτές, θα πρέπει να σημειώσουμε, έχουν δρο­μολογηθεί από τη στιγμή που ΗΠΑ και Ιράν κατέληξαν σε συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το γεγονός αυτό (η αμερικανοϊρανική συμφωνία) καθιστά τον πόλεμο στη Συρία άνευ αντικειμένου, καθώς το καθεστώς Άσαντ δέχτηκε την επίθε­ση της Δύσης ως αντιπρόσωπος της Τεχεράνης.

Από την πλευρά της και η Δύση -σ' αυτόν τον πόλεμο που διέλυσε τη Συ­ρία- πολέμησε με αντιπροσώπους:

• Τη «συριακή αντιπολίτευση», της οποίας μεγάλο κομμάτι απορροφήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος.
• Τους Κούρδους, οι οποίοι πρόθυμα πολέμησαν υπό αμερικανικές οδηγίες το καθεστώς Άσαντ με αντάλλαγμα την υπόσχεση της δημιουργίας κουρ­δικού κράτους.
• Τους Τουρκμένους και άλλα «τουρ­κικά φύλα», τα οποία η Άγκυρα εξακο­λουθεί να χρησιμοποιεί για να αποτρέ­ψει τη δημιουργία κουρδικού κρά­τους στα νότια σύνορά της.

Δυσκολίες

Από τη στιγμή που αποφασίστηκε, μεταξύ ΗΠΑ, Ιράν, Ρωσίας, η «μεγά­λη διευθέτηση» και ο τερματισμός του πολέμου στη Συρία, άρχισαν να αναδεικνύονται οι τεράστιες δυσκολί­ες για την επιβολή μιας νέας κατάστα­σης, διαφορετικής από αυτήν που έχει διαμορφωθεί στο έδαφος και στα πε­δία των μαχών. Με πιο απλά λόγια, η συμφωνία κορυφής παραγνωρίζει (ή πρέπει να αντιμετωπίσει) μια «μικρή» λεπτομέρεια: Ο πόλεμος κατά του κα­θεστώτος του Άσαντ είχε αποτέλεσμα τη δημιουργία του Ισλαμικού Κρά­τους, το οποίο είναι κάτι περισσότερο και ευρύτερο από μια τρομοκρατική οργάνωση:

1. Κατ' αρχάς το Ισλαμικό Κράτος έχει υπό τον έλεγχό του μια περι­οχή (εδάφη από Συρία και Ιράκ) στο μέγεθος της Γαλλίας και συμπαγείς σουνιτικούς πληθυσμούς, οι οποίοι προσβλέπουν στην εδραίωσή του.

2. Κρατάει στα χέρια του και (λαθρ)εμπορεύεται πετρελαιο­πηγές και πετρέλαια.

3. Ασκεί ιδεολογική γοητεία με τα γενικευμένα προσκλητήρια πολέ­μου κατά των δυτικών απίστων σε κά­θε σημείο της Γης.

Υπ' αυτήν την έννοια θα μπορούσε να παρατηρήσει κάποιος ότι η γενική συμφωνία των κύριων παικτών (ΗΠΑ, Ρωσίας, Ιράν) για τη διευθέτηση της κατάστασης στην περιοχή περιέγρα­ψε τον εχθρό (Ισλαμικό Κράτος) και ανέδειξε τις επιδιώξεις κάποιων συμμάχων του στην περιοχή - κατά κύριο λόγο της Τουρκίας.

Ο τουρκικός εφιάλτης έχει να κάνει με τη βάσιμη πια προοπτική της δημι­ουργίας κουρδικού κράτους στα νό­τια σύνορα της Τουρκίας και την προ­οπτική αυτό το νέο κράτος (προτεκτοράτο των ΗΠΑ), εκτός από τη διαχείρι­ση των πετρελαίων της Μοσούλης, να έχει και διέξοδο στη Μεσόγειο, μέσω ενός «διαδρόμου» που θα ακολουθεί τα τουρκικά σύνορα. Αυτόν ακριβώς τον διάδρομο επιδιώκει να διασφα­λίσει για λογαριασμό της η Τουρκία συντηρώντας αντάρτικες ομάδες Τουρκμένων, οι οποίοι εξακολου­θούν να πολεμούν (μαζί με το Ισλαμι­κό Κράτος) κατά του Άσαντ.

Το μήνυμα

Από την πλευρά της η Μόσχα, ως μέρος της συνολικής διευθέτησης, έχει εξασφαλίσει τη ναυτική βάση που διατηρεί στη Μεσόγειο στην Ταρ­σό. Για να συμβεί αυτό, το καθεστώς Άσαντ (έστω και χωρίς τον Άσαντ) θα πρέπει να επιβεβαιώσει την εξουσία του στο δυτικό τμήμα της (πρώην) Συ­ρίας.

Πριν η Τουρκία αποφασίσει -με την κατάρριψη του ρωσικού μαχητι­κού- να υπογραμμίσει την αποφασιστικότητά της να διατηρήσει υπό τον έλεγχό της έναν διάδρομο εδαφών στη Βόρεια Συρία κατά μήκος των συνόρων των δύο χωρών, είχε δώσει άμεσα το μήνυμά της:

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου την περασμένη Παρασκευή κατηγόρησε τη Ρωσία για αεροπορικές επιθέσεις, σε πε­ριοχές που κατοικούν Τουρκμένοι, στη Βόρεια Συρία, και σημείωσε ότι το υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε με αυτήν την αφορμή τον Ρώσο πρέσβη.

«Στις επιθέσεις στα τουρκομανικά χωριά παίρνουν μέρος και ρωσικά αε­ροπλάνα. Σε σχέση με αυτό την προ­ηγούμενη νύχτα έδωσα εντολή στον υπουργό Εξωτερικών να καλέσει τον Ρώσο πρεσβευτή, τον ενημέρωσα γι' αυτό και να λάβει τα απαραίτητα μέ­τρα». Αναφέρθηκε με σαφήνεια στον Ρώσο πρεσβευτή ότι, εάν οι δυνάμεις της ρωσικής αεροπορίας διεξάγουν πόλεμο με το ΙΚ, τότε οι στρατιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να κατευθύνονται εναντίον του ΙΚ.

Αλλά, εάν στα σύνορα με την Τουρ­κία εναντίον πολιτών γίνεται χρή­ση βομβών διασποράς και μαζικής εξόντωσης, που θα έχουν ως απο­τέλεσμα νέο ρεύμα προσφύγων στη Τουρκία, τότε θα απαντήσουν αυτοί που δημιούργησαν όλη αυτήν την κατάσταση» είπε ο Νταβούτογλου. Κατηγόρησε επίσης τον στρατό του Άσαντ για επιθέσεις σε χωριά Τουρκμένων.

Το τουρκικό διάβημα, προφανώς, δεν είχε αποτέλεσμα, η ρωσική αε­ροπορία συνέχισε τις επιχειρήσεις στη Βόρεια Συρία χτυπώντας Τουρκμέ­νους αντάρτες και η Τουρκία αποφά­σισε να κλιμακώσει με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους υποστηρίζοντας ότι παραβίασε (για 17 δευτερόλεπτα) τον τουρκι­κό εναέριο χώρο. Η απάντηση της Μόσχας ήταν άμεση:

• Κατηγόρησε την Τουρκία ότι υποστηρίζει τους τρομοκράτες του ISIS και ότι κάνει μπίζνες μαζί της με λαθρεμπόριο πετρελαίου.
• Υπενθύμισε τις κολοσσιαίες εμπο­ρικές συμφωνίες των δύο χωρών, των οποίων το πάγωμα θα πλήξει πε­ρισσότερο την τουρκική οικονομία.
• Κάλεσε τους Ρώσους να μην επι­σκέπτονται την Τουρκία.
• Κλιμάκωσε τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή αποστέλλοντας στα ανοιχτά της Λαττάκειας, σε απόσταση 60 χιλιομέτρων από την Τουρκία, το καταδρομικό με την ονομασία «Μόσχα», το οποίο είναι εξο­πλισμένο με αντιαεροπορικό σύστη­μα S400.

Συμπεράσματα

Το παιχνίδι στη γειτονιά μας παίρ­νει επικίνδυνη τροπή καθώς, όπως φαίνεται, είναι δρομολογημένη η επι­βολή της τελικής διευθέτησης στον πόλεμο της Συρίας. Εν όψει αυτής της διευθέτησης:

1. Είναι ήδη ορατή η κλιμάκωση της (στρατιωτικής) εμπλοκής της ΕΕ, καθώς η Γαλλία πρωτο­στατεί πλέον στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους.

2. Είναι αναμενόμενη η συνέχιση των προσφυγικών ροών όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και όσο η Τουρ­κία συνεχίζει να πιέζει με αυτόν τον τρόπο τη Δύση.

3. Είναι ολοφάνερος ο κίνδυνος η Ελλάδα να μετατραπεί σε απο­θήκη εκατοντάδων χιλιάδων προ­σφύγων από τη Συρία καθώς οι Ευ­ρωπαίοι εταίροι κλείνουν τα σύνορά τους.

4. Ο κίνδυνος να «ξεσπάσει» στον ασθενέστερο (ελληνικό) κρίκο όλη αυτή η συσσωρευμένη ένταση των σχέσεων μεταξύ των ισχυρών δυνάμεων που αντιμάχονται στην πε­ριοχή είναι, έχουμε την εντύπωση, ολοφάνερος.

Πηγή: topontiki.gr