Τι είναι ο Ουμανισμός χωρίς επίθετο

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr

Λεονάρντο Μπρούνι

Από την ανακοίνωση του Ιταλού Ρ. Μπιάνκι Μπαντινέλι σε Συνέδριο στην Αθήνα πριν 50 χρόνια απέσπασα 2 αποσπάσματα που παρουσίασα προ καιρού στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας» κάτω από τον τίτλο «Ιστορία και Ζωή» – από την ίδια ανακοίνωση, δημοσιευμένη στην «Επιθεώρηση Τέχνης» σε μετάφραση από τα γαλλικά του Γ. Πετρή, είναι και όσα καταχωρώ κάτω από τον σημερινό τίτλο, αμέσως παρακάτω:

«Αν ψάξουμε την ιστορία της λέξης, βλέπουμε πως δημιουργήθηκε για πρώτη φορά για να δηλώσει μια πνευματική διάθεση, που διεκδικούσε για λογαριασμό του ανθρώπου την εσωτερική του ελευθερία και την επιβεβαίωση της θέσης του πάνω στην γη, που στηριζότανε, και η μια και η άλλη, σε κατασταλάγματα που προερχόντανε από την χρήση του λογικού.


Πάνω σ” αυτή την βάση αναπτύχθηκε στην πρώτη Ιταλική Αναγέννηση ο αληθινός Ουμανισμός, δημιουργημένος από την επαφή του σύγχρονου ανθρώπου (που τότε έβγαινε από τον Μεσαίωνα), με την κουλτούρα της κλασσικής Αρχαιότητας.

Αργότερα, στον 17ο αιώνα, ο Ουμανισμός πήρε ένα στοιχείο ευγενείας. Δήλωνε ανθρώπους λόγιους, κλεισμένους όμως μέσα στην πολυμάθειά τους, που δεν νοιαζόντανε για τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα ητς εποχής τους, που η αμεροληψία τους δεν αφιερώνεται πια στην κατάφαση του ανθρώπου, μα … χρησιμεύει μονάχα για να εξασφαλίζει την ησυχία στην αναζήτηση της (γνώσης) τους και να προσδίνει λάμψη στους Δασκάλους, που κάτω από την σκέπη τους δημιουργούν την πνευματική τους εργασία. Πρόκειται για την αρνητική πλευρά του Ουμανισμού. Είναι όμως μαζί και ένας εκφυλισμός της αληθινής και πρωταρχικής σημασίας του.

Ο Λεονάρντο Μπρούνι υπήρξε ένας απ” τους πρώτους Ουμανιστές. Γεννήθηκε στα 1370 και χρημάτισε Καγκελάριος στην Δημοκρατία της Φλωρεντίας από τα 1427 ως τον θάνατό του, στα 1444. Μετέφρασε στα λατινικά τα έργα του Δημοσθένη, του Αισχίνη, του Ξενοφώντα, του Πλουτάρχου, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

Σ” ένα από τα γραφτά του μας δίνει τούτη την συμβουλή: «Η γνώση σου να μεγαλώνει και να ποικίλλει ώστε να μην μείνει στην άκρη τίποτα από εκείνα που μπορούν να συμβάλουν στην διαμόρφωση, στην αξία, στην εξύμνηση της ζωής».

Νομίζω πως όλοι συμφωνούμε πως μέσα σ” αυτή την βεβαίωση υπάρχει μια θέση ολότελα Ουμανιστική. Υπάρχει η ισορροπία και η αδέκαστη κρίση για κάθε τι ζωτικό για τον άνθρωπο, κι ακόμα μια θετική και αισιόδοξη άποψη: ο ύμνος της ζωής. Αυτό που τον νοιάζει είναι μια γνώση για την ζωή».

Κώστας Π. Παντελόγλου