Το ανθρώπινο υλικό του αυριανού σοσιαλισμού και τα κόμματα «κανενός καιρού»

Του Στέλιου Στυλιανού.

Παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα άρθρα στον Εργατικό Αγώνα που αναλύουν το ολοκληρωτικό πια ξεστράτισμα του ΚΚΕ σε ξεπερασμένα, νομίζαμε, θεωρητικά και κινηματικά αδιέξοδα, με αφορμή τις Θέσεις της ΚΕ του κόμματος ενόψει του 20^ου Συνεδρίου του.

Παρομοίως με άλλους σχολιαστές και αναγνωρίζοντας πως δεν «κομίζω γλαύκας εις Αθήνας», έχω την εντύπωση πως τα φαινόμενα που ταλανίζουν το τιμημένο κόμμα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου και του Δημοκρατικού Στρατού, κρίθηκαν ως ακατάλληλα και ζημιογόνα για την υπόθεση του εργατικού κινήματος εδώ και μια σχεδόν εκατονταετία. Πρώτα από τον ίδιο το Λένιν ως «παιδική αρρώστια του κομμουνισμού» και στην συνέχεια από το Δημητρώφ και την Τρίτη Διεθνή στην πορεία προς τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως «ριζωμένο ελάττωμα».

Αυτή η θρησκευτικού τύπου εσχατολογία και ο αναχωρητισμός που ξεδιπλώνεται από τις επίσημες θέσεις και τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στις διάφορες σημαντικές μετατοπίσεις της τελευταίας ειδικά δεκαετίας, δεν ταιριάζει στην πρωτοπορία της ταξικής πάλης, είναι ξένη με τον επιστημονικό σοσιαλισμό και έρχεται σε αντίφαση με την ίδια την ιστορία και το χαρακτήρα των κομμάτων της σοβιετικής παράδοσης. Το δέσιμο κόμματος και κοινωνίας μέσα στην πάλη για υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος, της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της πατρίδας, η εμπιστοσύνη και η κατανόηση μεταξύ των πρωτοπόρων και των υπόλοιπων τμημάτων του λαού, δεν χτίζεται σε χωριστές πορείες, με το «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν» και τη μετάθεση της λύσης όλων των προβλημάτων στη «σοσιαλιστική δευτέρα παρουσία».

Το άμεσο ζητούμενο, το πρωταρχικό καθήκον για την κομμουνιστική αριστερά σε συνθήκες καπιταλισμού, ήταν και συνεχίζει να είναι η ενίσχυση των ριζοσπαστικών μετώπων δημοκρατικής αλλαγής και η καθοριστική συμβολή και συμμετοχή του κόμματος, των στελεχών και των οπαδών του, μέσα σ’ αυτά. 

Ανεξάρτητα από τις δυσκολίες και οι οποίες έγκεινται κυρίως στην ιδεολογικοπολιτική ισορροπία που πρέπει να κρατά το κόμμα, παρά τα πισωγυρίσματα και τις αποτυχίες που προκύπτουν σχεδόν αναπόφευκτα, θεμελιώδης τακτική παραμένει η πλατιά δημοκρατική συμμαχία που θα διεκδικεί τον κάθε θεσμό, εκεί όπου παίρνονται οι αποφάσεις που αφορούν το λαό, με συγκεκριμένο σχέδιο και προεργασία. Έτσι, μόνο, μένει ανοικτή η σοσιαλιστική προοπτική και αποκτούν τις αναγκαίες συμμετοχικές εμπειρίες οι μάζες.

Τα μέτωπα αυτά, γνωρίζουμε από τη θεωρία μας αλλά και την ίδια τη ζωή, δεν έχουν ομοιογενή συνειδητότητα της ταξικής πάλης και της αναγκαιότητας του σοσιαλισμού, της θεμελιακής σήψης του συστήματος εκμετάλλευσης και των αδιεξόδων εν γένει του καπιταλισμού. Αποτελούνται από ένα φάσμα ταξικών, ιδεολογικών και πολιτικών διαστρωματώσεων, χαρακτηρίζονται συχνά από οπορτουνισμό, ρεφορμισμό και μικροαστισμό, κάνουν εύκολα μεγάλες υποχωρήσεις και συμβιβασμούς.

Τα χαρακτηριστικά αυτά, που διαπιστώνονται ιδιαίτερα στις προσπάθειες της κομμουνιστικής αριστεράς να βρει στηρίγματα στο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι και να τα βάλει σε κίνηση, αποθαρρύνουν τα λαϊκά κινήματα, τον κόσμο και τις ηγεσίες τους, προκαλώντας αλυσιδωτές διασπάσεις, εσωστρέφεια και αποπροσανατολισμό.Παρ’ όλα αυτά, τα αντιφασιστικά-αντιιμπεριαλιστικά μέτωπα των οποίων αναπόσπαστο κομμάτι είναι ο σύγχρονος Μαρξισμός-Λενινισμός, αν όχι ο φυσικός τους ηγέτης, είναι αναμφίβολα το μοναδικό προσφερόμενο υλικό για την οικοδόμηση του αυριανού σοσιαλισμού.

Κλειδί το εγκαταλελειμμένο πρόγραμμα για Δημοκρατικό Μέτωπο

Ο Λένιν γράφει για την Παρισινή Κομμούνα, κι αυτό το βρίσκει κανείς ακόμα σε εγχειρίδια αυτομόρφωσης στο KKE.gr, πως «η επιστήμη απαιτεί πρώτο, να παίρνεις υπόψη σου την πείρα των άλλων χωρών, ιδιαίτερα αν οι άλλες χώρες που είναι επίσης καπιταλιστικές, δοκιμάζουν ή δοκίμασαν τελευταία μια παρόμοια πείρα. Δεύτερο, να παίρνεις υπόψη όλες τις δυνάμεις, τις ομάδες τα κόμματα, τις τάξεις, τις μάζες που δρουν μέσα σε μια δοσμένη χώρα και όχι να καθορίζεις την πολιτική με βάση μονάχα τις επιθυμίες και τις αντιλήψεις, το βαθμό της συνειδητότητας και της διάθεσης για αγώνα μιας μόνο ομάδας ή ενός μόνο κόμματος»¹.

Με το εγκαταλελειμμένο από το 19^ος Συνέδριο του ΚΚΕ πρόγραμμα για Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο, παρεχόταν μια εφικτή και προσγειωμένη θεωρητική πλατφόρμα μέσα από την οποία θα μπορούσαν να εκφραστούν συνασπισμένα οι αντιρατσιστικές και αντιφασιστικές κινήσεις, το κίνημα ειρήνης, οι κινήσεις εκδημοκρατισμού του στρατού, οι μαρξιστικές οργανώσεις και συσπειρώσεις, τα κινήματα κατά των ιδιωτικοποιήσεων, τα μάχιμα συνδικάτα, οι ενώσεις εργαζομένων, συνεταιριστών και μικρών επιχειρήσεων, το συνεργατικό κίνημα, οι εναλλακτικές και ανεξάρτητες παραγωγικές δυνάμεις, οι αγρότες και οι οργανώσεις τους, οι οικολόγοι και άλλοι διεθνιστές ακτιβιστές, τα τοπικά και κλαδικά κινήματα διεκδίκησης, προστασίας και αντίστασης, οι κινήσεις δικαιωμάτων ΛΟΑΤ, ο κόσμος του πολιτισμού, της δημιουργίας, της επιστήμης, της έρευνας και της καινοτομίας, οι διανοούμενοι.

Οι κοινωνικοί αυτοί παράγοντες, μαζί με κόμματα και πολιτικά πρόσωπα που δείχνουν τη διάθεση να αγωνιστούν στη βάση ενός άμεσου και μεσοπρόθεσμου προγράμματος, αποτελούν το ανθρώπινο υλικό με το οποίο θα χτιστεί η επόμενη μέρα. Είναι η πλατιά αντιφασιστική συμμαχία που δεν είναι αρνητικά διακείμενη στο σοσιαλισμό και τους κομμουνιστές. Η μαχόμενη, βαθειά δημοκρατική και αποφασισμένη κρίσιμη μάζα που βρίσκει τους λόγους να στηρίζει, αν χρειαστεί και με υπέρτατες θυσίες, τα συμφέροντα των πολλών.

Κόμμα «παντός καιρού» θα σήμαινε ακριβώς πως το κάθε εθνικό κομμουνιστικό κίνημα φροντίζει να αντιπαλεύει αποτελεσματικά την τοπική αστική τάξη και το καθεστώς της σε όλα τα επίπεδα και τις εκφάνσεις του πολιτειακού και οικονομικού συστήματος, προχωρώντας την υπόθεση του εκδημοκρατισμού, της επιστημονικότητας και της πολιτισμικής καλλιέργειας της κοινωνίας κάποια βήματα πιο πέρα κάθε φορά, δυναμώνοντας έτσι τους δεσμούς του με όλο και μεγαλύτερα ρεύματα αγωνιστών. Τα μαζικά αυτά ριζοσπαστικά ρεύματα, δεν τα χρειάζεται ένα κίνημα για να εξυπηρετήσει κι αυτό με τη σειρά του το υπάρχων σύστημα ή παραλλαγές του για κάποιες θητείες, αλλά για να το στριμώξει, να το αποκαλύψει και να το παραδώσει στην κρίση του λαού, χρησιμοποιώντας τα πολιτειακά και άλλα θεσμικά αξιώματα που αποκτούν τα στελέχη και οι σύμμαχοί του.

Η επαναστατικότητα στις υπάρχουσες συνθήκες βρίσκεται και μέσα στην πραγματική στράτευση του κομμουνιστή πολιτειακού αξιωματούχου και δημόσιου υπάλληλου για το λαϊκό συμφέρον, στην αδιάφθορη στάση απέναντι στα φαινόμενα εύκολου πλουτισμού και κατάχρησης εξουσίας, στην πνευματική του καλλιέργεια, την ευγένεια, την μετρημένη στάση ζωής, τις τεκμηριωμένες θέσεις και προτάσεις του, τη συνεργασία του με τις άλλες υγιείς κοινωνικές δυνάμεις για πρόοδο και θετική ανάπτυξη.

Όλη αυτή η απαξίωση και η δυσαρέσκεια που δικαίως αναπτύσσεται σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας και σε κάθε χώρα απέναντι στους αστικούς θεσμούς, τα κόμματα και τους πολιτικούς, δεν πρέπει να επιτρέπεται από τους κομμουνιστές να μεταφράζεται σε εγκατάλειψη της πολιτικής σκέψης και δράσης, να τσουβαλιάζονται όλοι, καλοί-κακοί, στην ίδια συνομοταξία. Πρέπει να φανεί η διαφορά, στα προγράμματα, στις δράσεις, στην αντίληψη, στη νοοτροπία, κι αυτό μόνο με διεκδίκηση και κατάκτηση διοικητικών και άλλων πολιτειακών θεσμών μπορεί να επιτευχθεί. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση κι απ’ όσα καταφέρνουν τα δουν το φως της επικαιρότητας, είναι ο κομμουνιστής, στέλεχος του ΚΚΕ, Δήμαρχος Πάτρας Κώστας Πελετίδης.

Η αντίσταση στον ιμπεριαλισμό και στην αστική διαπλοκή

Ο σοσιαλισμός, εκτός και αν το αμφισβητεί κι αυτό η θεωρητική τάση που ηγείται σήμερα του ΚΚΕ, δεν μπορεί να οικοδομηθεί ολοκληρωμένα σε μια μόνο χώρα ή σε ένα μικρό υποσύνολο του πλανήτη. Ακόμα και μια γνήσιων προθέσεων σοσιαλδημοκρατική αντιπροσωπευτική και συνταγματική μεταστροφή υπέρ των φτωχών και κατά των μονοπωλίων, της διαπλοκής, του εκφασισμού της κοινωνίας και του ιμπεριαλισμού, όπως οι λαοπρόβλητες κυβερνήσεις στη Βενεζουέλα, τη Βολιβία και τα υπόλοιπα κράτη μέλη της συμμαχίας ALBA², είναι αρκετή για να προκαλέσει τα αντανακλαστικά του παγκόσμιου συστήματος και του αντικομουνιστικού παρακράτους που ενυπάρχει στα δυτικά κράτη, τη Λατινική Αμερική και σε μεγάλο μέρος του λεγόμενου τρίτου κόσμου για κοντά ένα αιώνα τώρα.

Ένας ριζοσπαστικός λαός από μόνος του, έστω κι αν επιβιώσει από τα πραξικοπήματα των αστών, των ξένων, της εκκλησίας και των στρατιωτικών, από τους φασίστες και όλα τα συναφή που επιστρατεύονται κάθε φορά για αποτροπή του «κομμουνιστικού κινδύνου», θα βρεθεί στο μάτι του ιμπεριαλιστικού κυκλώνα αντιμέτωπος με οικονομικά και πολιτικά εμπάργκο και μια συνεχή, πολύμορφη υπονόμευση. 

Το ιστορικό ΚΚΕ γνωρίζει πως η αντίσταση μπορεί να στηριχθεί μόνο σε ευρύτερα μαζικά μέτωπα που θα έχουν την ευκαιρία έτσι να ξεκαθαρίζουν, μέσα από τη ζύμωση στην υπεράσπιση των κοινών, την ταξική τους θέση και την αντίληψή τους για τη διεθνιστική αλληλεγγύη και το σοσιαλισμό. Ξέρει ακόμα, πως ο αμερικανοκινούμενος ιμπεριαλισμός δοκιμάζει ανοιχτά να ανατρέψει οποιοδήποτε ηγέτη ή κίνημα εξουσίας, παντού στην υφήλιο και με τον πλέον βάναυσο τρόπο, πετυχαίνοντάς το σχετικά εύκολα εάν δεν υπάρχουν τα αναγκαία στηρίγματα μέσα στην κοινωνία και το διεθνές σκηνικό που να επιτρέπουν συνέχιση του αγώνα. Κι αυτά τα στηρίγματα δεν δημιουργούνται με κόμματα «κανενός καιρού» που δεν ξέρουν και δεν θέλουν να δουλέψουν επιστημονικά, Μαρξιστικά-Λενινιστικά, με τις μάζες και το διεθνή παράγοντα.

Το κόμμα στην Ελλάδα έχει πλέον μετατραπεί πολιτικά, δυστυχώς, σε εύκολη λεία για το ντόπιο και ξένο κατεστημένο, το οποίο δεν φαίνεται να σπαταλά ούτε χιλιοστό φαιάς ουσίας για να το αντιμετωπίσει. Κι αυτό το γεγονός, αν συνδυαστεί με την κρίση του συστήματος και την έντονη δυσαρέσκεια της κοινωνίας που εκφράζεται συνεχόμενα από το 2008, δημιουργεί μια σειρά από ερωτηματικά που δεν είναι εύκολο να απαντηθούν. Όσο κλιμακωνόταν η κοινωνική αντίδραση και η κινηματική δράση, από το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας μέχρι την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και τη ραγδαία του προσγείωση στα τετριμμένα διαχειριστικά πρότυπα, το ΚΚΕ κλιμάκωνε μια αντίστροφη πορεία που το οδήγησε στην απομόνωση και το διαχωρισμό του από τις μάζες.

Σε κάθε περίπτωση, το κόμμα έχει αποτύχει να εκφράσει κι ένα έστω μικρό ποσοστό κόσμου μέσα από την ημικατάρρευση του παλαιότερου δικομματικού μοντέλου και τις ταξικές ανακατατάξεις που εξελίσσονταν όλο αυτό το διάστημα. Αντίθετα, έχασε τη μισή του εκλογική δύναμη από την αρχή της κρίσης και το κυριότερο, απώλεσε τον πρωταγωνιστικό του ρόλο μέσα στην ελληνική αριστερά, τον κόσμο που διαμαρτύρεται και ψάχνει το δίκιο του. Η πικρή πραγματικότητα είναι πως το σημερινό ΚΚΕ δεν μπορεί να συμβάλει στην αναγέννηση και την πρωτοπορία του λαϊκού κινήματος, έτσι ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες για θετικές εξελίξεις που να αφορούν τους πολλούς. Κατά κάποιο τρόπο αρνήθηκε το ιστορικό του καθήκον, εγκαταλείποντας το πρόγραμμα για δημοκρατικό μέτωπο την ώρα ακριβώς που υπήρχαν οι συνθήκες να υλοποιηθεί.

Η ιστορία του διεθνούς κινήματος δεν επιτρέπει, παρά την απαισιόδοξη εικόνα και τη θλίψη που προκαλούν αυτά τα φαινόμενα, να επικρατήσει ο πανικός και η απογοήτευση. «Ένα είναι το κόμμα», και οι σύντροφοι αρθρογράφοι κι αναγνώστες του Εργατικού Αγώνα γνωρίζουν πολύ καλά πως μια λανθασμένη πορεία καταρρέει αργά ή γρήγορα από το βάρος της διαλεκτικής της ασυνέπειας, της αποσύνδεσής της από τις ανάγκες και τις δυνατότητες του λαού.

Ο Στέλιος Στυλιανού είναι μέλος της Συντακτικής Ομάδας της εβδομαδιαίας Κυπριακής εφημερίδας «Γνώμη» (http://gnomionline.com.cy/).

¹kke.gr/Αυτομόρφωση/ Θεωρητικά ζητήματα για τη στρατηγική και τακτική του Κομμουνιστικού Κόμματος, 11.02.09 (Β. Ι. Λένιν: «Τα διδάγματα της Κομμούνας», «Άπαντα», 5η έκδοση, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος 16, σελ. 475-478)[http://www.kke.gr/aytomorfosh/theorhtika_zhthmata_gia_th_strathgikh_kai_taktikh_toy_kommoynistikoy_kommatos

²Bolivarian Alliance for the Peoples of our America (ALBA). Συμμαχία που ιδρύθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2004 από τους Προέδρους Ούγκο Τσάβες της Βενεζουέλας και Φιντέλ Κάστρο της Σοσιαλιστικής Κούβας, με στόχο την ανάπτυξη των λαών της Νότιας Αμερικής και την υπεράσπιση του αυτοπροσδιορισμού και της ανεξαρτησίας τους, εμπνευσμένη από τα οράματα και τους αγώνες του Σιμόν Μπολιβάρ και του Χοσέ Μαρτί. Αριθμεί σήμερα 11 κράτη μέλη. [https://albainfo.org/what-is-the-alba]

πηγή: ergatikosagwnas.gr