Μια αναφορά στο Δίκαιο της Ελεύθερης Ελλάδας τον καιρό της Γερμανικής Κατοχής και τον χαρακτήρα του, σε σχέση με την λύση του γλωσσικού μας ζητήματος .2

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr  

Ο στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης προεδρεύει κατά την έναρξη των εργασιών του Εθνικού Συμβουλίου (Κορυσχάδες Ευρυτανίας, Ελεύθερη Ελλάδα, 1944)

Καταχωρώ σήμερα στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας» το δεύτερο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – χτες καταχώρησα το πρώτο μέρος· υπενθυμίζω ότι πρόκειται για απόσπασμα ευρύτερης μελέτης του διακεκριμένου νομικού της κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας Δήμου Μέξη που δημοσιεύθηκε πριν 50 χρόνια, το 1964, στην «Επιθεώρηση Τέχνης»:


«Οι διαστάσεις αυτής της αλλαγής προβάλουν με την περιλάλητη διακήρυξή τους στο Ψήφισμα της 27ης Μαΐου 1944 των Κορυσχάδων. Και με το άρθρο 7 -φτάσαμε στο θέμα μας- του Ψηφίσματος των Κορυσχάδων αποκαθίσταται η εθνική μας γλώσσα:

Επίσημη γλώσσα για όλες τις εκδηλώσεις της δημόσιας ζωής, και για όλους τους βαθμούς της εκπαίδευσης, είναι η γλώσσα του λαού.

Παράλληλα με την Πράξη της ΠΕΕΑ καθιερώνεται η δημοτική στις δικαστικές αποφάσεις και τα πρακτικά των Δικαστηρίων. Είναι αλήθεια πως ο δημοτικισμός υπήρξε αστικό ιδεολογικό κίνημα. Όμως μέσα στην κρίση του φιλελευθερισμού με τους κάθε λογής συμβιβασμούς της αστικής τάξης, αποτελματώθηκε. Η ανασύνδεση του δημοτικισμού με το δημοκρατικό κίνημα του εργαζόμενου λαού, του έδωσε νέα ζωή και νέο προσανατολισμό. Τόσο σε βάθος όσο και σε πλάτος. Οι νέοι κοινωνικοί φορείς του δημοτικισμού πρωτοστάτησαν στην Εθνική Αντίσταση. Το Αντιστασιακό Δίκαιο είναι έργο τους. Εξέφρασε την κυρίαρχη και ακατάλυτη θέλησή τους. Έτσι, η άμεση λύση του γλωσσικού ζητήματος υπήρξε θέμα ενός απλού Νόμου. Ως τότε η «βία» των Νόμων ύψωνε φραγμούς αξεπέραστους στην ομαλή προβολή της δημοτικής γλώσσας κι ας ήταν η μητρική μας κι ας ήταν η ανεπίσημη πραγματικότητα. Το Ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου και η (Πράξη) της ΠΕΕΑ κατέλυσαν τα κρατικά προνόμια της καθαρεύουσας όχι θανατώνοντάς την, αλλά αναγνωρίζοντας απλώς και νομιμοποιώντας την πραγματικότητα της κοινής δημοτικής. Κι οι καρποί αυτού του νομικού γεγονότος υπήρξαν άμεσοι και πλούσιοι. Τα κείμενα των Πράξεων της ΠΕΕΑ και των Ψηφισμάτων του Εθνικού Συμβουλίου, όλα τους νομικά κείμενα, γράφτηκαν στην δημοτική. Είναι μνημεία μεγάλης ιστορικής αξίας. … Προσφέρουν την μεγάλη απόδειξη ότι το Δίκαιο όχι μόνο δεν είναι -άλλος μύθος των αδαών- «φέουδο αναπαλλοτρίωτο της καθαρεύουσας», αλλά κάτι περισσότερο: ότι η χειραφεσία του από τα φεουδαρχικά δεσμά της καθαρεύουσας -ανεξάρτητα από την «βίαιη» μεταπελευθερωτική αναστολή αυτής της χειραφεσίας- είναι πια ένα «δεδομένο» της Νεοελληνικής πραγματικότητας πολυσήμαντο.

Ανάμεσα στα Νομοθετήματα του Αντιστασιακού Δικαίου που αξίζει ιδιαίτερα να σημειωθούν είναι:

• Ο Κώδικας Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης για την Στερεά Ελλάδα (έκδοση Επιτροπής ΕΑΜ Στερεάς – Αύγουστος 1943).
• Διατάξεις για την Αυτοδιοίκηση και Λαϊκή Δικαιοσύνη (Διαταγή Γενικού Στρατηγείου ΕΛΑΣ 2899/1.12.1943).
• Ιδρυτική Πράξη και Διάγγελμα της ΠΕΕΑ (Δελτίο Πράξεων και Αποφάσεων της ΠΕΕΑ, φ. 1 της 12ης Μαρτίου 1944).
• Ψήφισμα Α” της 27ης Μαΐου 1944 του Εθνικού Συμβουλίου των Κορυσχάδων.
• Η Πράξη 55 της 12/15 Αυγούστου 1944 «Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης» (Δελτίο Πράξεων και Αποφάσεων της ΠΕΕΑ, φ. 17).
• Η Πράξη 57 της 15/21 Αυγούστου 1944 «Κώδικας Λαϊκής Δικαιοσύνης (Δελτίο Πράξεων και Αποφάσεων της ΠΕΕΑ, φ. 18).

Και πολλές άλλες Πράξεις, Αποφάσεις, Ερμηνευτικές Εγκύκλιοι, Διαταγές⁽⁴⁾. Με την 307/10.9.1944 Εγκύκλιο της ΠΕΕΑ λ.χ. δίνονται κατευθυντήριες για την έννοια και την εφαρμογή «του ορθού και του ίσου» στον χώρο των σχέσεων του Αστικού Δικαίου. Με την Πράξη πάλι 30 της 30.4/5.5.1944 (Δελτίο Πράξεων και Αποφάσεων ΠΕΕΑ, φ. 8) ορίζεται ότι οι αποφάσεις και τα πρακτικά των Δικαστηρίων γράφονται στην γλώσσα του λαού. Έτσι στα κείμενα των Νόμων που γράφτηκαν στην δημοτική, προσετέθησαν και τα κείμενα των δικαστικών αποφάσεων και των πρακτικών των Δικαστηρίων. Οι νομικοί της ΠΕΕΑ με το έργο τους απέδειξαν στην πράξη πως είναι καθαρός μύθος η άποψη πως τάχα το Δίκαιο είναι «φέουδο αναπαλλοτρίωτο της καθαρεύουσας». Η εθνική μας γλώσσα και την νομική ορολογία αποδίδει εξαίρετα και τις νομικές σκέψεις⁽⁵⁾. Άλλωστε, πολύ πριν από τους νομικούς της ΠΕΕΑ, την πρώτη απόδειξη προσέφερε ο Ρήγας Φεραίος με τα νομικού περιεχομένου ιστορικά κείμενά του:

• Επαναστατική Προκήρυξη.
• Τα Δίκαια του Ανθρώπου.
• Πολίτευμα⁽⁶⁾.

Είναι γραμμένα στην γλώσσα του λαού.

Οι νομικοί της ΠΕΕΑ συνέχισαν εδώ το έργο του Ρήγα. Και έκαμαν πραγματικότητα Δικαίου την επίσημη ισχύ της δημοτικής.

---

(4) Δ. Ι. Ζέπος, «Λαϊκή Δικαιοσύνη εις τας Ελευθέρας Περιοχάς της υπό Κατοχήν Ελλάδος», (Αθήναι) 1945. Α. Καστρινός, «Η Λαϊκή Δικαιοσύνη και Αυτοδιοίκησις εις την Ελευθέραν Ελλάδα (1941-1945)», Ιστορική Επιθεώρησις, Νο 1, σ. 132-160.

(5) Ήδη εσχάτως και ο κ. Χρηστίδης μετέφερε στην δημοτική ολόκληρο τον Αστικό Κώδικα.

(6) Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίου), «Τρία Εθνικολαϊκά Κειμήλια», Εισαγωγή-σχόλια Γιάνη Κορδάτου, (Αθήνα) 1954″

Κώστας Π. Παντελόγλου