Αντόνιο Γκράμσι: «Η οργάνωση της Κουλτούρας» (Εκδόσεις «Στοχαστής», Αθήνα Οκτώβριος 1973)

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr  

Στις 10 Δεκεμβρίου 2013 και στις 13 Ιανουαρίου 2014 δυο γραφτά μου είδαν το φως της δημοσιότητας εδώ, στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας», στην στήλη «Γκραμσιανές σπουδές» – το ένα αναφερόταν στο έργο του Αντόνιο Γκράμσι «Γράμματα από την Φυλακή» (Εκδόσεις Ηριδανός, 1972) και το άλλο στο έργο του με τίτλο «Οι Διανοούμενοι» (Εκδόσεις «Στοχαστής», 1972).

Σήμερα θα αναφερθώ στο έργο του Αντόνιο Γκράμσι «Η οργάνωση της κουλτούρας» – και επαναλαμβάνω ότι και τα τρία αυτά γραφτά αντλώ από εκτεταμένη και απλωμένη στον χρόνο εργασία μου με τίτλο:

Πνευματική Καλλιέργεια, Ηθική και Πολιτική -
Περί των Εκδόσεων των Έργων του Αντόνιο Γκράμσι
στην Ελλάδα και για το Περιεχόμενο αυτών, καθώς και

για ορισμένα Αφιερώματα Ελληνικών Περιοδικών και
κάποιες Δημοσιεύσεις και Βιβλία για την Ζωή και τις Ιδέες του
(και Ποικίλα σχέσιν έχοντα με τον Αντόνιο Γκράμσι)
ιστορική αναλυτικοβιβλιογραφική προσέγγιση

«Τον Οκτώβριο του έτους 1973 τυπώθηκε για λογαριασμό των Εκδόσεων «Στοχαστής» (οδός Ιπποκράτους αρ. 6 Αθήνα) το έργο του Αντόνιο Γκράμσι υπό τον τίτλο Η οργάνωση της κουλτούρας - επρόκειτο για το δεύτερο μέρος του έργου του που είχε πρωτοκυκλοφορήσει στην Ιταλία το έτος 1949 με τον τίτλο Gli Intellettuali e l’ organizzazione della cultura.

Ένα μικρό σημείωμα των Εκδόσεων «Στοχαστής» (σελ. 5) προηγείτο και ακολουθούσαν λίγα λόγια για την έκδοση γραμμένα από τον Θ.Χ. Παπαδόπουλο (σελ. 6-8) στον οποίο ανήκε και η μετάφραση της Οργάνωσης της κουλτούρας (σελ. 9-108) αλλά και οι σημειώσεις και τα σχόλια επί της Οργάνωσης της κουλτούρας του Αντόνιο Γκράμσι, 114 τον αριθμό συνολικά (σελ. 109-123).

Το έργο του Αντόνιο Γκράμσι υπό τον τίτλο Η οργάνωση της κουλτούρας αποτελούν δοκίμια και σημειώσεις για το περιεχόμενο και την οργάνωση του σχολείου και της παιδείας (σελ. 9-56), αλλά και για την δημοσιογραφία δηλαδή το περιεχόμενο και την οργάνωση του ημερήσιου και περιοδικού τύπου (σελ. 57-108) – η στοιχειοθεσία του δε είχε γίνει στο τυπογραφείο του Λευτέρη Σταμπουλίδη (οδός Μάνης αρ. 2) και το τύπωμά του στα πιεστήρια του Θανάση Φλώρου (οδός Βαλτετσίου και Ζωοδόχου Πηγής), ενώ η θεώρηση της μετάφρασης του Θ.Χ. Παπαδόπουλου βοηθήθηκε από την αρχιτέκτονα μηχανικό Μπέττυ Βακαλοπούλου-Τζουλιάνο.

Τα σημεία αναφοράς του Αντόνιο Γκράμσι στο έργο του Η οργάνωση της κουλτούρας - ειδικότερα στο τμήμα που περιλαμβάνει δοκίμια και σημειώσεις για το περιεχόμενο και την οργάνωση του σχολείου και της παιδείας είναι τα ακόλουθα:

• Η οργάνωση του σχολείου και της παιδείας
• Το πρόβλημα του νέου λειτουργικού ρόλου των πανεπιστημίων και των ακαδημιών
• Αναζητώντας την εκπαιδευτική αρχή
• Μερικές αρχές της σύγχρονης παιδαγωγικής
• Ο ουμανισμός
• Διανοητική και ηθική τάξη
• Τα Ιταλικά πανεπιστήμια
• Σχολικά προβλήματα (το εύκολο και το δύσκολο)
• Προοδευτικά σχολεία
• Ο επαγγελματικός προσανατολισμός
• Δημόσιες μορφωτικές υπηρεσίες (θέατρο· βιβλιοθήκες· μουσεία κλπ.)
• Οι λαϊκές βιβλιοθήκες
• Οι ακαδημίες
• Ιταλική και γαλλική παιδεία και ακαδημίες
• Οργάνωση της πνευματικής ζωής (Ιταλική εταιρεία για την πρόοδο της επιστήμης, τούρινγκ κλαμπ)
• Τα βιβλία (βιβλιακή στατιστική· και ποιο το τιράζ, και μάλιστα και των εφημερίδων και των περιοδικών)

Τα σημεία αναφοράς του Αντόνιο Γκράμσι στο έργο του Η οργάνωση της κουλτούρας, ειδικότερα στο τμήμα που περιλαμβάνει δοκίμια και σημειώσεις για την δημοσιογραφία, δηλαδή το περιεχόμενο και την οργάνωση του ημερήσιου και περιοδικού τύπου, είναι ό,τι ακολουθεί:

• Ολοκληρωμένη δημοσιογραφία
• Οι αναγνώστες
• Πνευματικά κινήματα και κέντρα
• (Ορισμένα κινήματα, ως προς την δημοσιογραφική δραστηριότητα, μοιάζει σαν να μην τους χρειάζεται να ξεπεράσουν ποτέ ένα ορισμένο επίπεδο, να προχωρήσουν πιο πέρα από το άλφα-βήτα)
• Ερασιτεχνισμός και πειθαρχία (Η πολιτική σαν μια διαδικασία που βγάζει στην ηθική· η ηθική της ομάδας· η συλλογικότητα σαν προϊόν που παράγεται με την συγκεκριμένη ατομική προσπάθεια)
• Τύποι επιθεωρήσεων [και ειδικότερα για τον κριτικο-ιστορικο-βιβλιογραφικό τύπο και τις απαραίτητες στήλες του (ρουμπρίκες)]
• Η εξωτερική εμφάνιση ενός περιοδικού
• Κριτική πληροφόρηση
• Πρωτότυπες μελέτες και μεταφράσεις
• Ξένη συνεργασία (ξένοι συνεργάτες)
• Η Ιταλία στην παγκόσμια οικονομία· οικονομικός εξοπλισμός και εθνική παραγωγή και κατά μεγάλες οικονομικές ζώνες (Βόρειος Ιταλία, κεντρική Ιταλία, νότια Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία)· επισκόπηση των οικονομικών μελετών για τις περιφερειακές οικονομίες (Πεδεμόντιο, Λομβαρδία, κλπ.)· επισκόπηση των οικονομικών μελετών για τις επαρχιακές οικονομίες (δημοσιεύματα εμπορικών επιμελητηρίων, γεωργικών συνεδρίων, τοπικών τραπεζών, κλπ.)· επισκόπηση των οικονομικών σπουδών, των σχολών της οικονομικής επιστήμης, των περιοδικών εκδόσεων οικονομίας και οικονομικής πολιτικής, των προσωπικοτήτων της οικονομικής επιστήμης
• Επισκόπηση δημοσιευμάτων δικαίου
• Οδηγοί και εγχειρίδια
• Παραρτήματα
• Ειδησεογραφικές και ιδεολογικές εφημερίδες
• Εβδομαδιαία ή μηνιαία συμπληρώματα μιας καθημερινής εφημερίδας (φιλολογικό λογοτεχνικό· οικονομικό βιομηχανικό συνδικαλιστικό· αγροτικό – στο φιλολογικό λογοτεχνικό και φιλοσοφία, τέχνη, θέατρο και εκπαίδευση)
• Οι εφημερίδες του Κράτους
• Σχολές δημοσιογραφίας
• Οι εφημερίδες των μεγάλων πρωτευουσών [μελέτες για την δημοσιογραφία στις πιο σημαντικές πρωτεύουσες (Λονδίνο, Παρίσι, Μαδρίτη, Βερολίνο, Ρώμη, κλπ.), αλλά και άλλων κυρίαρχων, εκτός από τις πρωτεύουσες, κέντρων (όπως το Μιλάνο στην Ιταλία, η Βαρκελώνη στην Ισπανία, το Μόναχο στην Γερμανία, το Μάντσεστερ και η Γλασκώβη στην Αγγλία, κλπ. / τα κριτήρια των μελετών]
• Εβδομαδιαίος επαρχιακός τύπος
• Οι τίτλοι
• Ο αρχισχολιαστής
• Ανταποκριτές εξωτερικού
• Η επισκόπηση του τύπου (αυτή απαιτεί την μεγαλύτερη δυνατή πολιτική και πνευματική ευθύνη και το μάξιμουμ της λογοτεχνικής ικανότητας)
• Το δικαστικό χρονικό
• Επιστημονικές στήλες [στήλη επιστημονικο-τεχνολογικών ειδήσεων· υγειονολογική-υγειονομική στήλη· στήλη κριτικής έκθεσης των πιο σημαντικών επιστημονικών υποθέσεων και ιδεών]
• Το ημερολόγιο, μια περιοδική ετήσια έκδοση
• Δημοσιογραφία
• Ένα εγχειρίδιο δημοσιογραφίας (Πρβλ. Αλμπέρ Ριβάλ, «Η δημοσιογραφία σε 18 μαθήματα», Αλμπέν Μισέλ, 1931, Φρ. 3,50. Σε 4 μέρη: 1. Ιστορία της δημοσιογραφίας, 2. Πώς γίνεται μια εφημερίδα, 3. Προσόντα που πρέπει να έχει ένας δημοσιογράφος, 4. Το στυλ του δημοσιογράφου.

Σχόλιο Αντόνιο Γκράμσι: Διάγραμμα στοιχειώδες και ατελές. Λείπει το κεφάλαιο για τους διάφορους τύπους εφημερίδας κλπ.)».

Κώστας Π. Παντελόγλου