Περί ναζισμού ο λόγος

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr

Σκηνή από το «Μετρόπολις» του Φριτς Λανγκ

Όσα καταχωρώ σήμερα στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας» απόσπασμα είναι από κείμενο του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου, που με τίτλο «Ο σκοπός και τα μέσα στην ιστορία», δημοσιεύθηκε στη στήλη «Συζητήσεις» του καλού περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης» το έτος 1965:

«Η ναζιστική προπαγάνδα, παίζοντας ρόλο καλυπτικό ως προς την ταξική προέλευση και κατεύθυνση του εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος, ευαγγελίζεται την αναδιάρθρωση των κοινωνικών σχέσεων από το στιβαρό χέρι ενός Μεσάζοντα που θα συμφιλιώσει Κεφάλαιο και Εργασία εξαλείφοντας την «έλλειψη συνεννόησης» (διάβαζε: ταξικές και ενδοταξικές αντιθέσεις) από την Βαβέλ του «παρηκμασμένου» (κατά την ναζιστική φρασεολογία) αστικού πολιτισμού (*).
Δεν είναι ίσως περιττό να υπενθυμίσουμε την «σοσιαλιστική» φανφάρα που κράδαινε ο Ντούτσε εισβάλλοντας στο θέατρο της πολιτικής φαρσοκωμωδίας, ή τον αντίστοιχο «αντικαπιταλισμό» του ναζισμού – έναν «αντικαπιταλισμό» τόσο «αντικαπιταλιστικό» όσο ακριβώς απαιτούσε η επιβίωση του καπιταλισμού στη Γερμανία. Μα πίσω απ” αυτή την παρωδία εξέγερσης κατά της «πλουτοκρατίας» και των «Εβραίων τοκογλύφων», μόρφαζε η δυσαρέσκεια της «πεινασμένης» μερίδας των λύκων που απαιτούσαν από τους «δημοκρατικούς» αδελφούς τους ένα «πιο δίκαιο» ξαναμοίρασμα του Κόσμου. Κι επειδή αυτό καθ” εαυτό το ξαναμοίρασμα των αγορών δεν αποτελούσε αρκετά ελκυστικό ιδανικό για τις μάζες συνδέθηκε έντεχνα και δημαγωγικά με ορισμένα άμεσα οικονομικά αιτήματα των Γερμανικών μαζών. Το άγριο τσάκισμα της σοσιαλδημοκρατίας και του κομμουνισμού απ” τους Ναζί δεν εξηγεί την επιτυχία του εθνικοσοσιαλισμού μέσα στις μάζες, παρά μόνο σε συνδυασμό με τις πρόχειρες αλλά σε καίριο χρόνο λύσεις που πρόσφερε ή φαινόταν να προσφέρει σε μερικά προβλήματα των εργατικών και μικροαστικών μαζών. Συγχρόνως επιστρατεύθηκαν οι εφεδρείες των μύθων. Έπρεπε να βρεθούν οι μεθυστικές σημαίες που θα ωραιοποιούσαν την φρίκη του πολέμου και θα εξιδανίκευαν τα κρεματόρια. Και βρέθηκαν. Ας μην ξεγελιόμαστε πάνω σ” αυτό. Ο ναζισμός παρείχε για ένα διάστημα στις, κατ” αρχήν νικημένες και εν συνεχεία πελαγωμένες, Γερμανικές μάζες τα οράματα εκείνα που «δικαιολογούσαν» το χαμένο αίμα και το αίμα που «έπρεπε» ακόμα να χυθεί».

(*) Μια ενδιαφέρουσα σύνοψη αυτού του φασιστικού αντικαπιταλισμού αποτελεί η «Μητρόπολη» του Φριτς Λανγκ.

Κώστας Π. Παντελόγλου