Οι Μουσουλμάνοι του Δημοκρατικού Στρατού - Καπετάν Κεμάλ, ο Σύντροφος

Μια άγνωστη πτυχή της Αντίστασης: Οι Μουσουλμάνοι του Δημοκρατικού Στρατού

Επιμέλεια: Πάλλας Βαγγέλης (δημοσιογράφος)

    Δεκαοχτώ Φεβρουαρίου 1949. Ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται… Και στις οροσειρές της Ροδόπης, κάπου ανάμεσα σε Οργάνη και Σμιγάδα, οπού δρα η 7η Μεραρχία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), συνέρχεται το δεύτερο συνέδριο της Δημοκρατικής Ένωσης Μουσουλμάνων (ΔΕΜ)…

    Ένα κομμάτι της μειονότητας στη Θράκη συμμετέχει ενεργά στον αγώνα του ΔΣΕ, «Χέρκες σιλάχ Μπασινά Χέρσεϊ, Ζαφέρ Ουρουνά» (Όλοι στα όπλα – Όλα για τη νίκη), είναι το κάλεσμα του συνεδρίου προς τη μειονότητα…

   Πέρασαν περίπου 60 χρόνια από τότε. Και φέρνουνε σήμερα στη δημοσιότητα, για πρώτη φορά, ιστορικά ντοκουμέντα από το εν λόγω συνέδριο και τη συμμέτοχη της μειονότητας στον αγώνα του ΔΣΕ.

    Δέκα Μαρτίου 1949. «Σερμπέστ Γιουνανιστάντ Μπιρ Γιερ» (Κάπου στην Ελεύθερη Ελλάδα…). Η εφημεριδούλα «Σαβάς» («Αγώνας» – «Πόλεμος») όργανο της ΔΕΜ, που κυκλοφορεί στις ελεύθερες περιοχές της Ροδόπης, γράψει στο 13ο φύλλο της: «Μουσουλμάν Ντεμοκράτ Μπιρλιγινίν ικιντζί  Τοπλαντουσουνούν Καραρλαρί, Ολαγάνουστου Μπασινλαντί» (Οι αποφάσεις του 2ου συνεδρίου της Μουσουλμανικής Δημοκρατικής Ένωσης, που δημοσιεύθηκαν έκτακτα):

    «Κατά την 18ην και 19ην Φεβρουαρίου 1949 εγένετο συνέλευσις, καθ’ ην απεφασίσθη όπως το Μουσουλμανικόν στοιχείον συνέχιση τον αγώνα κατά της φασιστικής Ελλάδος και του Αγγλικού και Αμερικανικού ιμπεριαλισμού… Καθ’ όσον η νίκη του Δημοκρατικού Στρατού είναι και νίκη του Μουσουλμανικού στοιχείου…

    »…Η παρούσα συνέλευσις είναι απαρχή μιας γενικωτέρας, καθ’ ην θα εκλεγούν ικανότεροι και μάλλον μορφωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι θα δώσουν ώθησιν προς αρτιωτέραν μόρφωσιν της νεολαίας…

    …Κατά την συνέλευσιν εχαιρέτησε τους συνέδρους ο σύντροφος Σουλού Χουσεΐν. Ευθύς αμέσως εψάλησαν εις την τουρκικήν και ελληνικήν αγωνιστικά τραγούδια.

     Εκρατήθη ενός λεπτού σιωπή διό τους πεσόντας… Το προεδρείον απετελέσθη εκ των συντρόφων: Σουλού Χουσεΐν, Οσμάν Εμίν, Καραμάν Μεχμέτ, Ρουζγούτς Μεχμέτ, Καντίρ Χουσεΐν, Χαψούζ Χασάν και Χασάν, αξιωματικού του Δημοκρατικού Στρατού…»,

    Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γιώργου Γκακούλια, τότε πολιτικού επιτρόπου της 7ης Μεραρχίας του ΔΣΕ, περίπου 400 μαχητές της μειονότητας, κυρίως από τα Πομακοχώρια της ορεινής Ροδόπης και της Ξάνθης, πολέμησαν από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού, δίπλα στους Έλληνες συντρόφους τους.

    Οι περισσότεροι από αυτούς έπεσαν ηρωικά στις μάχες σε περιοχές του Νομού Δράμας. Γύρω στους 60 επιζήσαντες, μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πέρασαν στη Βουλγαρία, όπου έζησαν τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής.

     Το συνέδριο τίμησε τους ηρωικούς νεκρούς του αγώνα με ενός λεπτού σιγή και το πένθιμο εμβατήριο… Στη συζήτηση που ακολούθησε πήραν μέρος οι περισσότεροι αντιπρόσωποι… Το συνέδριο χαιρέτισαν: ο λοχαγός του Δημοκρατικού Στρατού σύντροφος Κλεομένης, από το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας ο σύντροφος Τσιαπακίδης, από τη Λαϊκή Πολιτοφυλακή η συντρόφισσα Γελούδη, από το Επαρχιακό Συμβούλιο Κομοτηνής ο σύντροφος Χολίδης. Μίλησαν επίσης οι σύντροφοι Φίλιππος Παπαδόπουλος, Βασίλης Ασίκης και ο αντιπρόσωπος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης στην περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης Τ. Γριμπάς…

Προκήρυξη στη μειονότητα

    »Το συνέδριο ενέκρινε την έκδοση προκήρυξης προς τον Μουσουλμανικό λαό της Ελλάδας και χαιρετιστήρια: Προς την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ, την 7η Μεραρχία του ΔΣΕ και προς τους Μουσουλμάνους όλου του κόσμου.

    …Εξέλεξε επίσης Κεντρική Επιτροπή από 21 τακτικά και 5 αναπληρωματικά μέλη, Εκτελεστική Επιτροπή από 7 τακτικά και δύο αναπληρωματικά μέλη και ολοκληρώθηκε με ζητωκραυγές και τραγούδια του αγώνα στην τουρκική γλώσσα…

    »Το 2ο συνέδριο της ΔΕΜ έδωκε την ευκαιρία να φανούν για άλλη μια φορά οι άρρηκτοι δεσμοί ανάμεσα στον Ελληνικό λαό και τη Μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης…».

    Ένα βασικό απόσπασμα από την προκήρυξη που εξέδωσε το συνέδριο προς τη μειονότητα, αναφέρει τα εξής:

     «Μουσουλμάν Καρντασλάρ -αδέλφια Μουσουλμάνοι…

    Το 2ον συνέδριον της Μουσουλμανικής Δημοκρατικής Ενώσεως σας στέλνει τους αδελφικούς χαιρετισμούς…

     Το συνέδριον μας γίνεται καθ’ ην στιγμήν ο Δημοκρατικός Στρατός διά του ηρωισμού του καταφέρνει ισχυρά κτυπήματα εναντίον των Μοναρχοφασιστών εχθρών…

     Ας είναι δι’ αυτό παράδειγμα η Καρδίτσα, η Νάουσα και το Καρπενήσι…

    Ο   ηρωικός   Δημοκρατικός Στρατός κράτησε εις τας χείρας του γερά επί 19 ημέρας το Καρπενήσι. Μετά το Καρπενήσι επετέθη εναντίον της Φλωρίνης, των Σερρών και άλλων πόλεων και αφού απώθησε τα εχθρικός δυνάμεις, εισήλθεν εις αυτάς.

    Εις την Πελοπόννησον εξουδετέρωσεν τα πολεμικός ενεργείας του εχθρού και τα τερτίπια του Αμερικανού υπό το όνομα Βαν Φλιτ…

    …Ενώ λοιπόν ο Δημοκρατικός Στρατός και ο Ελληνικός λαός, με τον φοβερόν αγώνα των έχουν κερδίσει τοιαύτας νικάς, η Δημοκρατική μας Κυβέρνησις, διά να δώση τέλος εις την ελληνικήν αυτήν υπόθεσιν, εξακολουθεί πάλιν διά δικαίων και δημοκρατικών βάσεων να προτείνη όπως έλθει εις ειρηνικήν συνεννόησιν…».

     Και η προκήρυξη προς τη μειονότητα καταλήγει ως εξής:

    «Το πρόγραμμα μας ως πρώτην απαίτησιν έχει να αγωνισθώμεν υπό την ηγεσίαν της

Δημοκρατικής Κυβερνήσεως εναντίον των Μοναρχοφασιστών. Πρέπει να βοηθήσωμεν περισσότερον τον ηρωικόν Δημοκρατικόν Στρατόν. Και τα παιδιά μας αγωνίζονται ηρωικώς εις τα τάξεις αυτού. Είναι μέγα καθήκον μας να βοηθήσωμεν διά να φθάσωμεν εις την τελειωτική νίκην, διά την Λαϊκήν Δημοκρατίαν της Ελλάδος, διά να ημπορέσωμεν να προοδεύσωμεν και να διέλθωμεν μίαν χαρούμενην ζωήν μαζί και ίσοι με τον Ελληνικόν λαόν…

Πασασίν Μουσουλμάν Ντεμοκράτ Μπιρλιγί (Ζήτω η Μουσουλμανική Δημοκρατική Ένωση), Πασασίν Τζουμχουριέτ Χιουκιουμετιμίζ (Ζήτω η Δημοκρατική Κυβέρνηση), Πασασίν Γιουτζέ Τζουμχουριέτ Ορντουσουνόν Γκενέλ Κομουτανλουγού (Ζήτω το αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού), Πασασίν Χαλκ Ντεμοκρασισινίν Ζαφερί (Ζήτω η νίκη της Λαϊκής Δημοκρατίας)…».

     Στο χαιρετιστήριο που έστειλε το συνέδριο της ΔΕΜ προς το γενικό αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού, μεταξύ άλλων αναφέρει:

    «…Η Μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης θα συνεχίσει με πιο πολύ ζήλο και δραστηριότητα να βοηθά το ιερό έργο του Δημοκρατικού Στρατού για τον Ελληνικό λαό και τις εθνικές μειονότητες, της απολύτρωσης τους από το μοναρχοφασισμό και την αμερικανική κατοχή…

     Για τη νίκη της Λαϊκής Δημοκρατίας που εξασφαλίζει την Ειρήνη, την ευημερία και την πρόοδο σ’ όλους τους εργαζόμενους που κατοικούν στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από εθνότητα και θρησκεία…».

     Όπως προκύπτει από τα ντοκουμέντα του συνεδρίου, οι μαχητές της μειονότητας κατάφεραν με μύριες δυσκολίες να εκδίδουν την εφημεριδούλα «Χαβάς», όργανο της ΔΕΜ.

Και ραδιόφωνο

    Είχαν στήσει επιπλέον και ραδιοσταθμό, το «Ράντιο Χαμπέρ» λερι» (Ραδιοφωνικά Νέα), στην προσπάθεια τους να ενημερώνουν τη μειονότητα για τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού.

    Για τη συμμετοχή τους στον άνισο αυτό αγώνα υπέστησαν τα πάνδεινα. Υπέστησαν κάθε είδους λεηλασίες, πολλές χιλιάδες ξεσπιτώθηκαν, τους έκαψαν τα χωριά τους… Καταδικάστηκαν από το μισαλλόδοξο μετεμφυλιακό κράτος, όπως και ολόκληρη η ελληνική ύπαιθρος, στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Έγραψαν όμως τη δική τους σελίδα στη ματωμένη σύγχρονη ιστορία τούτης της χώρας.

    Κι όπως σε ανύποπτο χρόνο είχε γράψει ο Ναζίμ Χικμέτ:

«…τους γάντζους της σκαλιάς τους,/τους αγκιστρώσανε στ’ αστέρια…/και στα κάφκαλα πατώντας των/ νεκρών τους, στον ήλιο ανέβηκαν…».

    Η εφημεριδούλα «Σαβάς» (Αγώνας – Πόλεμος), όργανο της Μουσουλμανικής Δημοκρατικής Ένωσης, εκδοθείσα στις 10 Μαρτίου 1949 «κάπου στην ελεύθερη Ελλάδα», αναφέρεται στο 2ο Συνέδριο της Ένωσης

     Ήταν αρχές Απριλίου του 1947, κι ο 32άχρονος τότε Μιχρί Μπελί, άρτι αποφυλακισθείς από τις τουρκικές Φυλακές για την κομμουνιστική του δράση, έπαιρνε τη μεγάλη απόφαση…

    Στις 5 Απριλίου έφτασε στα βουνά της Ροδόπης. Τούρκος αυτός, κατετάγη ως εθελοντής στο Δημοκρατικό Στρατό, προκειμένου να πολεμήσει- στο πλευρό των Ελλήνων συντρόφων του…

    Απλός αντάρτης στην αρχή, ανεδείχθη αργότερα στο βαθμό του ταγματάρχη του Δημοκρατικού Στρατού, ως διοικητής του «Οθωμανικού Τάγματος». Υπό τις διαταγές του πολέμησαν Έλληνες, Τούρκοι, Πομάκοι, Γκαγκοούζοι και Αθίγγανοι…

     Γεννημένος το 1915 στη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης, ο Μιχρί Μπελί βρέθηκε από το 1936 έως το 1940 για σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες.

     Δουλεύοντας παράνομα με τους μαύρους του Μισισιπή για την ίδρυση του Συνδικάτου Εργατών Γης και στα ναυτεργατικά συνδικάτα του Σαν Φρανσίσκο, γαλουχήθηκε με τις αριστερές ιδέες.

     Επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε σε επαφή με το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα και εργάστηκε για την ίδρυση της Ένωσης Προοδευτικής Νεολαίας Τουρκίας. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 1943-1944 διετέλεσε βοηθός καθηγητή στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης.

    Το φθινόπωρο του 1944 συνελήφθη με 50 συντρόφους του και καταδικάστηκε από το στρατοδικείο οε φυλάκιση δύο χρόνων.

     Σήμερα ζει με τη γυναίκα του Σεβίμ μεταξύ Ελβετίας και Κωνσταντινούπολης.

    Στις 6 Φεβρουαρίου 1998 ο Μπελί συνελήφθη στην Κωνσταντινούπολη και οδηγήθηκε ενώπιον του δικαστηρίου Κρατικής Ασφάλειας στην Άγκυρα, με την κατηγορία ότι «παρότρυνε το λαό σε εχθρικές ενέργειες κατά του τουρκικού κράτους». Δυο μέρες αργότερα αφέθηκε ελεύθερος, αλλά εάν του απαγγελθεί επίσημη κατηγορία, κινδυνεύει με ποινή φυλάκισης μέχρι 4,5 χρόνια.

     Ο σεμνός αυτός αγωνιστής, άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας και γραφής, έγραψε τα 1983 το ανέκδοτο στη χώρα μας Βιβλίο «Αυτά που είπε ο Ρήγας – Στιγμές από τον Εμφύλιο Πόλεμο», όπου περιγράφει όσα συγκλονιστικά έζησε, πολεμώντας από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού, «Ριγκασίν Ντεντιγί – Ιτς Σαβάς Ανιλερί», είναι ο τίτλος του Βιβλίου στα τουρκικά. Στην Τουρκία το εν λόγω Βιβλίο εξεδόθη το 1988 και έκανε τρεις εκδόσεις.

    Μας είπε για τους μειονοτικούς που συμμετείχαν στον αγώνα, στα βουνά της Ροδόπης. Για τη δραστηριότητα που ανέπτυξε ο ίδιος. Γι’ αυτά που τον ένωσαν με τους Έλληνες συντρόφους του. Για τις ανθρώπινες μα και ηρωικές στιγμές που έζησε πολεμώντας.

     Για τη μοναδική χλαίνη, που μοιράζονταν με τον καπετάν Λασσάνη…

     Για όλα όσα έγραψε στο βιβλίο του…

    «Σαν Τούρκοι επαναστάτες, νιώθαμε τον απελευθερωτικό αγώνα του ελληνικού λαού. Δεν ήταν όμως αυτό μονάχα που μ’ έκανε να καταταγώ εθελοντής στο Δημοκρατικό Στρατό…

    Ήταν κι ο θαυμασμός για την ηρωική αντίσταση του ελληνικού λαού κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής…

     »Κι επιπλέον τα αισθήματα φιλίας, αγάπης και αλληλεγγύης προς το λαό της Ελλάδας…».

    Τα ελληνικά του παραμένουν άπταιστα.

   «Κι όταν οι Έλληνες σύντροφοι βάλθηκαν να ψάχνουν έναν Τούρκο με την αναγκαία κατάρτιση, ώστε να συμβάλει στην πολιτική δράση της περιοχής Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η επιθυμία τους συνέπεσε με τη δική μου.

    »…Έτσι πήρα το δρόμο για τα βουνά της Ελλάδας, αναλαμβάνοντας στρατιωτικά καθήκοντα στην αντιπροσωπεία Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης».

    Για τη συμμετοχή της μειονότητας, κυρίως από την ορεινή Ροδόπη; στο Δημοκρατικό Στρατό, ο Μιχρί Μπελί λέει:

     «Οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης είχαν δεινοπαθήσει από τους Βούλγαρους εισβολείς κατά την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν φυσικό λοιπόν να συμπαθούν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Κι όταν η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση είχε κηρύξει γενική επιστράτευση, αποτέλεσαν την πλειονότητα των φαντάρων. Εγώ ήμουν διοικητής του Οθωμανικού Τάγματος με το ψευδώνυμο «Κεμάλ»… Έδρα του τάγματος ήταν το χειμώνα η Σμιγάδα και το καλοκαίρι το Αλάντεπε…».

    Θυμάται τον Χουσέΐν απ’ τον Εχίνο Ξάνθης και τη γυναίκα του, που μπήκαν εθελοντικά στο Δημοκρατικό Στρατό:

     «Παρά το γεγονός ότι οι μουσουλμάνες δεν συμμετείχαν στον αγώνα, η γυναίκα τού Χουσέΐν περπατούσε από χωριό σε χωριό και μιλούσε στους μουσουλμάνους για το Δημοκρατικό Στρατό…».

     Θυμάται ακόμη το σοβαρό τραυματισμό του στις 7 Ιουλίου του ‘47, βόρεια της Κομοτηνής:

    -Είχα τραυματιστεί βαριά… Ένας Έλληνας σύντροφος μου και μια θαρραλέα κοπέλα, Ασπίδα την έλεγαν θαρρώ, με κουβάλησαν ώρες ολόκληρες στους ώμους τους, μέχρι τα βουλγαρικά σύνορα, όπου με παρέδωσαν στους Βούλγαρους συντρόφους Αυτοί με πήγαν στο νσοκομείο του Χάσκοβο κι από εκεί στη Σόφια..».

    Ο Μιχρί Μπελί κάνει συχνές αναφορές στο ανθρώπινο μεγαλείο, στην αδελφοσύνη των λαών… Αναπολώντας τους αγώνες και τις θυσίες του ελληνικού λαού, γράφει στο βιβλίο του:

    «Λίγα χώματα ποτίστηκαν με το αίμα των αγωνιστών της λευτεριάς, όσο το χώμα της Ελλάδας…

    «…Τούτες τις μνήμες χρειάστηκε να τις κρατήσω πολλά χρόνια κρυμμένες στο βάθος του μυαλού μου, της καρδιάς μου, ανομολόγητες, χωρίς να τις μοιράζομαι με κανέναν…»

    Πέρασαν 60 τόσα χρόνια από τότε,.. Το Σεπτέμβριο του 2009 ο Μιχρί Μπελί και η Σεβίμ, η συντρόφισσα του στη ζωή και τον αγώνα, ξαναβρέθηκαν στη Ροδόπη.

     Σμιγάδα, Αλάντεπε, Χλόη, Οργάνη… Ο Τούρκος Επαναστάτης βαδίζει και πάλι στους τόπους που έγραψε ιστορία, ψηλαφώντας τα ματωμένα του ίχνη…

     Συναντάται με τα παιδιά και τα εγγόνια των μουσουλμάνων συναγωνιστών του. Αγκαλιάζεται με τον Αχμέτ, εγγονό του Μεχμέτ Τσαβούς. Κι όταν κατεβαίνει οπό την ορεινή Ροδόπη, ξανασμίγει με τους Έλληνες συντρόφους του στην ομάδα των «σαμποτέρ»…

    «…Τούτες οι θύμησες τον ξανανιώνουν… Τι κι αν είναι τώρα 83 χρόνων…

* Τα ντοκουμέντα αυτά που έρχονται στο φως σήμερα, όσον αφορά τη συμμετοχή της μειονότητας της Θράκης στον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, είναι ευγενική προσφορά της φιλολόγου Τόνιας Ομηρίδου – Θεοδωροπούλου, από το ιστορικό αρχείο του αείμνηστου πατέρα της, Δημοσθένη Ομηρίδη. Ο Δημοσθένης Ομηρίδης υπήρξε εκδότης της εφημερίδας «Πρωία» στη Δράμα, της πρώτης εφημερίδας που κυκλοφόρησε στην ακριτική πόλη κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά.

Μιχρί Μπελί: «Καπετάν Κεμάλ,  

αναμνήσεις από τον ελληνικό εμφύλιο» 

της Μαρία Νικολάου

αναδημοσίευση από: http://stavrochoros.pblogs.gr/2009/03/kapetan-kemal-o-syntrofos-.html

Μihri Belli

Μια ζωή σαν ταινία

    Ο Mihri Belli γεννήθηκε στη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης το 1916. Γόνος αστικής οικογένειας, σπούδασε οικονομικά στο Ροβέρτειο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μισισίπι των ΗΠΑ. Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και εργάστηκε στο ομώνυμο πανεπιστήμιο. Αναμείχθηκε ενεργά στην πολιτική, ιδρύοντας την Ένωση Προοδευτικής Νεολαίας. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε. Το 1946, ενώ ήταν εξόριστος, διέφυγε στην Ελλάδα. Εντάχθηκε στον Δημοκρατικό Στρατό και πολέμησε ως καπετάνιος στα βουνά της Ροδόπης, όπου τραυματίστηκε σοβαρά. Με την αμνηστία του 1950 επέστρεψε στην Τουρκία και φυλακίστηκε ως ηγετικό στέλεχος του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος (1951-1958). Μετά την αποφυλάκισή του άρχισε να γράφει σε διάφορα αριστερά περιοδικά, με το ψευδώνυμο E. Tufekci. Έφυγε από την Τουρκία με το στρατιωτικό πραξικόπημα το 1971 και επέστρεψε το 1974. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του Τουρκικού Εργατικού Κόμματος. Το 1979 έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, από την οποία τραυματίστηκε σοβαρά. Με το πραξικόπημα του στρατηγού Εβρέν το 1980 έφυγε πάλι, στη Σουηδία αυτή τη φορά, όπου έζησε μέχρι το 1992, οπότε επέστρεψε στην πατρίδα του. Ζει με τη συγγραφέα Sevim Belli.

    Ο "καπετάν Κεμάλ" δεν ήταν "ένας νεαρός πρίγκηπας της Ανατολής, απόγονος του Σεβάχ του Θαλασσινού". Όμως, όπως και ο πρίγκιπας που είχε συγκινήσει τον Μάνο Χατζιδάκι, έτσι και ο Μιχρί Μπελί (Mihri Belli) "πίστευε ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο". Ο τούρκος συγγραφέας, ακαδημαϊκός και πολιτικός, σε ηλικία 92 ετών σήμερα, καθισμένος απέναντί μου, ξεδιπλώνει με ηρεμία την πολυτάραχη ζωή του. Το πρόσωπο του Μιχρί Μπελί έχει πάνω του όλα τα σημάδια που αφήνει ο χρόνος. Και η έκφρασή του, ύστερα από κάθε καινούργια λέξη που βγαίνει αργά από τα χείλη του, σαν να την ζυγίζει καλά πρώτα, γεμίζει από τις μνήμες του παρελθόντος. Ο κ. Μπελί είναι ο μόνος τούρκος υπήκοος που είχε πολεμήσει στη διάρκεια του εμφυλίου, στο πλευρό των ελλήνων κομμουνιστών. Μας μιλά για τότε που τον έλεγαν "καπετάν Κεμάλ", για τη συγκρότηση και τη διοίκηση του "τάγματος Οθωμανών" του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).

    -Τι σας έφερε στη Θράκη 58 χρόνια μετά την αποχώρησή σας από τις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού;      -Ήρθα στην Αλεξανδρούπολη, ανέβηκα στα Ορεινά της Ροδόπης. Γίνεται ένα ντοκιμαντέρ για μένα από τον Φώτο Λαμπρινό (σ.σ. σκηνοθέτης, υπεύθυνος ιστορικών κινηματογραφικών αρχείων ΕΡΤ Α.Ε). Μια μέρα ήρθαν και με βρήκαν από την Ελλάδα στην Κωνσταντινούπολη και μου πρότειναν να γυρίσουν σε φιλμ τη ζωή μου. "Εντάξει", είπα και αναρωτήθηκα από μέσα μου αν η ζωή μου είναι ενδιαφέρουσα.

    -Τι απάντηση δώσατε;

    -Αρχισα στην Αμερική την πολιτική μου δράση. Μετά συνέχισα στην Τουρκία και στην Ελλάδα... Στην Αμερική βρέθηκα στο πλευρό των μαύρων που αγωνίζονταν στο Μισισίπι για τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Ύστερα πήγα στο Σαν Φραντσίσκο, εργάστηκα για το Κομμουνιστικό Κόμμα, παίρνοντας μέρος σε πορείες, σε διαμαρτυρίες. Μετά επέστρεψα στην Τουρκία και άρχισα τη δράση μου με το κομμουνιστικό κόμμα. Έμεινα πολλά χρόνια φυλακή γι' αυτό. Ήρθα στην Ελλάδα, έμεινα δυόμισι χρόνια, στο πλευρό του Δημοκρατικού Στρατού. Συνάντησα ανθρώπους σαν τον Λασσάνη (σ.σ. τον δάσκαλο Θανάση Γκένιο, που μετείχε στην ανταρτική ομάδα "Οδυσσέας Ανδρούτσος"), τον Λάμπρο, τον Αχμέτ, που τους αγάπησα πολύ. Ναι, νομίζω ότι η ζωή μου είναι ενδιαφέρουσα.

    -Πότε ήρθατε πρώτη φορά στην Ελλάδα;

    -Ήταν το 1932-33, μαθητής τότε. Τα χρόνια εκείνα όλα τα κόμματα της Ελλάδας ήθελαν να έχουν φιλικές σχέσεις με την Τουρκία. Ο Βενιζέλος ήταν γνωστός σε όλους. Ήταν η περίοδος της αγάπης. Αυτή συνεχίστηκε και μετά τον πόλεμο. Επί γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα ο ελληνικός στρατός έδειξε μια ηρωική αντίσταση, που εντυπωσίασε όλους, ακόμη και μας τους Τούρκους. Αγαπήσαμε όλοι τον ελληνικό λαό που πολέμησε για την ανεξαρτησία του.
    -Σε εκδήλωση που έγινε τότε με έλληνες μαθητές, όλοι φώναξαν: "Ζήτω η Ελλάδα". Εγώ δεν φώναξα. Ήμουν εθνικιστής τότε. Αλλά αφού έμεινα 10 μέρες, 17 χρονών παλικαράκι, την αγάπησα την Ελλάδα. Και φεύγοντας, σε μια συνάντηση, φώναξα το "Ζήτω η Ελλάδα" πιο δυνατά από όλους. Δεν ήμουν πολιτικός, ένα νέο παιδί ήμουν, που ό,τι γνώριζε καλά και του άρεσε το αγαπούσε. Και η Ελλάδα είχε πολλά για να αγαπήσει κανείς.

    -Πώς βρεθήκατε στην ορεινή Ροδόπη το '47;

    -Τον Απρίλιο του 1947 βρέθηκα στα βουνά της Ελλάδας. Πριν, όταν άρχισε το αντάρτικο, ήμουν φυλακισμένος στην Τουρκία. Το 'σκασα και κατατάχτηκα στον Δημοκρατικό Στρατό. Στην αρχή, μου ανέθεσαν την ευθύνη έκδοσης μιας εφημερίδας. "Savas" ονομαζόταν. Ήμουν 31 ετών τότε. Στη συνέχεια έπιασα και τα όπλα. Ήμουν υπεύθυνος του οθωμανικού τάγματος. Το λέγαμε έτσι, γιατί είχε μέλη: Πομάκους, Τούρκους, Έλληνες κ.ά. Ανέφερε ένας τη λέξη "οθωμανικό" κι αυτό ήταν, έμεινε να το αποκαλούν και οι υπόλοιποι έτσι. Πολέμησα δυόμισι χρόνια, έφυγα το φθινόπωρο του 1949 από τις ορεινές περιοχές της Ξάνθης και της Κομοτηνής. 

    -Φύγατε επειδή τραυματιστήκατε σοβαρά...

    -Το γένι μου κρύβει ένα σημάδι από εκείνον τον παλιό τραυματισμό που λέτε. Πολέμησα ως καπετάνιος στα βουνά, φυσικό ήταν να συμβεί.

    -Το "καπετάν Κεμάλ" πώς προέκυψε; Έτσι σας φώναζαν, από ό,τι μου είπαν, οι κάτοικοι του ορεινού όγκου...     -Ο Λάμπρος με είπε για πρώτη φορά καπετάν Κεμάλ. Ο Λάμπρος ήταν ένας Τούρκος της Ανατολής, από την Προύσα. Η μητρική του γλώσσα ήταν τα τουρκικά, αλλά ήταν χριστιανός και κομμουνιστής. Μια μέρα έλεγε για τον στίχο ενός ποιητή, όπου αναφερόταν και το όνομα Κεμάλ. Αυτό ήταν. Μου το κόλλησε ο Λάμπρος και μου 'μεινε.

    -Τον χάσατε εκείνο τον πόλεμο. Εκ των υστέρων τι λέτε, ήταν καλό ή κακό που είχε τέτοια κατάληξη;

    -Κακό!

    -Γιατί γίνατε αριστερός;

    -Κομμουνιστής έγινα γιατί είμαι πατριώτης.

    -Και σήμερα ισχύει αυτό που λέτε;

    -Σήμερα πιο πολύ.

    -Στην Τουρκία δεν είναι εύκολο να δηλώνει και να είναι κανείς αριστερός...     -Όχι, δεν είναι καθόλου εύκολο ακόμη και σήμερα. Είναι γεμάτες οι φυλακές με αριστερούς, με κομμουνιστές. Η Τουρκία δεν έχει δημοκρατία.

    -Γιατί μια τόσο μεγάλη χώρα φοβάται τους αριστερούς και τους φυλακίζει ακόμη και σήμερα, όπως λέτε;

    -Γιατί αυτά που πήρε ο καπιταλισμός από τον λαό θα τα πάρουν οι αριστεροί πίσω, αν αναλάβουν την εξουσία.

    -Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο ζήτημα στη χώρα σας;     -Το Κουρδικό. Νομίζω ότι ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν είχε καλές ιδέες. Πίστευα ότι ο Ταλαμπανί και ο Μπαρζανί, που συνεργάστηκαν με τους Αμερικάνους, έβλεπαν τον Οτσαλάν ως τον μεγαλύτερο φόβο τους. Έτσι έχασαν την ευκαιρία. Ο Οτσαλάν δεν ήθελε ένα ελεύθερο Κουρδιστάν, γιατί θα ήταν υποχείριο στα χέρια των Αμερικανών. Η ενδεδειγμένη λύση θα ήταν μια Τουρκία με ίδια δικαιώματα για τους Κούρδους, τους Λαζούς, τους Τσερκέζους και όλες τις άλλες μειονότητες.

    -Είστε αντίθετος στην είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
    -Είμαι εναντίον της Ε.Ε. γενικότερα. Στην Ευρώπη τρεις κάνουν κουμάντο, η Αγγλία, η Γαλλία και

Σκηνή από την ταινία "Καπετάν Κεμάλ, ο Σύντροφος".

η Γερμανία. Δεν λειτουργεί δημοκρατικά αλλά ιμπεριαλιστικά.

     -Η Ε.Ε. δεν είναι μονόδρομος;

    -Εμείς στα Βαλκάνια θα μπορούσαμε να έχουμε μια δική μας ένωση με τη συμμετοχή και της Μέσης Ανατολής. Επί οθωμανικής αυτοκρατορίας το σχήμα αυτό δοκιμάστηκε με τη συμβίωση πολλών διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων, με κάποιες λίγες ελευθερίες για Αρμένιους, Τούρκους και λοιπούς. Νομίζω ότι μια ένωση, όπως το οθωμανικό κράτος, σίγουρα πολύ πιο δημοκρατική, με ελευθερίες, δικαιώματα, δημοκρατία για όλους ανεξαιρέτως, χωρίς καμία καταπίεση, θα ήταν πολύ καλύτερη για όλους: τους Άραβες, τους Έλληνες, τους Αρμένιους κ.ά.

    -Τώρα δεν είναι αργά;

    -Αργά είναι...

    -Υπάρχει κάτι που θέλετε να κάνετε;

    -Έχουμε μια θρησκευτική κυβέρνηση, που θέλει να σαρώσει το κεμαλικό κράτος. Αυτό θέλω να σταματήσω. Κάνει κουμάντο ο στρατός. Για να εκλεγείς στο κοινοβούλιο, πρέπει να λάβεις 10%, πράγμα καθόλου δημοκρατικό. Αν λάβεις 9,9% δεν εκλέγεσαι. Ρύθμιση των στρατιωτικών είναι αυτή. Οι στρατιωτικοί κάνουν κουμάντο. Η Τουρκία είναι θρησκευτικό κράτος. 

    -Φτάνοντας στα 92, τι συμπέρασμα βγάλατε. Υπάρχει Θεός;

    -Αν υπάρχει Θεός; Αν πιστεύω στον Θεό δηλαδή; Δεν με αγαπάει ο Θεός. Εσύ πιστεύεις; Πιστεύεις ότι θα πας στον Παράδεισο; Φοβάσαι και πιστεύεις; Από τι φοβάσαι; Τώρα άρχισα να ρωτάω εγώ και να περιμένω απαντήσεις από εσένα..

Δείτε ακόμα:

ΚΑΠΕΤΑΝ ΚΕΜΑΛ 2001 (σειρά ντοκιμαντέρ “EKTOΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ”)

        

πηγή: tsak-giorgis.blogspot.gr