Για την έκδοση «Γερμανική ιδεολογία» των Μαρξ-Ένγκελς (*)

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr

«Ολοκληρώθηκε η έκδοση της «Γερμανικής ιδεολογίας» των Μαρξ-Ένγκελς (Gutenberg) με την κυκλοφορία και του δεύτερου τόμου (ο πρώτος τόμος κυκλοφόρησε το 1974) σε μετάφραση Γιάννη Κρητικού-Κώστα Φιλίνη.
 
Η «Γερμανική ιδεολογία» αποτελεί το έργο βάσης του μαρξισμού που θα έπρεπε να μελετηθεί τόσο από τους οπαδούς του όσο και από τους αντίθετούς του.

Η «Γερμανική ιδεολογία» γράφτηκε στις Βρυξέλλες μεταξύ 1845-1846. Ο Ένγκελς συμμετείχε στην σύνταξη του πρώτου μέρους και κυρίως εκείνου που αποτελεί την κριτική στον Φόϋερμπαχ (πρώτος τόμος).


Το χειρόγραφο κείμενο βρισκόταν από καιρό στα χέρια του εκδότη στην Βεστφαλία, όταν νέες συνθήκες απαγόρεψαν εντελώς την έκδοσή του, μας πληροφορεί ο Μαρξ στα 1859. Η πρώτη έκδοση έγινε το 1933, ταυτόχρονα στην Λειψία από τους Λάντσχουτ και Μάγιερ και από το Ινστιτούτο Μαρξ-Ένγκελς-Λένιν της Μόσχας στα πλαίσια της κριτικής έκδοσης των έργων του Μαρξ.

Η πρόθεση των Μαρξ-Ένγκελς, όταν άρχισαν να συντάσσουν την «Γερμανική ιδεολογία», όπως αναφέρει ο Μαρξ στην εισαγωγή της «Συμβολής στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», ήταν να εκφράσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ της δικής τους οπτικής και της ιδεολογικής σύλληψης της Γερμανικής φιλοσοφίας. Η πρόθεση πραγματοποιήθηκε μέσα από την κριτική της μεταεγελιανής φιλοσοφίας. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς είχαν συλλάβει το σύνολο του έργου τους σαν ένα τεράστιο λίβελο προορισμένο να «κανονίσει τους λογαριασμούς» με τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της χεγκελιανής αριστεράς, τον Μπρούνο Μπάουερ και τον Μαξ Στίρνερ.

Το κείμενο της «Γερμανικής ιδεολογίας» δεν έφτασε ποτέ στην τελειωτική του μορφή. Παρέμενε μια σειρά χειρογράφων και σημειώσεων με τον γραφικό χαρακτήρα του Μαρξ και του Ένγκελς, πράγμα που αποδεικνύει πως επρόκειτο ουσιαστικά για μια πρώτη επεξεργασία, μια συσσώρευση ύλης, ένα πλάνο που επρόκειτο να ξαναδουλευτεί πριν τυπωθεί. Αυτό εξηγεί και τον αποσπασματικό χαρακτήρα μερικών αναπτύξεων του κειμένου και την σχεδόν ολική έλλειψη μετάβασης από το ένα κεφάλαιο στο άλλο.

Παρ” όλο τον ημιτελή χαρακτήρα της, η «Γερμανική ιδεολογία» παραμένει ένα έργο εξαιρετικά πολύτιμο και πλούσιο καθώς και ένα θαυμάσιο ντοκουμένο για την γένεση του μαρξισμού: είναι η βάση του».

---

(*) Όσα παραπάνω καταχώρησα σήμερα στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας», άντλησα από το «Διαβάζω» (τεύχος 32, Ιούνιος 1980, Σελ. 84) και φέρουν την υπογραφή της Γ(λύκας) Μ(αρκοπουλιώτου).

Κώστας Π. Παντελόγλου