Πείρα και διδάγματα από τις απεργίες

Ένα εξαιρετικά επίκαιρο άρθρο του Β. Ι. Λένιν

Η ψήφιση και η εφαρμογή του τρίτου μνημονίου και των εξαιρετικά επώδυνων ρυθμίσεων του και παράλληλα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, παρά τους μεγάλους αγώνες που αναπτύχθηκαν εναντίον των δύο προηγούμενων μνημονίων, επαναφέρουν με ένταση τη συζήτηση για όλα όσα σχετίζονται με το συνδικαλιστικό κίνημα, τη συμπεριφορά και τις διαθέσεις της εργατικής τάξης και τις θέσεις των πολιτικών δυνάμεων και των συνδικαλιστικών παρατάξεων.

Ο Εργατικός Αγώνας δημοσιεύει ένα σημαντικό άρθρο του Λένιν με τίτλο «Οι απεργίες των εργατών μετάλλου το 1912», το οποίο περιλαμβάνεται στον τόμο 23 των Απάντων.

Εντυπωσιάζει η επιμονή του συγγραφέα στη μελέτη των απεργιακών αποτελεσμάτων, καθώς επίσης και τα συμπεράσματα που εξάγει, ο ρόλος και η σημασία που αποδίδει στη μορφή της απεργίας, κορυφαία μορφή πάλης του συνδικαλιστικού κινήματος, σε σχέση με άλλες μορφές πάλης, επισημαίνει την ανάγκη το εργατικό κίνημα να μελετά προσεκτικά τους αγώνες και να εκδίδει απεργιακό δελτίο, όπως αναφέρει, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, το οποίο θα διαδίδει τα συμπεράσματα και θα εξοπλίζει τους εργάτες.

Στο κείμενο αυτό ο Λένιν δεν κάνει διάκριση σε απεργίες που προκηρύσσουν τα «ταξικά» συνδικάτα και τα συνδικάτα που πλειοψηφούν οι άλλες δυνάμεις, παρότι και τότε ήταν υπαρκτό φαινόμενο αυτό, αλλά διακρίνει τους αγώνες σε οικονομικούς και πολιτικούς, αμυντικούς και επιθετικούς ανάλογα με το περιεχόμενο τους, νικηφόρους αγώνες και αυτούς που δεν έδωσαν χειροπιαστά αποτελέσματα.

Την παράδοση αυτή της προσεκτικής, λεπτομερούς και σχολαστικής εξέτασης το κομμουνιστικό κίνημα και φυσικά το ΚΚΕ τη διατήρησε για πολλές δεκαετίες και ήταν εξαιρετικά χρήσιμη. Τις τελευταίες 1-2 δεκαετίες η παράδοση αυτή έχει πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων. Προκηρύσσονται απεργίες, κυρίως οι πανελλαδικές απεργίες, και ουδεμία προσοχή δίνεται στα στοιχεία των απεργιών, ουσιαστικά δεν οργανώνονται καν απεργίες, παρά μόνο διαδηλώσεις, δεν μελετάται  η συμμετοχή στις απεργίες, τα κέρδη και οι ζημίες για τους εργάτες αλλά και τους επιχειρηματίες, το επίπεδο του συνδικαλιστικού κινήματος και οι διαθέσεις των εργαζομένων.

E.A.

ΟΙ ΑΠΕΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΤΟ 1912

Ο Σύνδεσμος βιομηχάνων της βιομηχανικής περιοχής της Μόσχας δημοσίευσε φέτος (Μόσχα 1913, τυπογραφείο Π. Π. Ριαμπουσίνσκι) ένα είδος απολογισμού της δράσης του για το 1912. Δεν χωράει αμφιβολία πως το πιο ενδιαφέρον μέρος αυτού του απολογισμού είναι τα στοιχεία για το απεργιακό κίνημα στις διάφορες περιοχές της Ρωσίας.

I

Ο Σύνδεσμος βιομηχάνων της Μόσχας καθορίζει το συνολικό αριθμό των απεργών εργατών στη Ρωσία σε 96.750 το 1911 και 211.595 το 1912. Οι αριθμοί αυτοί αφορούν μονάχα τις οικονομικές απεργίες. Τους απεργούς που πήραν μέρος σε πολιτικές απεργίες ο σύνδεσμος τους υπολογίζει σε 850 χιλιάδες το 1912, σε 8 χιλιάδες το 1911 και σε 4 χιλιάδες το 1910.

Ας σημειώσουμε πως ο σύνδεσμος των μεγιστάνων της Μόσχας δεν υπολογίζει καθόλου τους 6.000 απεργούς του Λένα, «για να διευκολύνει τη σύγκριση με τα επίσημα στοιχεία», που δεν περιλαβαίνουν τις επιχειρήσεις, οι όποιες δεν υπάγονται στην επιθεώρηση εργασίας. Εννοείται πως, παρ’ όλα αυτά, εγγυήσεις για την ορθότητα μιας τέτιας σύγκρισης δεν έχουμε: οι κύριοι βιομήχανοι θέλησαν να μιμηθούν τις άσχημες πλευρές της επίσημης στατιστικής μας και δεν φρόντισαν ούτε για την πληρότητα των στοιχείων τους, ούτε και για την ακρίβεια της δουλιάς των ανθρώπων τους που έκαναν τους υπολογισμούς. Λογουχάρη, ο συνοπτικός πίνακας για τον αριθμό των απεργών (στη σελ. 23 του απολογισμού) προξενεί πραγματικά κατάπληξη με τα πολύ χοντροκομμένα λάθη που προσπαθήσαμε να διορθώσουμε, δίνοντας τους παραπάνω αναφερόμενους συνολικούς αριθμούς. Ο πίνακας αυτός καθορίζει τον αριθμό των εργατών μετάλλου που απήργησαν στην Πολωνία για ολόκληρο το 1912 σέ 2.390 και στη σελίδα 56 μας λέει ότι σε εφτά μήνες του 1912 απήργησαν στην Πολωνία 3.790 εργάτες μετάλλου!

Δεν μπορεί κανείς να μην ευχηθεί στους Κίτ-Κίτιτς να παίρνουν στην υπηρεσία τους γραφιάδες που να ξέρουν να λογαριάζουν, ή να δίνουν τη στατιστική τους για έλεγχο και διόρθωση στα εργατικά συνδικάτα.

Ας δούμε ποιος ήταν ό ρόλος των εργατών μετάλλου στο οικονομικό απεργιακό κίνημα του 1912, σύμφωνα με τα στοιχεία των βιομηχάνων.

Ο συνολικός αριθμός των απεργών, 211.595 άτομα, κατανέμεται σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, ως έξης: εργάτες μετάλλου 78.195, υφαντουργοί 89.540 και εργάτες όλων των άλλων βιομηχανικών κλάδων 43.860. Επειδή οι εργάτες μετάλλου στη Ρωσία είναι πολύ λιγότεροι από τούς υφαντουργούς, τα στοιχεία αυτά μάς δείχνουν αμέσως ότι οι εργάτες μετάλλου έκαναν το 1912 τον πιο σκληρό και επίμονο απεργιακό αγώνα σε σύγκριση με τους εργάτες των άλλων κλάδων της βιομηχανίας. Για να εκφράσουμε ακριβέστερα αυτό το συμπέρασμα, θα αντιπαραθέσουμε το συνολικό αριθμό των εργατών της Ρωσίας με τον αριθμό των απεργών του 1912:

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν καθαρά ότι, ως προς την ένταση της απεργιακής πάλης, οι εργάτες μετάλλου κατέχουν την πρώτη θέση, οι υφαντουργοί τη δεύτερη, ενώ την τελευταία θέση την κατέχουν οι εργάτες των λοιπών βιομηχανικών κλάδων.

Αν οι «λοιποί» εργάτες απεργούσαν τόσο δραστήρια, όπως και οι εργάτες μετάλλου, αυτό θα αύξανε τον αριθμό των απεργών σε 90 χιλιάδες.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι σχετικά ευνοϊκότερες για τους εργάτες μετάλλου συνθήκες αγοράς του 1912 τούς διευκόλυναν στον απεργιακό τους αγώνα. Αλλά, αν από την άποψη της εμμονής στην πάλη οι εργάτες μετάλλου στέκουν πάνω απ’ όλους από την άποψη της επιτυχίας των οικονομικών απεργιών, οι «λοιποί)), όπως θα δούμε, βρίσκονταν σε καλύτερες συνθήκες.

II

Η εμμονή στην απεργιακή πάλη καθορίζεται, ανάμεσα στ’ άλλα, από τη μέση διάρκεια των απεργιών. Αυτή τη μέση διάρκεια τη δίνει η διαίρεση του συνολικού αριθμού των εργάσιμων ήμερων που χάθηκαν κατά την απεργία με τον αριθμό των απεργών.

Ορίστε οι σχετικοί αριθμοί του συνδέσμου βιομηχάνων:

«Αποδείχνεται — αναφέρει ο απολογισμός — ότι η δύναμη αντίστασης των εργατών το 1912 σχεδόν διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 1911». Θα προσθέσουμε ότι, αν πάρουμε τα στοιχεία των τελευταίων 7 μηνών του 1912 (και στην ουσία μόνο αυτά τα στοιχεία είναι δουλεμένα κάπως υποφερτά στον απολογισμό που εξετάζουμε) θα έχουμε μέση διάρκεια των απεργιών 16 μέρες.

Συνεπώς, η επιμονή των εργατών στον απεργιακό αγώνα εντείνεται αναμφισβήτητα και, όσο προχωρούμε, τόσο πιο πολύ εντείνεται.

Κατά κλάδους παραγωγής, ή διάρκεια των απεργιών ήταν:

Βλέπουμε ότι, ως πηρός τη διάρκεια των απεργιών, οι εργάτες μετάλλου βρίσκονται στην πρώτη θέση και το 1911 και στο δεύτερο εξάμηνο του 1912. Μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 1912 την πρώτη αυτή θέση την κατέλαβαν οι «λοιποί», ενώ οι εργάτες μετάλλου βρέθηκαν στη δεύτερη θέση. Οι υφαντουργοί, σέ όλο το διάστημα που εξετάζουμε, βρίσκονταν στη δεύτερη θέση ως πηρός τη διάρκεια των απεργιών.

III

Τα γενικά αποτελέσματα των απεργιών οι κ.κ. βιομήχανοι τα καθορίζουν, υπολογίζοντας τις «ζημιές της βιομηχανίας» από τις απεργίες. Τα κέρδη όμως της εργατικής τάξης από τις απεργίες οι καπιταλιστές μας δεν θέλουν καθόλου να τα υπολογίσουν! Ορίστε τα συνολικά ποσά της στατιστικής των βιομηχάνων:

                

Από δω φαίνεται ότι οι καπιταλιστές είχαν το 1912 από τις απεργίες τριπλάσιες ζημιές παρά το 1911.

Μα — θα μάς αντιτείνουν οι εκπρόσωποι της αστικής πολιτικής οικονομίας —και η «χώρα» είχε τριπλάσιες ζημιές και οι εργάτες είχαν τριπλάσια ζημιά σε μεροκάματα και μάλιστα οι ζημιές των εργατών είναι πολύ πιο σημαντικές από τις ζημιές των βιομηχάνων!

Βγαίνει — σύμφωνα με τη στατιστική των βιομηχάνων και τη λογική των αστών—πως αυτοί οι άμυαλοι εργάτες ζημιώνουν με τις απεργίες μόνο τον εαυτό τους και ότι οι προστάτιδες αρχές μαζί με τους ευεργέτες καπιταλιστές, διώκοντας τις απεργίες, φροντίζουν για τα συμφέροντα ακριβώς των εργατών...

Οι ίδιοι όμως οι βιομήχανοι μάς λένε πώς κατορθώθηκε να εξακριβωθούν τα αποτελέσματα των απεργιών για 96.730 απεργούς του 1911.

47.369 εργάτες (δηλ. τα 49 %) ηττήθηκαν στον απεργιακό αγώνα και 49.361 (δηλ. τα 51 %) πέτυχαν ολοκληρωτική ή μερική ικανοποίηση των αιτημάτων τους, δηλ. νίκησαν.

Αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα των απεργιών, η στατιστική των βιομηχάνων και η αστική οικονομία δεν θέλουν να το υπολογίσουν! Μα και δεν μπορείς να το υπολογίσεις σε ρούβλια: έκτος από το άμεσο κέρδος των εργατών με την αύξηση τον μεροκάματου στις νικηφόρες απεργίες, υπάρχει ακόμη ένα «κέρδος». Όλη η εργατική τάξη και συνεπώς όλη η χώρα (η χώρα των εργαζόμενων μαζών και όχι της αστικής μειοψηφίας) κερδίζει απ’ αυτή την αντίσταση που με τις απεργίες προβάλλουν οι εργάτες στους κ.κ. εκμεταλλευτές. Χωρίς αυτή την αντίσταση οι εργάτες θα μετατρέπονταν ολότελα σέ ζητιάνους, συντριμμένους από την ακρίβεια της ζωής, χωρίς αυτή την αντίσταση από άνθρωποι θα μετατρέπονταν ολότελα σε καταδικασμένους σκλάβους του κεφαλαίου.

Στο δεύτερο εξάμηνο του 1912 η επιτυχία των απεργιών, σύμφωνα με τη στατιστική των βιομηχάνων, μειώθηκε: τα 52% των απεργών εργατών ηττήθηκαν, μόνο τα 36 % νίκησαν και για τα 11 % δεν εξακριβώθηκαν τα αποτελέσματα του αγώνα τους. Και τώρα πρέπει να εξετάσουμε λεπτομερέστερα το ρόλο των απεργών εργατών μετάλλου στη Ρωσία γενικά και στις διάφορες περιοχές της ειδικότερα.

IV

Ο Σύνδεσμος βιομηχάνων της Μόσχας δίνει κάπως δουλεμένα στοιχεία για τις απεργίες, όπως αναφέραμε κιόλας, μόνο για τους 7 τελευταίους μήνες του 1912. Τα στοιχεία αυτά αγκαλιάζουν 5 περιοχές της Ρωσίας: της Μόσχας, της Πετρούπολης, της Βαλτικής, του Νότου και της Πολωνίας.

Οι εργάτες μετάλλου που απήργησαν στους 7 μήνες που αναφέρουμε πιο πάνω κατανέμονται κατά περιοχές ως εξής:

Έτσι, στο Νότο οι εργάτες μετάλλου υπερτερούν στο συνολικό αριθμό των απεργών εργατών. Στην περιοχή της Πετρούπολης αποτελούν ένα πολύ σημαντικό μέρος των απεργών (πάνω από τα 40%), υστερώντας μόνο από τους υφαντουργούς (16.770 απεργοί στην περιοχή της Πετρούπολης). Στις περιοχές Μόσχας, Βαλτικής και Πολωνίας οι εργάτες μετάλλου αποτελούσαν μια μικρή μειοψηφία ανάμεσα στους απεργούς.

Αν συγκρίνουμε τούς 5 πρώτους μήνες του 1912 με τους τελευταίους 7, θα έχουμε την παρακάτω εικόνα:

Στο δεύτερο εξάμηνο εξασθένησε κάπως η απεργιακή δραστηριότητα των εργατών μετάλλου, αναπτύχθηκε πάρα πολύ η απεργιακή πάλη των υφαντουργών και έμεινε στο ίδιο περίπου επίπεδο το απεργιακό κίνημα των εργατών των λοιπών κλάδων της βιομηχανίας.

V

Ως πηρός το ζήτημα της επιτυχίας των απεργιών ο Σύνδεσμος βιομηχάνων της Μόσχας διαιρεί τους απεργούς εργάτες σε τρεις ομάδες: τους ηττημένους, τους νικητές (που πέτυχαν ολοκληρωτική ή μερική ικανοποίηση των αιτημάτων τους) και τούς απεργούς που δεν εξακριβώθηκαν τα αποτελέσματα της πάλης τους.

’Από όλα τα ζητήματα της απεργιακής στατιστικής αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα. Το ζήτημα αυτό ο σύνδεσμος των εκατομμυριούχων το επεξεργάστηκε άσχημα: δεν υπάρχουν λογουχάρη στοιχεία για τις επιθετικές απεργίες (δηλ. τις απεργίες όπου οι εργάτες ζητούν βελτίωση των όρων της ζωής και της δουλιάς τους) και τις αμυντικές απεργίες (όταν οι εργάτες αντιστέκονται στις προσπάθειες των καπιταλιστών να χειροτερέψουν τις συνθήκες ζωής των εργατών). Δεν υπάρχουν, επίσης, λεπτομερειακά στοιχεία για τις αιτίες των απεργιών (τέτια στοιχεία υπάρχουν ακόμη και στην επίσημη στατιστική μας) κτλ.

Εκτός από αυτό και η επεξεργασία από το Σύνδεσμο βιομηχάνων της Μόσχας των στοιχείων που υπάρχουν δεν είναι καθόλου, μα καθόλου ικανοποιητική. Χτυπούν στα μάτια ακόμη και περιπτώσεις κατάφωρης παραποίησης των στοιχείων λογουχάρη, στην περιοχή της Μόσχας ο αριθμός των εργατών μετάλλου που πέτυχαν νίκη καθορίστηκε συνολικά σε 40 άτομα (με 3.420 ηττημένους και 300 απεργούς που δεν εξακριβώθηκαν τα αποτελέσματα της πάλης τους).

Στο μεταξύ, στο κείμενο του απολογισμού, στη σελ. 35, διαβάζουμε ότι στις αρχές του ’Ιούλη 1912 έγιναν απεργίες εργατών σε μια σειρά εργαστήρια κατασκευής ειδών κιγκαλερίας, συνολικά απεργήσανε πάνω από 1,200 άτομα σε 15 επιχειρήσεις. Η απεργία ήταν επιθετική: οι εργάτες ζητούσαν την εφαρμογή της 9ωρης εργάσιμης μέρας, 7ωρο για τις παραμονές των γιορτών, αύξηση του μεροκάματου, βελτίωση των όρων υγιεινής. Οι ιδιοκτήτες των εργαστηρίων επιχείρησαν να οργανωθούν για να προβάλλουν αντίσταση και αποφάσισαν ομόφωνα να μην κάνουν υποχωρήσεις και να μη δέχονται παραγγελίες από τα εργοστάσια που απεργούν. Φαίνεται όμως πως οι εργάτες διάλεξαν την κατάλληλη στιγμή: η εποχή των οικοδομών ήταν στο φόρτε της και «ήταν δύσκολο να βρει κανείς ελεύθερους εργάτες. Στα τέλη του Ιούλη οι περισσότεροι ιδιοκτήτες εργαστηρίων άρχισαν να υποχωρούν».

Αυτά λέει ο απολογισμός! Στο μεταξύ ο στατιστικός πίνακας σημειώνει ότι μόνο 40 (σαράντα!) εργάτες μετάλλου νίκησαν στις απεργίες. Άθελα σου έρχεται η σκέψη: δεν είναι ακριβώς οι νίκες των εργατών εκείνες που «ξεχνούσαν» πολύ πρόθυμα οι κύριοι στατιστικοί των βιομηχάνων; Δεν προσπάθησαν — «άθελά» τους, φυσικά—να εξευμενίσουν τούς Κίτ-Κίτιτς, μειώνοντάς τον αριθμό των εργατών που νίκησαν;

Έτσι είτε αλλιώς οι οργανωμένοι και συνειδητοί εργάτες οφείλουν να βλέπουν με επιφύλαξη, δίχως εμπιστοσύνη, τη στατιστική των βιομηχάνων και να καταβάλλουν επίμονες προσπάθειες για να δημιουργήσουν δική τους εργατική στατιστική των απεργιών.

Τα γενικά στοιχεία τού Συνδέσμου βιομηχάνων για την επιτυχία των απεργιών είναι τα παρακάτω:

Από δω φαίνεται ότι μεγαλύτερες επιτυχίες είχαν οι απεργίες των εργατών των λοιπών κλάδων της βιομηχανίας: ο αριθμός των νικητών ξεπερνάει τον αριθμό των ηττημένων. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι εργάτες μετάλλου: ο αριθμός των νικητών είναι, παρ’ όλα αυτά, πολύ σημαντικός, ξεπερνώντας τα 40 % του συνολικού αριθμού των απεργών. Χειρότερα από όλα ήταν τα αποτελέσματα των υφαντουργών: ο αριθμός των ηττημένων ξεπερνά πάνω από δυο φορές τον αριθμό των νικητών.

VI

Γενικά, τα αποτελέσματα της απεργιακής πάλης του 1912, αν και είναι χειρότερα από το 1911, ωστόσο δεν είναι και άσχημά. Για να γίνει ευκολότερη η σύγκριση ανάμεσα στα διάφορα χρόνια, ας δεχτούμε πως ο αριθμός των απεργών με ανεξακρίβωτα αποτελέσματα κατανέμεται εξίσου ανάμεσα στους νικητές και στους ηττημένους. Τότε θα έχουμε: στους τελευταίους 7 μήνες του 1912 από τους 132 χιλιάδες απεργούς οι 77 χιλιάδες είναι ηττημένοι (δηλαδή τα 58,4 %) και οι 55 χιλιάδες νικητές (δηλαδή τα 41,6 %).

Δεν μπορούμε να εγγυηθούμε ότι τα στοιχεία αυτά είναι εντελώς όμοια με τα στοιχεία της επίσημης στατιστικής για τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο θα παραθέσουμε και αυτά τα στοιχεία για να μπορέσουν οι εργάτες να κρίνουν, ποια επιτυχία γενικά στη Ρωσία παρουσιάζουν οι απεργίες στα καλύτερα και στα χειρότερα χρόνια του εργατικού κινήματος.

Έτσι λοιπόν, τα αποτελέσματα των απεργιών στο δεύτερο εξάμηνο του 1912 είναι χειρότερα απ’ ό,τι στα 1905, 1906 και 1911, μα καλύτερα από ό,τι στα 1895-1904 και καλύτερα από ό,τι το 1907. Επαναλαβαίνουμε, τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν τα διακρίνει, ασφαλώς, πλήρης ακρίβεια στις συγκρίσεις ανάμεσα στα διάφορα χρόνια, παρ’ όλα αυτά όμως μπορούν να δόσουν μια ορισμένη εικόνα του ζητήματος.

Ας σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με την αγγλική στατιστική των απεργιών, κατά μέσο όρο μέσα σε δέκα χρόνια, από το 1900 ως το 1909, το ποσοστό των εργατών που κέρδισαν την απεργία είναι 26,8 %, των ηττημένων 31,7 % και αυτών που ο αγώνας τους έληξε με συμβιβασμό 41,3%. Μοιράζοντας τους τελευταίους εξίσου ανάμεσα στους νικητές και στους ηττημένους έχουμε: νικητές 47,5 % και ηττημένους 52,3 %. Οι απεργίες στη Ρωσία το  1905 και το 1906 —καθώς και το 1911 —είχαν μεγαλύτερη επιτυχία από το μέσο όρο των απεργιών στην ’Αγγλία, παρά τα τεράστια πλεονεκτήματα των άγγλων εργατών ως πηρός το βαθμό οργάνωσης και την πολιτική ελευθερία.

VII

Παρουσιάζει ενδιαφέρον η σύγκριση της επιτυχίας των απεργιών των εργατών μετάλλου στις διάφορες περιοχές της Ρωσίας.

Οι περιοχές Μόσχας και Πετρούπολης ξεχωρίζουν από αυτή την άποψη από όλες τις άλλες. Και οι απεργίες των εργατών μετάλλου και οι απεργίες όλων των εργατών γενικά ήταν σχετικά ανεπιτυχείς στους εφτά τελευταίους μήνες του 1912 στις περιοχές Μόσχας και Πετρούπολης. Το αντίθετο παρατηρείται στις άλλες περιοχές.

Να τα σχετικά στοιχεία για τις περιοχές Μόσχας και Πετρούπολης:

Ο αριθμός των ηττημένων εργατών ξεπερνά κατά πολύ τον αριθμό των νικητών. Το ίδιο ισχύει για τους υφαντουργούς και των δυο περιοχών και για τους ((λοιπούς» στην περιοχή Πετρούπολης. Μόνο στην περιοχή Μόσχας οι «λοιποί» παρουσιάζουν μεγαλύτερο αριθμό νικητών (4.380), παρά ηττημένων (1.230).

Είναι φανερό πως στις περιοχές Μόσχας και Πετρούπολης υπήρχαν μερικές κοινές συνθήκες, δυσμενείς για τις εργατικές απεργίες σέ όλους σχεδόν τους βιομηχανικούς κλάδους.

Αντίθετα, στο Νότο, στις περιοχές Βαλτικής και Πολωνίας οι απεργίες όλων των εργατών γενικά και των εργατών μετάλλου ειδικότερα είχαν επιτυχία.

Στην περιοχή Πολωνίας σημαντικότερη από όλες ήταν η νίκη των εργατών μετάλλου, μα και γενικά σ’ αυτήν τη περιοχή διαμορφώθηκαν οι πιο ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες απεργιακής πάλης για τους εργάτες. Εδώ νίκησαν οι εργάτες σέ όλους τους βιομηχανικούς κλάδους (στο Νότο ηττήθηκαν οι «λοιποί», ενώ στην περιοχή Βαλτικής ο αγώνας των υφαντουργών έληξε «με ισοπαλία»: και νικητές και ηττημένοι ήταν από 1.485). Ακόμη και οι υφαντουργοί που έπαθαν την πιο μεγάλη ήττα σε όλη γενικά τη Ρωσία στο δεύτερο εξάμηνο του 1912 (43 χιλιάδες ηττημένοι με 20 χιλιάδες νικητές), κέρδισαν περίλαμπρη νίκη στην περιοχή Πολωνίας: μόνο 390 ηττημένοι και 8.060 νικητές.

Στη δυτική και τη νότια Ρωσία οι εργάτες στην επιθετική τους δράση ενάντια στους καπιταλιστές κέρδιζαν μεγάλες νίκες · στη Μόσχα και στην Πετρούπολη οι εργάτες επίσης δρούσαν επιθετικά, μα οι επιθέσεις τους στις περισσότερες περιπτώσεις αποκρούονταν. Δυστυχώς, τα στοιχεία που εξετάζουμε είναι πολύ πενιχρά και δεν μάς επιτρέπουν να κάνουμε σύγκριση με το 1911 κ έτσι δεν υπάρχει η δυνατότητα να βγάλει κανείς ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα για τις αιτίες αυτής της διαφοράς.

VIII

Από την άποψη της εμμονής στις απεργίες, όπως είδαμε, οι εργάτες μετάλλου κατέχουν την πρώτη θέση, ενώ οι υφαντουργοί κατέχουν την τελευταία. Είναι ενδιαφέρον να συγκρίνουμε τις επιτυχείς και τις ανεπιτυχείς απεργίες των εργατών μετάλλου από την άποψη της έμμονής στον αγώνα. Να τα σχετικά στοιχεία:

Βλέπουμε ότι οι επιτυχείς απεργίες των εργατών μετάλλου διακρίνονται για το διπλάσιο σχεδόν της διάρκειάς τους σε σχέση με τις ανεπιτυχείς (21,7 μέρες έναντι 11,5). Η νίκη δεν κερδιζόταν εύκολα. Μόνο με πολύ μεγάλη δραστηριότητα και επιμονή στάθηκε δυνατό να σπάσει η αντίσταση των καπιταλιστών.

Και με ανεξακρίβωτα αποτελέσματα έμειναν, όπως φαίνεται, οι απεργίες στις όποιες οι δυνάμεις των «αντιπάλων» λίγο-πολύ ισορροπούσαν και τον αγώνα τον χαρακτήριζε πρωτοφανής έμμονή: η μέση διάρκεια τέτιων ακαθόριστων (σε αποτέλεσμα) απεργιών είναι 55,4 μέρες.

Ας σημειώσουμε ότι στους «λοιπούς» παρατηρούμε επίσης μεγαλύτερη εμμονή στις επιτυχείς απεργίες, ενώ στους υφαντουργούς το αντίθετο: μεγαλύτερη έμμονή παρουσιάζουν οι αποτυχημένες απεργίες.

Η σύγκριση των στοιχείων για την έμμονή στην απεργιακή πάλη των εργατών μετάλλου στις διάφορες περιοχές δίνει τα παρακάτω αποτελέσματα:

Στην πρώτη θέση από την άποψη της έμμονης στις απεργίες των εργατών μετάλλου βρίσκεται η περιοχή Πετρούπολης την ακολουθεί η περιοχή του Νότου, έπειτα Πολωνίας, Βαλτικής και, τέλος, Μόσχας. Με εξαίρεση την περιοχή της Μόσχας, σε όλες τις άλλες οι επιτυχείς απεργίες παρουσιάζουν μεγαλύτερη εμμονή απ’ ό,τι οι ανεπιτυχείς.

Κρίνοντας από την άποψη της εμμονής στην πάλη — όπως επίσης και ως πηρός το ποσοστό συμμετοχής των εργατών στον απεργιακό αγώνα — οι εργάτες μετάλλου της Πετρούπολης παίζουν το ρόλο εμπροσθοφυλακής σε σχέση με τους εργάτες μετάλλου όλης της Ρωσίας. Και οι εργάτες μετάλλου γενικά παίζουν τον ίδιο ακριβώς ρόλο σε σχέση με τους εργάτες των άλλων κλάδων τής βιομηχανίας.

IX

Οι περιγραφές ορισμένων απεργιών στον απολογισμό του Συνδέσμου βιομηχάνων διακρίνονται από την εξαιρετική συντομία τους. Θα παραθέσουμε μερικά αποσπάσματα από αυτές τις περιγραφές για να μπορέσουν οι εργάτες μετάλλου να δουν, πώς  παρουσιάζουν τον αγώνα τους οι κύριοι συντάκτες των απολογισμών των βιομηχάνων.

Στην περιοχή της Μόσχας ξεχωρίζει η απεργία των 1.200 εργατών εργαστηρίων κατασκευής ειδών κιγκαλερίας. ΓΥ αυτήν έχουμε ήδη μιλήσει.

Στην περιοχή της Πετρούπολης οι βιομήχανοι θεωρούν σαν μια από τις πιο επίμονες απεργίες την απεργία του εργοστασίου Σίμενς και Χάλσκε, που κράτησε 14 εβδομάδες και έληξε στις 19 Αυγούστου. Στην απεργία αυτή πήραν μέρος, σύμφωνα με τη στατιστική του Συνδέσμου βιομηχάνων, 1.600 εργάτες. Η διεύθυνση του εργοστασίου δεν συμφωνούσε να καταργηθεί το πρόστιμο για την Πρωτομαγιά, μα «σ’ αντάλλαγμα έκφρασε την επιθυμία να δόσει στους εργάτες για τα Χριστούγεννα σαν δώρο 3 ρούβλια στον καθένα. Έπειτα η διεύθυνση του εργοστασίου συμφώνησε να περιλάβει την Πρωτομαγιά στον κατάλογο των εορτών, αν δεν θα υπάρξουν εμπόδια από την πλευρά της κυβέρνησής» (σελ. 38 του απολογισμού). «Στη διάρκεια της απεργίας — διαβάζουμε στον απολογισμό — έγιναν πολλές φορές επιθέσεις των εργατών ενάντια στους νεοπροσληφθέντες, με τη βοήθεια των οποίων τα εργοστάσια κατόρθωσαν να ξαναρχίσουν ενμέρει τις δουλιές».

Από τις απεργίες των εργατών μετάλλου του Νότου σημαντική είναι η απεργία των 3.886 εργατών στα ναυπηγεία του Νικολάγεφ, που προκάλεσε την απώλεια 155.000 και πλέον εργάσιμων μερών. Οι εργάτες διεκδικούσαν 8ωρη εργάσιμη μέρα, αύξηση του μεροκάματου κατά 50 %, κατάργηση των προστίμων και όλων των υπερωριών, καθιέρωση του θεσμού των αιρετών υπευθύνων κτλ. Η απεργία κράτησε όλο τον Ιούνη. «Στα τέλη του Ιούνη έγινε συμφωνία ανάμεσα στους εργάτες και στη διεύθυνση του εργοστασίου με όρους: να επιστρέψουν όλοι οι εργάτες στις θέσεις τους, να αναγνωρίσει η διεύθυνση το θεσμό των υπευθύνων, να ανοίξει εστιατόριο και να γίνει αύξηση στα μεροκάματα κατά 18 %». ’Ανάμεσα στους απεργούς και στους απεργοσπάστες έγιναν συγκρούσεις.

Η απεργία των 2.000 εργατών του εργοστασίου κατασκευής ατμομηχανών που ξέσπασε το Νοέμβρη στο Χάρκοβο διακρίθηκε για την εξαιρετική εμμονή των απεργών στον αγώνα. Το εργοστάσιο είχε επίγουσες κρατικές παραγγελίες και έπαθε «μεγάλες ζημιές από το σταμάτημα των εργασιών».

Από τις απεργίες των Ουραλίων, που δεν περιλήφθηκαν καθόλου στη στατιστική του Συνδέσμου βιομηχάνων, θα σημειώσουμε την απεργία στα εργοστάσια Σισέρτ. Οι εργάτες πέτυχαν αύξηση του μεροκάματου. «Στο Ζλατοούστ στο κρατικό εργοστάσιο όπλων αφορμή για απεργία αποτέλεσε ο θάνατος τριών εργατών που τον προκάλεσε ο ακρωτηριασμός τους από τις μηχανές. Οι απεργοί απαίτησαν εγκατάσταση προφυλακτήρων, καθώς και αύξηση του μεροκάματου».

X

Ρίχνοντας μια γενική ματιά στα πενιχρά στοιχεία της στατιστικής των απεργιών που σύνταξαν οι εργοστασιάρχες, δεν μπορεί κανείς να μην τονίσει τα παρακάτω.

Μια στατιστική των απεργιών που να είναι πλήρης, ακριβής, καλοδουλεμένη και να εκδίδεται γρήγορα έχει για τούς εργάτες τεράστια σημασία και θεωρητική και πρακτική. Μια τέτοια στατιστική θα δόσει πολύτιμο υλικό και για να φωτιστεί όλος ο μεγάλος δρόμος του εργατικού κινήματος προς τους παγκόσμιους σκοπούς του και για να φωτιστούν τα πιο άμεσα και επείγοντα καθήκοντα της πάλης.

Στα λίγο-πολύ δημοκρατικά και ελεύθερα κράτη είναι δυνατή μια υποφερτή κυβερνητική στατιστική. στης χώρα μας δεν μπορούμε να μιλούμε για ένα τέτιο πράγμα. Η στατιστική της κυβέρνησής μας δεν είναι καλή, έχει κατακερματιστεί ανόητα ανάμεσα στις διάφορες «υπηρεσίες», είναι αναξιόπιστη και δημοσιεύεται αργά. Η στατιστική των βιομηχάνων δεν είναι πολύ καλύτερη και είναι λιγότερο πλήρης, αν και κυκλοφορεί κάποτε λίγο νωρίτερα από τη στατιστική του κοιμισμένου υπαλλήλου της Ρωσίας.

Οι εργάτες πρέπει να σκεφτούν για μια δική τους εργατική στατιστική των απεργιών. Οι δυσκολίες για τη δημιουργία μιας τέτιας στατιστικής είναι φυσικά εξαιρετικά μεγάλες με τις καθημερινές διώξεις των εργατικών σωματείων και του εργατικού τύπου, που γίνονται στη χώρα μας. Είναι αδύνατο να ξεπεραστούν αμέσως αυτές οι δυσκολίες. Μα οι εργάτες δεν συνήθισαν να φοβούνται τις διώξεις και να υποχωρούν μπροστά στις δυσκολίες.

Ακόμη και μια μερικότερη εργατική στατιστική των απεργιών, δηλ. πού να περιλαβαίνει ορισμένες περιοχές, ορισμένους κλάδους της βιομηχανίας και μικρά σχετικά χρονικά διαστήματά, θα έχει τεράστιο όφελος. Μια τέτια στατιστική θα μάθει τους εργάτες να κάνουν τη δουλιά τους πιο ολοκληρωμένα και καλύτερα και θα τούς επιτρέψει κάποτε να συγκρίνουν την εικόνα που δίνουν οι βιομήχανοι, την εικόνα που δίνουν οι υπάλληλοι με την εικόνα που δίνουν οι ίδιοι οι εργάτες.

Γι’ αυτό θα τελειώσουμε την ανάλυση της στατιστικής των βιομηχάνων, απευθύνοντας στους εργάτες την ευχή να δοκιμάσουν ξανά και ξανά, παρ’ όλα τα εμπόδια, να κάνουν δική τους, εργατική στατιστική των απεργιών. Δυο-τρεις συνειδητοί εργάτες μπορούν να κάνουν ακριβή περιγραφή κάθε απεργίας, του χρόνου έναρξης και λήξης της, του αριθμού των απεργών (κατά φύλο και ηλικία αν είναι δυνατό), των αιτίων της απεργίας και των αποτελεσμάτων της. Ένα αντίτυπο από μια τέτια περιγραφή πρέπει να πηγαίνει στη Διοίκηση του αντίστοιχου εργατικού σωματείου (συνδικαλιστικού ή άλλου, ή στη Συντακτική επιτροπή του συνδικαλιστικού οργάνου), ένα άλλο αντίτυπο να στέλνεται στο κεντρικό όργανο του εργατικού τύπου, τέλος, ένα τρίτο αντίτυπο να χρησιμεύει για την ενημέρωση του εργατικού βουλευτή στην Κρατική δούμα.

Και η στατιστική των εργοστασιαρχών και η κυβερνητική στατιστική των απεργιών θα περιέχει πάντα όχι μόνο κενά, μα και παραποιήσεις. Ακόμη και στον τύπο που συμπαθεί τους εργάτες συναντάς καμιά φορά τη φοβερά ανακριβή, παράλογη και διαποτισμένη από αστικό πνεύμα εκτίμηση των απεργιών, σαν εκδήλωση «παραφοράς» κτλ.

Μόνο οι ίδιοι οι εργάτες, αφού καταπιαστούν με τη δουλιά αυτή, θα βοηθήσουν — με τον καιρό, ύστερα από εντατική δουλιά και επίμονες προσπάθειες —να γνωρίσουν οι ίδιοι καλύτερα το ίδιο τους το κίνημα και να εξασφαλίσουν έτσι σε αυτό μεγαλύτερες επιτυχίες.

«Μεταλλίστ» τεύχ. 7, 8 και 10
21 του Αύγουστου, 18 τον Σεπτέμβρη                                               Δημοσιεύεται σύμφωνα
και 25 του Οχτώβρη 1913                                                            με το κείμενο του περιοδικού
Υπογραφή: Β. Ιλίν                                                                                        «Μεταλλίστ»

πηγή: ergatikosagwnas.gr