Η στρατηγική του ΚΚΕ, ο Ζαχαριάδης και η 5η Ολομέλεια του 1949

Απάντηση στην πρόσφατη έκδοση του Ιστορικού τμήματος της ΚΕ για τον ΔΣΕ.
 
του Γιώργου Πετρόπουλου.

Σε προηγούμενο άρθρο του γράφοντος στον Εργατικό Αγώνα σχολιάστηκε εκτενώς η εισαγωγή του Ιστορικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ στο νέο βιβλίο, που κυκλοφορεί από την Σ.Ε. με τίτλο «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, Συλλογή κειμένων, έγγραφα από το Αρχείο του ΚΚΕ». Εισαγωγικά για το βιβλίο σημειώναμε: «Επί της ουσίας πρόκειται για συλλογή κειμένων διαφορετικών συγγραφέων που καλύπτουν διαφορετικά θέματα της περιόδου 1945- 1949». Παρά το γεγονός ότι σε πολλά από αυτά τα κείμενα υπάρχει πλήθος λαθών και παραβλέψεων, θα αποφύγουμε τον σχολιασμό τους. Κι αυτό για δύο λόγους: α) Για να γίνει αυτή η δουλειά, να είναι ολοκληρωμένη και χρήσιμη χρειάζεται ένα νέο βιβλίο. β) Στα λάθη αυτά και στις παραλείψεις δεν διακρίνουμε σκοπιμότητα. Κάποια νέα παιδιά καταπιάστηκαν με θέματα που προφανώς τους υπόδειξε το Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ. Θεωρούμε πως επιχείρησαν να ανταποκριθούν έντιμα στο καθήκον που τους ανατέθηκε και κατάφεραν ό,τι μπόρεσαν στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους και με βάση το υλικό που τέθηκε στη διάθεσή τους.

Κάτι τέτοιο, όμως δεν ισχύει για το κείμενο του Κώστα Σκολαρίκου, συνεργάτη του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Πρόκειται για ένα κείμενο γραμμής, το οποίο δεν συνιστά προϊόν έρευνας και μελέτης. Είναι ένα κατά παραγγελία κείμενο που γράφτηκε για να υπηρετήσει την τωρινή αντίληψη της ηγεσίας του κόμματος για την κομματική ιστορία. Ο Κ. Σκολαρίκος έχει χρησιμοποιηθεί και άλλες φορές στο παρελθόν σε τέτοιες αποστολές κι έχει δείξει αξιοπρόσεκτη προθυμία να κάνει στο άσπρο- μαύρο.

Μια χονδροειδής διαστρέβλωση

Το κείμενο του Κώστα Σκολαρίκου φέρει τον τίτλο «Η στρατηγική του ΚΚΕ και ο αγώνας του ΔΣΕ» και καταλαμβάνει τις σελίδες 106 ως 129 του προαναφερόμενου βιβλίου. Βασική θέση του συγγραφέα- και φυσικά της κομματικής ηγεσίας- είναι ότι ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού στηρίχθηκε σε λαθεμένες επεξεργασίες στο ζήτημα της στρατηγικής. Δηλαδή το κόμμα διεξήγαγε τον εμφύλιο πόλεμο χωρίς να έχει σωστή προγραμματική ανάλυση. 

Ευθύς εξαρχής, στο κείμενο, διαβάζουμε: «Την περίοδο του αγώνα του ΔΣΕ, η στρατηγική του ΚΚΕ στηρίχτηκε στις επεξεργασίες του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου, όπως και στις αντίστοιχες χρονικά δικές του επεξεργασίες. Συνοπτικά, η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1934), εκτιμώντας ως βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού καπιταλισμού την εξάρτηση από το ξένο κεφάλαιο, την ύπαρξη φεουδαρχικών κατάλοιπων και την καταπίεση των εθνικών μειονοτήτων, είχε ορίσει την επικείμενη επανάσταση ως αστικοδημοκρατική με τάσεις γρήγορης μετεξέλιξης σε σοσιαλιστική και είχε προσδιορίσει ως κινητήριες δυνάμεις της την εργατική τάξη και τη φτωχομεσαία αγροτιά. Στη συνέχεια, οι αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (1935), υιοθετώντας τις επεξεργασίες του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς (1935), θεώρησαν ως βασική αντίθεση της ελληνικής κοινωνίας την αντίθεση φασισμού-δημοκρατίας και έθεσαν ως στόχο τη συγκρότηση λαϊκοδημοκρατικής κυβέρνησης σε συνεργασία με αστικές δυνάμεις, με σκοπό την αποτροπή της ανάδυσης του φασισμού στην εξουσία. Επιρροές από τις προηγούμενες κομματικές αναλύσεις μπορούν να ανιχνευτούν στις επεξεργασίες και τη δράση του Κόμματος, τόσο στη διάρκεια του πολέμου και της σύγκρουσης του Δεκέμβρη του 1944 όσο και στην περίοδο του αγώνα του ΔΣΕ. Το παρόν κείμενο επικεντρώνεται στις στρατηγικές επεξεργασίες του ΚΚΕ μετά από την απελευθέρωση και την ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη (1944), εστιάζοντας στο πώς κατανοήθηκαν οι αντιφάσεις της στρατηγικής υπό το φως των νέων συνθηκών, στο ποιες αλλαγές επέφεραν αυτές στη στρατηγική και, εν τέλει, στο πώς επέδρασσε η στρατηγική στη συγκρότηση, τη δράση και την έκβαση του αγώνα του ΔΣΕ». 

Στο τέλος του κειμένου υπάρχει η εξής συμπύκνωση: «Η κλιμάκωση της ταξικής πάλης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 δεν αποτυπώθηκε έγκαιρα στις επεξεργασίες του ΚΚΕ. Με άλλα λόγια, δεν έγινε αντιληπτό ότι η αποσταθεροποίηση της εξουσίας της ηττημένης στον πόλεμο αστικής τάξης, σε συνδυασμό με τη μεγαλειώδη ΕΑΜική Αντίσταση, έθεταν το δίλημμα καπιταλισμός ή σοσιαλισμός, όχι μόνο από την επαύριο της απελευθέρωσης, αλλά από τη στιγμή που φάνηκε ότι η πλάστιγγα του πολέμου έγερνε οριστικά σε βάρος των δυνάμεων του φασιστικού Άξονα. Δεν κατανοήθηκε ότι αυτό το δίλημμα θα λυνόταν αναγκαστικά με όρους δύναμης ανάμεσα στους εκμεταλλευτές και τους υπό εκμετάλλευση. Η επιλογή τελικά του ένοπλου αγώνα, όπως και η σύγκρουση του Δεκέμβρη νωρίτερα, διέσωσε το ΚΚΕ και το εργατικό-λαϊκό κίνημα από τις συνέπειες μιας αμαχητί υποχώρησης. Στο βαθμό όμως που, υπό το βάρος της εσωκομματικής διαπάλης και των επεξεργασιών του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, δε συνοδεύτηκε από την επιδιόρθωση της προηγούμενης στρατηγικής και το άμεσο πέρασμα στην ένοπλη εξέγερση, δεν μπορούσε να οδηγήσει και στην ανατροπή της αστικής εξουσίας».

Ο Κ. Σκολαρίκος ψεύδεται ασυστόλως όταν ισχυρίζεται ότι «οι αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (1935), υιοθετώντας τις επεξεργασίες του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς (1935), θεώρησαν ως βασική αντίθεση της ελληνικής κοινωνίας την αντίθεση φασισμού-δημοκρατίας». Για να πείσει τους αναγνώστες του ότι αυτός ο ισχυρισμός προκύπτει από κομματικά κείμενα μας παραπέμπει να διαβάσουμε την πολιτική απόφαση του 6^ου Συνεδρίου του κόμματος, όπως δημοσιεύεται στην έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ «Προγραμματικά Ντοκουμέντα» (Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2008). Μάλιστα υποδεικνύει την σελίδα 90 αυτής της έκδοσης, όπου προφανώς θεωρεί πως βρίσκεται η απόδειξη του ισχυρισμού του. Αν πήγαινε μια σελίδα πίσω, στην πρώτη παράγραφο της πολιτικής απόφασης του 6^ου Συνεδρίου, θα διάβαζε: «Η αστικοτσιφλικάδικη Ελλάδα εξακολουθεί να τραντάζεται από βαθειούς κοινωνικούς και πολιτικούς τρανταγμούς και μαζικά λαϊκά κι-νήματα. Βασική αντίθεση σ’ αυτήν παραμένει η σύγκρουση ανάμεσα στον εργαζόμενο λαό από τη μια μεριά και τους κεφαλαιοκράτες και τσιφλικάδες από την άλλη» (ΚΕ του ΚΚΕ: «Προγραμματικά Ντοκουμέντα», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2008, σελ. 89). 

Ας δούμε όμως τι λέει και η επόμενη σελίδα στην οποία μας παραπέμπει ο Κ. Σκολαρίκος. Διαβάζουμε: «Η δημιουργία της λαϊκής δημοκρατικής κυβέρνησης αποτελεί σήμερα πραγματικό συμφέρον του λαού, γιατί θα του επιτρέψει να σταματήσει τη φασιστική άνοδο, να κατοχυρώσει τις ελευθερίες και να παλέψει ενωμένος για μια καλύτερη ζωή, για την πραγματοποίηση του προγράμματος του της λαοκρατικής δημοκρατικής αναδημιουργίας της Ελλάδας. Οι δυνάμεις της αντίδρασης και της εκμετάλλευσης, οι τάξεις των πλουτοκρατών και τσιφλικάδων, αυτές που για το συμφέρον τους διαίρεσαν, χώρισαν και ματοκύλησαν το λαό, ενώ το δικό του συμφέρον βρίσκεται πάντα στη λαϊκή ενότητα, υποτάσσοντας απόλυτα το συμφέρον του λαού και το μέλλον της χώρας στ’ αρπαχτικά ληστρικά σχέδιά τους, ξεπουλάν χοντρικά τη χώρα στους ξένους ιμπεριαλιστές κεφαλαιούχους, καταδικάζουν το λαό στην πιο τραγική εξαθλίωση, την υποδούλωση και τον αφανισμό. Χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα ανοιχτής βίας, απάτης και τρομοκρατίας, οι εκμεταλλευτές του λαού προσπαθούν να πνίξουν τους αγώνες του για το ψωμί και τη λευτεριά, το ξεσήκωμά του για την κατάκτηση μιας πιο καλής ζωής. Δυο κόσμοι βρίσκονται αντιμέτωποι: Ο λαός, όλες οι δημοκρατικές και προοδευτικές δυνάμεις, αυτές που παλεύουν για μια Ελλάδα λεύτερη, ευτυχισμένη, απαλλαγμένη από την απάνθρωπη εκμετάλλευση, εσωτερική και εξωτερική. Κι ο κόσμος της πλουτοκρατίας, αυτός που ξεπουλά τη χώρα και το λαό, αυτός που τη φορτώνει ερείπια και καταστροφές και την οδηγά αναπότρεπτα στην κατάπτωση» (στο ίδιο, σελ. 90). Πουθενά δεν υπάρχει- έστω και έμμεσα- αναφορά ότι βασική αντίθεση της ελληνικής κοινωνίας είναι η αντίθεση φασισμού-δημοκρατίας. Αυτό είναι μια κατασκευή, από την αρχή ως το τέλος, του Κ. Σκολαρίκου κι εκείνων που ενέκριναν το κείμενό του και το συμπεριέλαβαν, ως το βασικό κείμενο γραμμής, στο προαναφερόμενο βιβλίο. Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια αλλά, απ’ ότι, φαίνεται το αυτί ορισμένων δεν ιδρώνει!!!

Δεν θα ασχοληθούμε αναλυτικά με όλες τις διαστρεβλώσεις της ιστορίας του κόμματος και των ντοκουμέντων, οι οποίες βρίθουν στο κείμενο του Κ. Σκολαρίκου. Σε παλιότερα άρθρα που δημοσιεύτηκαν στον Αγώνα έχουμε ξεσκεπάσει τις πιο ουσιαστικές από αυτές αλλά η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ και τα υποστηρικτικά της τμήματα δουλειάς αποφεύγουν την αντιπαράθεση- ενώ θα έπρεπε να την επιδιώκουν αφού θεωρούν πως έχουν δίκιο-, προτιμούν να σιωπούν κι όταν περάσει κάποιος καιρός επανέρχονται επαναλαμβάνοντας το ίδιο τροπάριο. Πρόκειται για την γνωστή τακτική της προπαγάνδας που καμία σχέση με τον διαλεκτικό υλισμό και τις μαρξιστικές-λενινιστικές αρχές αναζήτησης της αλήθειας.

               Από το κείμενο του Κ. Σκολαρίκου επιλέξαμε να ασχοληθούμε με όσα λέει για την στρατηγική του ΚΚΕ και την 5^η Ολομέλεια της ΚΕ (Γενάρης 1949). Πρόκειται για την επαναφορά παλιότερων χαλκεύσεων που στοίχησαν ακριβά στο κόμμα.

Η 5^η Ολομέλεια του 1949 και η στρατηγική του ΚΚΕ

Γράφει ο Κ. Σκολαρίκος: «Στη διάρκεια των εργασιών της 5ης Ολομέλειας της ΚΕ και πιο συγκεκριμένα στο κλείσιμο της συζήτησης του πρώτου θέματος (Γενάρης του 1949), ο Νίκος Ζαχαριάδης έθεσε άλλη στρατηγική από εκείνη που είχε ως τότε το ΚΚΕ. Αυτό έγινε δίχως να έχει προηγηθεί εισήγηση του ΠΓ στην Ολομέλεια, συνεπώς χωρίς να υπάρξει συλλογική συζήτηση γι' αυτή» («Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, Συλλογή κειμένων, έγγραφα από το Αρχείο του ΚΚΕ», σελ. 126). 

Ισχύει κάτι τέτοιο; Ευσταθεί αυτός ο ισχυρισμός; Κάθε άλλο. Αν ο Ζαχαριάδης είχε αλλάξει τις προγραμματικές θέσεις του ΚΚΕ όπως αυτές αποτυπώνονταν στις αποφάσεις της 6^ης Ολομέλειας και των υπόλοιπων κομματικών σωμάτων- με τις βελτιώσεις που επέφερε το 7^ο Συνέδριο του 1945- αυτό θα είχε αποτυπωθεί στις αποφάσεις της 5^ης Ολομέλειας του 1949. Σε καμία, όμως, απόφαση της Ολομέλειας δεν υπάρχει αναφορά σε αλλαγή στρατηγικής. Αντίθετα η Ολομέλεια, με τις αποφάσεις, μένει σταθερά προσηλωμένη στο πρόγραμμα της Λαϊκής Δημοκρατίας που είχαν υιοθετήσει τόσο το ΚΚΕ όσο και το ΕΑΜ. 

Από που, όμως, αντλεί αυτόν τον ισχυρισμό ο Σκολαρίκος; Τυπικά, απ’ όσα είπε ο Ζαχαριάδης μιλώντας στην Ολομέλεια. Ας δούμε τι ακριβώς είπε αντιγράφοντας από τα επίσημα πρακτικά της Ολομέλειας: 

«Είδαμε σε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα την πολιτική και το έργο του καινούργιου κράτους μας της ΠΔΚ. Η πολιτική και το έργο αυτό λένε: Όλη η εξουσία απ' το Λαό και όλα για το Λαό. Η γη πάει σ' αυτούς που τη δουλεύουν. Αναγνώριση για τις εθνικές μειονότητες του δικαιώματος να ζουν όπως αυτές θέλουν. Ειρήνη. Ανεξαρτησία. Τι εκφράζει το έργο αυτό, η πολιτική αυτή; Εδώ έχουμε το ξεδίπλωμα, την ανάπτυξη της λαϊκής επανάστασης στην Ελλάδα. Κινητήριές της δυνάμεις είναι η εργατιά, η αγροτιά, οι καταπιεζόμενες εθνότητες, όλος ο εργαζόμενός της λαός. Στους σκοπούς της η επανάστασή μας είναι λαϊκοδημοκρατική. Την Ελλάδα, χώρα με μέση κεφαλαιοκρατική ανάπτυξη και με σοβαρά τσιφλικάδικα και μισιτσιφλικάδικα υπολείματα, τη χαρακτηρίζει μια σημαντική εξάρτηση, οικονομική και πολιτική απτό ξένο κεφάλαιο, εξάρτηση που τα τελευταία χρόνια ολοένα και δυναμώνει μετατρέποντας τη χώρα σε αποικία του αμερικανοαγγλικού ιμπεριαλισμού. Απ' αυτή την οικονομική- κοινωνική- πολιτική διάρθρωσή της απορέουν και οι σκοποί της λαϊκοδημοκρατικής επανάστασης. Τους σκοπούς αυτής της επανάστασης δεν μπορούμε να τους βλέπουμε αποσπασμένους απτίς μεταβολές που πραγματοποιήθηκαν στον κόσμο τόσο ύστερα απτή νίκη της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης και του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ όσο, ξεχωριστά, ύστερα απτίς βαθειές κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές αλλαγές, που πραγματοποιήθηκαν στη νοτιοανατολική Ευρώπη ύστερα απτήν απελευθέρωσή της απτό Σοβιετικό Στρατό, σαν αποτέλεσμα της πολεμικής συντριβής του χιτλερικού φασισμού. Σήμερα η λαϊκή επανάσταση στην Ελλάδα, ξεκαθαρίζοντας όλα τα τσιφλικάδικα υπολείματα και απαλλάσοντάς την απτήν ξενική αποικιακή εξάρτηση, θα προχωρήσει, με την ολοκληρωτική επικράτησή της σ' όλη τη χώρα, στις μεταβολές και αλλαγές εκείνες που θα καθορίσουν την πορεία μας προς το σοσιαλισμό, έτσι, βασικά, όπως καθορίζονται στο εαμικό πρόγραμμα της Λαϊκής Δημοκρατίας. Δηλαδή, σαν αποτέλεσμα της νίκης της λαϊκής επανάστασης στην Ελλάδα, τώρα δε θάχουμε ένα ξεχωριστό στάδιο ανάπτυξης για την ολοκήρωση του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού της χώρας, μα, σαν αδιάσπαστη συνέχεια, λιγότερο είτε περισσότερο γοργό πέρασμα στη σοσιαλιστική επανάσταση.] Σήμερα οι σοβαρές αλλαγές που έγιναν πρώτ' απόλα γύρω μας επιτρέπουν μια ποιοτική επιτάχυνση των κοινωνικών μεταβολών στη χώρα μας, που θάρθουν σαν αποτέλεσμα της νίκης της λαϊκοδημοκρατικής επανάστασης στην Ελλάδα. Η νίκη της εργατικής τάξης, επικεφαλής της αγροτιάς και όλου του εργαζόμενου λαού, μέσα στο λαϊκοδημοκρατικό περίγυρό μας και με τη Σοβιετική Ένωση που νικηφόρα τραβά προς την πλήρη νίκη του κομμουνισμού, επιτρέπουν σε μας να τραβήξουμε προς σοσιαλιστικά μέτρα, που μαζί με την παράλληλη λύση όλων των αστικοδημοκρατικών καθηκόντων της επανάστασης που εκκρεμούν, ν' αρχίσουμε τη σοσιαλιστική ανοικοδόμηση, παρακάμπτοντες το ξεχωριστό αστικοδημοκρατικό στάδιο ανάπτυξης. Κάτω απ' αυτές τις προϋποθέσεις και συνθήκες η εξουσία μας των λαϊκών συμβουλίων, που σήμερα είναι κυρίως όργανο πάλης για την ανατροπή της εξουσίας της αστοτσιφλικάδικης αντίδρασης, για προορισμό έχει να εκπληρώνει και θα εκπληρώνει με ενισχυόμενη προοδευτικότητα τις λειτουργίες της δικτατορίας του προλεταριάτου επικεφαλής της φτωχομμεσαίας αγροτιάς, όλου του εργαζόμενου λαού. Το βασικό εδώ είναι να βρίσκουμε κάθε φορά το βασικό κρίκο που θα επιτρέπει στην εργατική τάξη να πραγματοποιεί το κάθε φορά ώριμο βήμα στην αλυσίδα των σοσιαλιστικών μεταβολών μαζί με όλο τον εργαζόμενο λαό τσακίζοντας κάθε φορά την αντίδραση των εκμεταλεύτριων τάξεων. Η ΠΔΚ εκφράζει και εφαρμόζει ακριβώς αυτή τη μορφή εξουσίας, που στηρίζεται στη στενή συμμαχία της εργαζόμενης αγροτιάς και των άλλων καταπιεζόμενων στρωμάτων του πληθυσμού με την εργατική τάξη που στέκει επικεφαλής του κοινού αγώνα για το λαϊκοδημοκρατικό μετασχηματισμό της χώρας, για το σοσιαλισμό» (Βλέπε: «5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ- Εισηγήσεις, λόγοι αποφάσεις», μόνο για εσωκομματική χρήση. σελ. 30).

Με δυο λόγια, εδώ, ο Ζαχαριάδης μιλάει για μια αδιάσπαστη ενότητα μεταξύ αστικοδημοκρατικών και σοσιαλιστικών αλλαγών, για αλληλοδιαπλοκή τους. Δεν αρνείται την αναγκαιότητα του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού της χώρας. Ίσα-ίσα που υπογραμμίζει τη σημασία του και τις αιτίες που τον κάνουν αναγκαίο. Εκείνο που αρνείται είναι ότι μετά την επανάσταση θα υπάρξει ένα αυτοτελές, ιδιαίτερο, ξεχωριστό στάδιο αστικοδημοκρατικών αλλαγών. Τις αστικοδημοκρατικές αλλαγές τις βλέπει αδιάσπαστα ενωμένες και αλλοδιαπλεκόμενες με τις αλλαγές σοσιαλιστικού χαρακτήρα και στηριγμένος στο συσχετισμό δυνάμεων που διαμορφώθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μπορούμε να πούμε ότι εκτιμάει πως ήταν δυνατή πιο άμεσα και πιο γρήγορα απ' ότι εκτιμιόταν στο παρελθόν η σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Προκύπτει, βεβαίως, ένα ερώτημα: Είχε το δικαίωμα ο Ζαχαριάδης να θέσει αυτόν τον προβληματισμό στην Ολομέλεια, χωρίς προηγουμένως να τον θέσει στο Πολιτικό Γραφείο; Το είχε και το παραείχε από την στιγμή που δεν ετίθετο ζήτημα η Ολομέλεια να λάβει κάποια απόφαση πάνω σε αυτές τις εκτιμήσεις. Το σημαντικότερο όμως είναι άλλο. Οι εκτιμήσεις του Ζαχαριάδη είχαν ήδη γίνει απόφαση του κόμματος στο 7^ο Συνέδριο. Ιδού οι αποδείξεις:

Το 7^ο Συνέδριο και η ομιλία του Ν. Ζαχαριάδη στην 5^η Ολομέλεια

Όπως είναι γνωστό στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ έγινε αρκετή συζήτηση γύρω από το πρόγραμμα του κόμματος χωρίς να υπάρξει κατάληξη σε ένα νέο προγραμματικό κείμενο. Η συζήτηση αποσκοπούσε στην χάραξη κεντρικών προγραμματικών κατευθύνσεων ούτως ώστε το κόμμα στο επόμενο συνέδριό του να καταλήξει σε οριστικό πρόγραμμα. «Είναι φανερό- έλεγε ο Μ. Παρτσαλίδης στην εισήγησή του προς το Συνέδριο- πως δεν μπορούμε στο σημερινό συνέδριο να καταλήξουμε σ' ένα οριστικό πρόγραμμα. Εδώ θα χαράξουμε τις κατευθυντήριες γραμμές για ένα τέτοιο πρόγραμμα, θα καταλήξουμε δηλαδή, με τη συζήτηση που θα γίνει, σε μερικές βασικές αρχές για την επεξεργασία του προγράμματος του κόμματος. Το οριστικό σχέδιο του προγράμματος μπορεί να υποβληθεί μόνο στο 8ο Συνέδριο» (Βλέπε: «Το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ», τεύχος Ε', Αθήνα 1945, σελ. 3). 

Στο σχέδιο προγράμματος που υποβλήθηκε στο 7ο Συνέδριο γινόταν ένα ουσιαστικό βήμα μπροστά όσον αφορά το χαρακτήρα της επανάστασης, σε σχέση με τις επεξεργασίες της 6ης ολομέλειας της ΚΕ του 1934. Συγκεκριμένα υπογραμμιζόταν: «Το δρόμο προς το σοσιαλισμό ανοίγει η Λαϊκή Δημοκρατία, ο πρώτος σταθμός προς τη σοσιαλιστική κοινωνική απολύτρωση των Ελλήνων εργαζομένων. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε, στην Ευρώπη κυρίως, ορισμένες αλλαγές που ανοίγουν την προοπτική για δυνατότητα ειρηνικού περάσματος στο σοσιαλισμό» («Το ΚΚΕ-Επίσημα Κείμενα», τόμος 6ος, εκδόσεις Σ.Ε., Αθήνα 1987 σελ. 421- Ολόκληρο το σχέδιο στις σελίδες 416- 430). 

Η θέση αυτή για δυνατότητα ειρηνικού περάσματος στο σοσιαλισμό καμιά σχέση δεν έχει με την γνωστή δεξιά οπορτουνιστική αντίληψη αντιπαράθεσης των μορφών πάλης στην επανάσταση, περί ειρηνικής ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος και βαθμιαίας εξέλιξης του σε σοσιαλισμό. Η θέση αυτή σήμαινε ότι δεν χρειάζονταν δύο επαναστάσεις- μια αστικοδημοκρατική και στη συνέχεια μία σοσιαλιστική- για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, αλλά μία επανάσταση στο πλαίσιο της οποίας οι αστικοδημοκρατικές και σοσιαλιστικές αλλαγές δεν θα χωρίζονταν από σινικό τείχος. Μιλώντας στο συνέδριο ο Ν. Ζαχαριάδης αποσαφήνισε πλήρως αυτό το ζήτημα. Αφού σημείωσε ότι ο αστικοδημοκρατικός μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας όπως τον καθόρισε η 6η ολομέλεια του 1934 δεν έχει διαφορές επί της ουσίας, από τη Λαϊκή Δημοκρατία, πρόσθεσε: «Ο χαρακτήρας των προβλημάτων που θα λυθούν δηλαδή α) το ξεκαθάρισμα της αγροτικής οικονομίας από τα μισοφεουδαρχικά κατάλοιπα και β) η απαλλαγή της χώρας από την ξενική οικονομική και πολιτική εξάρτηση και από τις ξενικές επιδράσεις, είνε αστικοδημοκρατικός, δηλαδή αυτά είνε καθήκοντα, που θα έπρεπε να τα λύσει, είτε να παλαίψει για να τα λύσει, η αστική τάξη, αν έμενε συνεπής στη δημοκρατική αποστολή της. Μα η τάξη αυτή πρόδωσε και έτσι τα καθήκοντα αυτά πέφτουν σήμερα στις καινούργιες τάξεις, που θα πρέπει να τα λύσουν παλεύοντας και ενάντια στην αστική τάξη. Υπάρχει όμως τώρα και μια άλλη διαφορά, διαφορά βασική, ουσιαστική, πολιτικοκοινωνική στον αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό όπως πραγματοποιείται σήμερα. Ενώ η μεταβολή αυτή από τη φύση των προβλημάτων που έχει να λύσει είνε αστικοδημοκρατική, από τις κινητήριες δυνάμεις της είνε εργατοαγροτική. Αυτή είναι βασική διαφορά γιατί αυτές οι κινητήριες δυνάμεις προκαθορίζουν και την παραπέρα εξέλιξη αυτής της μεταβολής. Δηλαδή, το γεγονός ότι οι κινητήριες δυνάμεις είνε η εργατική τάξη, η αγροτιά και οι άλλοι εργαζόμενοι, προκαθορίζει το σταθμό αυτό σαν μεταβατικό προς ανώτερες κοινωνικές μεταβολές, προς το σοσιαλισμό, που τελικά θα κατοχυρώσει την πλέρια κοινωνική απελευθέρωση του εργαζόμενου λαού. Εδώ μπαίνει το ζήτημα ακριβώς του περάσματος από τον αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό, από τη λαϊκή δημοκρατία, στη σοσιαλιστική δημοκρατία. Πρώτα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως πρόκειται για δύο ριζικές επαναστάσεις, ας πούμε μεταβολές, χωρίς συζήτηση, αλλά όχι για δύο ένοπλες εξεγέρσεις, είτε για δύο φορές κατάληψη της αρχής, για δύο φορές άνοδο στην εξουσία. Εφ' όσον η εξουσία περνάει στα χέρια της λαϊκής δημοκρατίας, το ειρηνικό μετά πέρασμα στο σοσιαλισμό βασικά εξασφαλίζεται, μια και οι τάξεις αυτές που παίρνουν την εξουσία συνεχίζουν μετά την πορεία τους προς το σοσιαλισμό, με όχι βασικές ανακατατάξεις στις κοινωνικές δυνάμεις που χειρίζονται την εξουσία» («Το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ», τεύχος Ε, σελ. 18- 19).

Η ιστορία ενός αβάσιμου ισχυρισμού

Ασφαλώς ο αναγνώστης, που δεν γνωρίζει καλά την κομματική ιστορία, θα αναρωτιέται πώς προέκυψε αυτός ο αβάσιμος ισχυρισμός ότι ο Ζαχαριάδης άλλαξε τη στρατηγική του κόμματος με την ομιλία του στην 5^η Ολομέλεια της ΚΕ, τον Γενάρη του 1949. Πρόκειται για τωρινή κατασκευή της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ ή υπάρχει και παρελθόν; Θα ασχοληθούμε με αυτά τα ερωτήματα εξαντλητικά.

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν, την προαναφερόμενη αναφορά για τον χαρακτήρα της επανάστασης ο Ν. Ζαχαριάδης την έκανε στην τελική του ομιλία (κλείσιμο) στην 5^η ολομέλεια. Αυτό γράφει ο Δ. Βλαντάς στο ημερολόγιό του και ο Β. Μπαρτζιώτας στο βιβλίο του για τον ΔΣΕ. Ο Γούσιας που, επίσης, έχει γράψει απομνημονεύματα δεν κάνει καμία αναφορά στο θέμα. Το πιο πιθανό είναι να ισχύει αυτό που αναφέρουν οι υπάρχουσες πηγές. Οφείλουμε όμως να γνωστοποιήσουμε στον αναγνώστη ότι από τα επίσημα πρακτικά της 5^ης Ολομέλειας κι από την έκδοση της ΚΕ- που έγινε στο Βουνό τον Μάρτιο του 1949- με υλικά αυτού του Σώματος, το θέμα δεν ξεκαθαρίζει. Και στις δύο εκδόσεις η εισήγηση και ο τελικός λόγος του Ν. Ζαχαριάδη στην Ολομέλεια δημοσιεύονται σε ενιαίο κείμενο (δεν αποτελούν δηλαδή δύο ξεχωριστά κείμενα). Προφανώς τα επίσημα πρακτικά δεν είναι στενογραφημένα ή απομαγνητοφωνημένα πρακτικά, αλλά πρακτικά που φτιάχτηκαν εκ των υστέρων (Τα μέλη της ΚΕ και ο Γραμματέας του κόμματος έδωσαν μετά την ολομέλεια τις ομιλίες του- άλλοι ενδεχομένως να τις ξανάγραψαν ή να τις έγραψαν από την αρχή αν είχαν μιλήσει από στήθους ή με σημειώσεις- κι έτσι συγκροτήθηκε το σώμα των πρακτικών).

Αν, πάντως, ο Ζαχαριάδης είχε πει κάτι που ήταν αντίθετο με τις αρχές λειτουργίας και με τις αποφάσεις του κόμματος, αυτό θα είχε επισημανθεί πολύ νωρίς όταν μέσα στο κόμμα άρχισαν οι διαφωνίες. Κάτι τέτοιο δεν συνέβηκε. Ο Βαφειάδης που διαφώνησε και κατέθεσε πλατφόρμα δεν θα μπορούσε να γράψει τίποτα γι’ αυτό το θέμα. Η πλατφόρμα του γράφτηκε το 1948 και κατατέθηκε στην ΚΕ τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Ο Παρτσαλίδης στην δική του πλατφόρμα- που φέρει ημερομηνία 14/2/1950- δεν κάνει την παραμικρή αναφορά στο θέμα ενώ η κριτική του για την 5^η Ολομέλεια εξαντλείται στο ζήτημα του Μακεδονικού. Ο Καραγιώργης στην πλατφόρμα του με ημερομηνία 6-6-1950 επίσης δεν λέει κουβέντα για το θέμα. Ούτε στην Τρίτη Συνδιάσκεψη του Οκτωβρίου 1950 τέθηκε ζήτημα ότι ο Ζαχαριάδης στην 5^η Ολομέλεια άλλαξε τη στρατηγική του κόμματος. 

Πότε τέθηκε ζήτημα; Αυτό έγινε πρώτη φορά στην 6^η Ολομέλεια του 1956 όταν ο Ν. Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε από τα όργανα του κόμματος. Σε μια εποχή δηλαδή που ψάχνανε να του χρεώσουν ακόμα και το προπατορικό αμάρτημα. Στα εισηγητικά, μάλιστα, κείμενα και στην απόφαση της 6^ης ολομέλειας του 1956 δεν γίνεται καμία αναφορά ότι στην 5^η ολομέλεια του 1949 ο Ζαχαριάδης άλλαξε την στρατηγική του ΚΚΕ. Σ’ αυτά τα κείμενα θεωρείται βέβαιο ότι ο Ζαχαριάδης πίστευε πως ο χαρακτήρας της επανάστασης θα είναι σοσιαλιστικός από την αρχή του εμφυλίου πολέμου. Αυτό λέει ο Γκ. Ντεζ που έκανε την βασική εισήγηση στην ολομέλεια εκ μέρους της Διεθνούς Επιτροπής κι αυτό αναφέρεται στην Πολιτική Απόφαση της 6^ης Ολομέλειας (Βλέπε αναλυτικά: «Η 6^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, 11-12 Μάρτη 1956- Πρακτικά», εκδόσεις Σ.Ε., Αθήνα 2010, σελ. 23 και 42- 43). Στις ομιλίες, όμως, κάποιων μελών της ΚΕ γίνεται συγκεκριμένη αναφορά για αλλαγή στρατηγικής στην 5^η Ολομέλεια του 1949 πράγμα που δείχνει ότι η προσπάθεια αναζήτησης και χρέωσης λαθών- πραγματικών ή κατασκευασμένων- σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη είχε οδηγήσει και στον εντοπισμό των όσων είχε πει το 1949.

Μετά την 6^η Ολομέλεια του 1956, η άποψη ότι ο Ζαχαριάδης άλλαξε τη στρατηγική του κόμματος στην 5^η Ολομέλεια του 1949 έγινε καθεστώς. Θεωρήθηκε γεγονός και αναπαράχθηκε με κάθε ευκαιρία. Έτσι πέρασε και στα ιστορικά κείμενα του ΚΚΕ της περιόδου της μεταπολίτευσης. Για παράδειγμα, στον πρώτο τόμο του Δοκιμίου της ιστορίας του ΚΚΕ γράφεται: «Η Ολομέλεια άλλαξε το στρατηγικό σκοπό του Κόμματος, προσανατολίζοντας το προς τη σοσιαλιστική επανάσταση. Η αλλαγή προ-κλήθηκε, χωρίς συζήτηση, από τον Ν. Ζαχαριάδη, όταν στο κλείσιμο του πρώτου θέματος είπε πως οι σοβαρές αλλαγές που έγιναν (λαϊκοδημοκρατικός περίγυρος, Σοβιετική Ένωση κλπ.) επέτρεπαν στο Κόμμα να τραβήξει προς σοσιαλιστικά μέτρα, ν’ αρχίσει τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, παρακάμπτοντας το ξεχωριστό αστικοδημοκρατικό στάδιο ανάπτυξης. Η ευθύνη για την αλλαγή μιας τέτοιας σημαντικής θέσης δεν είναι μόνο του Ν. Ζαχαριάδη, αλλά και όλων των άλλων μελών της ΚΕ, που δεν έφεραν και την παραμικρή αντίρρηση» («Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α’ τόμος 1918- 1949», Εκδόσεις Σ.Ε. Αθήνα 1995, σελ. 605). 

Κανείς δεν αναρωτήθηκε, μετά το 1956, πώς ήταν δυνατόν να έχει συντελεστεί αλλαγή στη στρατηγική του ΚΚΕ, στην 5^η Ολομέλεια του 1949, χωρίς αυτό να έχει συμπεριληφθεί στις αποφάσεις αυτού του κομματικού σώματος. Κανείς, επίσης, δεν προσπάθησε να κάνει μια σύγκριση αυτών που είπε στην ολομέλεια ο Ζαχαριάδης με τις προηγούμενες κομματικές- προγραμματικές επεξεργασίες, όπως αυτές που έγιναν στο 7^ο Συνέδριο το 1945. Η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα ήταν το 1996 με κύριο υπεύθυνο τον γράφοντα.

Μια ενδιαφέρουσα ιστορία

Το 1996, απ’ αφορμή την συμπλήρωση των 50 χρόνων από την ίδρυση του ΔΣΕ, ανατέθηκε στον γράφοντα- από τον αείμνηστο, τότε αρχισυντάκτη του Ριζοσπάστη, Τάκη Τσίγκα- να γράψει ένα ιστορικό αφιέρωμα στην εφημερίδα του κόμματος. Το αφιέρωμα εκείνο ολοκληρώθηκε σε 91 συνέχειες και στο 99,9% του περιεχομένου του ήταν δική μου δουλειά. Με απαίτηση όμως της τότε διεύθυνσης του «Ρ» τα κείμενα υπογράφονταν από «ομάδα συντακτών του Ριζοσπάστη» για να φαίνεται τάχα πως είναι συλλογική δουλειά. Το αφιέρωμα στη συνέχεια βγήκε σε βιβλίο από την Σύγχρονη Εποχή και τον Ριζοσπάστη με τον τίτλο «Η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ».

 

Στο φύλλο της 16-1-1997 του Ριζοσπάστη, στο 63^ο μέρος του αφιερώματος, δημοσιεύεται κείμενο μου για το επίμαχο θέμα περί αλλαγής του χαρακτήρα της επανάστασης στην 5^η Ολομέλεια. Το δημοσιευμένο κείμενο δεν είναι ακριβώς αυτό που εγώ έδωσα για δημοσίευση αλλά διαβάζοντάς το ο αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί ότι ανασκευάζεται ο μύθος ότι στην προαναφερόμενη ολομέλεια έγινε αλλαγή της στρατηγικής του κόμματος. Το κείμενο- παρά τις αντιδράσεις που υπήρχαν- δημοσιεύτηκε με την αμέριστη βοήθεια και συμβολή του Τ. Τσίγκα που συμφωνούσε με το περιεχόμενό του και είχε την ευθύνη να κλείνει τις δημοσιεύεις στο πλαίσιο του αφιερώματος αλλά και επειδή φρόντισα να κάνω γνωστό (εκεί που έπρεπε) ότι το είχε δει ο Χ. Φλωράκης και συμφωνούσε απόλυτα. 

Αργότερα, όταν αποφασίστηκε να βγει το αφιέρωμα σε βιβλίο, συγκροτήθηκε μια επιτροπή που θα εξέταζε τα δημοσιεύματα εκ νέου υπό την εποπτεία της Ελένης Μπέλλου, μέλους της ΚΕ υπεύθυνης, τότε, της ιδεολογικής επιτροπής του κόμματος. Οι εμπνευστές της εν λόγω επιτροπής δεν θεώρησαν σκόπιμο πως έπρεπε να συμμετέχει στη σύνθεσή της ο συγγραφέας του αφιερώματος κι ούτε έκριναν σωστό να τον ενημερώνουν για τις αλλαγές που έκαναν, ζητώντας τη γνώμη του. Έτσι το 63^ο μέρος του αφιερώματος- όπως δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη- εξαφανίστηκε εντελώς από το βιβλίο και στη θέση του μπήκε το εξής κείμενο: «Η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, του 1949, υπερεκτιμώντας ορισμένες επιτυχίες του Δημοκρατικού Στρατού στο τέλος του 1948 και στις αρχές του 1949 και υποτιμώντας παράλληλα τις μεγάλες δυνατότητες που εξασφάλιζαν οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές στις εγχώριες αντιδραστικές δυνάμεις, προχώρησε στην αλλαγή του στρατηγικού σκοπού του Κόμματος, προσανατολίζοντάς το στη σοσιαλιστική επανάσταση. Ο Νίκος Ζαχαρώδης στην εισήγηση και στο κλείσιμο του πρώτου θέματος υποστήριξε πως οι σοβαρές ανακατατάξεις, που είχαν ήδη πραγματοποιηθεί στη διεθνή σκηνή, με τη δημιουργία των Λαϊκών Δημοκρατιών της Ευρώπης και την ισχυροποίηση της Σοβιετικής Ένωσης, επέτρεπαν στο ΚΚΕ να προχωρήσει στη λήψη σοσιαλιστικών μέτρων και να αρχίσει τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, παρακάμπτοντας το ξεχωριστό αστικοδημοκρατικό στάδιο ανάπτυξης» («Η τρίχρονη Εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας 1946- 1949», Εκδόσεις Ριζοσπάστης- Σ.Ε., Αθήνα 1998, σελ. 410- 411). 

Όλα αυτά τα είδα δημοσιευμένα όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο, καθώς, όπως προανέφερα, οι ιθύνοντες δεν θεωρούσαν σκόπιμο να με ενημερώνουν και να παίρνουν τη γνώμη μου για τις αλλαγές που έκαναν στη δική μου δουλειά!!! Ρώτησα, όμως, γιατί έγιναν αυτές οι αλλαγές, όπως και πολλές άλλες. Η απάντηση που πήρα ήταν ότι έπρεπε να μην παρεκκλίνουμε από αυτά που έλεγε ο πρώτος τόμος του δοκιμίου της κομματικής ιστορίας. Κι αυτή την απάντηση μου την έδωσαν εκείνοι που άπειρες φορές έγραψαν πράγματα που βρίσκονταν σε πλήρη αντίθεση με τον εν λόγω τόμο και σήμερα ετοιμάζονται να τον αλλάξουν εντελώς. Η ιστορική αλήθεια ήταν πάντα γι’ αυτούς κάτι που έπρεπε να προσαρμόζεται στις πολιτικές τους σκοπιμότητες και σ’ ό,τι εξυπηρετούσε τις ιδεοληψίες τους. Είναι βέβαιο πως δεν πρόκειται να αλλάξουν μια ρότα που την ακολουθούν πάνω από 20 χρόνια. Αλλά είναι εξίσου βέβαιο πως οι κομμουνιστές δεν πρόκειται να αφήσουν την ιστορία του κόμματος να μπει στο κρεβάτι του Προκρούστη της σημερινής κομματικής ηγεσίας.

πηγή:  ergatikosagwnas.gr