Η 31η Ολυμπιάδα, ένα παγκόσμιο γεγονός, προσπάθησε να αποκρύψει ένα άλλο, τη φτώχεια. Η Βραζιλία τα κατάφερε. Με τη μισή έκταση της Λατινικής Αμερικής, με δημογραφικό βάρος (5η πολυπληθέστερη στον κόσμο) και πλούσια οικονομία (7η στον κόσμο), χώρα-φυσικός ηγέτης του Νότου και της Mercosur (της Κοινής Αγοράς του Νοτίου Κέρατος της Αμερικής), επικεφαλής του κινήματος για την προώθηση της Νοτιοαμερικανικής Ενωσης Εθνών (UNASUR), μέλος των BRICS με θεαματική ανάπτυξη, κύκλους επιβράδυνσης, γεωπολιτικές και πολιτικές που δεν εξηγούνται μονοσήμαντα, τα κατάφερε.
Ομως, με εσωτερικά μέτωπα και... φτώχεια. Τα προγράμματα του προέδρου Λούλα ντα Σίλβα ανακούφισαν περίπου 40 εκατομμύρια (το 1/5 της χώρας)∙ με περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ασυμμετρίες και συμπτώματα διαφθοράς (η πρόεδρος Ντίλμα Ρουσέφ κατηγορείται ότι έριξε δημόσιο χρήμα στην προεκλογική εκστρατεία της). Ζητήματα ανοιχτά…
Κάποτε ένας Αμερικανός κοινωνιολόγος (ο Τσαρλς Χόρτον Κούλεϊ) είχε πει για την Κίνα πως «όταν βρισκόταν σε πόλεμο με την Ιαπωνία, η πλειονότητα των Κινέζων δεν ήξερε ότι γινόταν πόλεμος». Το ίδιο έγινε το 2016 στη Βραζιλία. Το 15% περίπου των Βραζιλιάνων δεν έμαθε ποτέ ότι στη χώρα έγιναν Ολυμπιακοί. Ολα αυτά εις πείσμα των περισσοτέρων ορισμών που προσπαθούν να δώσουν μια συμπαγή κρούστα στην παγκοσμιοποίηση.
Δεν ήταν τυχαίο το Πόρτο Αλέγκρε και η ανάδυση εκεί, στις αρχές του 2000, του αριστερού Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ με το σύνθημα «Ενας άλλος κόσμος είναι εφικτός» –ενάντια στο Φόρουμ του Νταβός και στα ηθικά κουσούρια του καπιταλισμού.
Ούτε τυχαίες ήταν οι εξεγέρσεις στο Ρίο και το Σάο Πάολο το 2013 που αντιμετωπίστηκαν με καταστολή. Ο ιός Zika ήταν προπομπός που συνοψίζει απουσία κοινωνικού κράτους. Η υπερπαραγωγή του Rio 2016, άρχισε με το πανό των απλήρωτων αστυνομικών και πυροσβεστών του Ρίο να καλωσορίζει τις αποστολές στο διεθνές αεροδρόμιο με το «Welcome to Hell» (καλωσήλθατε στην Κόλαση).
Το βίντεο με τους οχτάχρονους-δωδεκάχρονους ληστές των δρόμων του Ρίο να επιτίθενται στους Δυτικούς τουρίστες έγινε viral στα social media.
Δίπλα στα μασίφ σώματα των αθλητών, πίσω από τα μετάλλια και τα ρεκόρ, τα trade marks των παγκόσμιων εταιρειών… η πόλη που έγινε σχεδόν 500 χρόνων –όσο περίπου και η κατάκτηση της Βραζιλίας από τους Λουζιτανούς (τους Πορτογάλους)– προσπάθησε να εξαχνώσει την κληρονομιά και το συλλογικό της τραύμα: τη νεωτερική δουλεία και τη θεσμοποίηση της ανισότητας. Τι πιο μετανεωτερικό: το Ρίο μετέτρεψε τη φτώχεια σε τουριστική ατραξιόν.
Να το ξεκαθαρίσουμε: η σάμπα δεν είναι κουλτούρα των Καριόκας (των κατοίκων του Ρίο) και του Καρναβαλιού. Είναι κουλτούρα της νεωτερικής σκλαβιάς. Μεταξύ του 16ου και του 19ου αιώνα απέπλευσαν από την Αφρική πάνω από 5,5 εκατομμύρια σκλάβοι με προορισμό τη Βραζιλία.
Τα 4,9 εκατομμύρια έφτασαν αλυσοδεμένοι, νεκροζώντανοι, και από αυτούς, πάνω από 2 εκατομμύρια αγκυροβόλησαν στο Ρίο ντε Ζανέιρο, με τους μισούς να φτάνουν τον 19ο αιώνα για να εργαστούν στα ορυχεία, στη ζάχαρη, το καουτσούκ και τις φυτείες του καφέ. Αντίθετα, λιγότεροι από 400.000 σκλάβοι αποβιβάστηκαν συνολικά στη Βόρεια Αμερική.
Οπως εξηγεί ο Ντάνιελ Ντομίνγκες ντα Σίλβα, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι με στοιχεία της βάσης δεδομένων Trans-Atlantic Slave Trade, «για πολλά χρόνια κυριαρχούσε η άποψη ότι οι Αγγλοι ήταν οι δουλέμποροι της Καραϊβικής. Τώρα γίνεται όλο και πιο σαφές ότι οι Πορτογάλοι ήταν οι κύριοι δουλέμποροι και ότι η Βραζιλία ήταν ο προορισμός των σκλάβων του Ατλαντικού».
Ο μικρός πληθυσμός λευκών γαιοκτημόνων ενοποίησε τα συμφέροντά του στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους και εδραίωσε ένα οικονομικό-φυλετικό-κοινωνικό χάσμα ανάμεσα σε εκείνους που ήλεγχαν τον πλούτο και σε εκείνους που δεν είχαν τίποτα –παρά μόνον τη σάμπα. Οι δείκτες της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη Βραζιλία κάνουν φανερό ότι το 5,1% του πληθυσμού ζει με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα και το 17,4% με λιγότερο από 2 δολάρια.
Το 50% της γης ανήκει στο 1% του πληθυσμού. Το κατά κεφαλήν εισόδημα του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού είναι 32 φορές πάνω από αυτό του φτωχότερου 40%. Στις μεγαλουπόλεις το ένα τρίτο του πληθυσμού ζει σε φαβέλες (παραγκουπόλεις) όπου η εγκληματικότητα και η φτώχεια δημιουργούν μια αλληλοτροφοδοτούμενη σχέση σωρευτικής αιτιότητας (απόλυτη φτώχεια/υψηλή εγκληματικότητα).
Το 10% του συνόλου των παιδιών εργάζεται στην περιοχή του Αμαζονίου. Πάνω ένα εκατομμύριο παιδιά, ηλικίας 10 έως 14 ετών, εργάζονται σκληρά και εκτός σχολείου και περί τις 500 χιλιάδες παιδιά είναι θύματα σεξοτουρισμού. Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης, έχει γίνει μικρή πρόοδος: το ποσοστό των εργαζόμενων παιδιών και εφήβων μειώθηκε από 6,6%, που ήταν το 2000, στο 6,2% το 2010.
Σήμερα, στο νέο λιμάνι το αμφιλεγόμενο εξτράβαγκαντ Museu do Amanhã (Μουσείο του Αύριο) του Σαντιάγκο Καλατράβα, στέκει απέναντι στους no future, σε όλους εκείνους που δεν έχουν μέλλον και που η φτώχεια τους ποινικοποιείται…
Το θυμίζει η Praça Maua πίσω, η πλατεία του υποκόμη της Μάουα με τον ανδριάντα του Ιρινέου Εβαντζελίστα ντε Σόουζα, που ο πλούτος του, το 1867, ήταν μεγαλύτερος από τον ετήσιο προϋπολογισμό της Αυτοκρατορίας της Βραζιλίας. Εκεί στο εξαφανισμένο Valongo Wharf, στο μεγάλο λιμάνι σκλάβων στον κόσμο… Εκεί ν’ ανάψει το καντήλι του Πίνδαρου…
*Πίνδαρος, Ισθμιόνικος IV, στ. 110-112
πηγή: efsyn.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου