Κατάθεση απόψεων επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο "Διευθέτηση ρέματος Ποδονίφτη"

Νέα Φιλαδέλφεια, 14.12.2017

Προς: Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού

της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής.

Μεσογείων 239 και Παρίτση, Ν. Ψυχικό

Κατάθεση απόψεων επί της

Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

για το έργο

«Διευθέτηση ρέματος Ποδονίφτη από τη Γέφυρα οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Ερατώνος»

Το 1995 με απόφαση του ΣτΕ σταματούν τα έργα εγκιβωτισμού του ρέματος του Ποδονίφτη, τα οποία ενοχοποιούνται για την έκταση και το εύρος των καταστροφών αλλά και για τα ανθρώπινα θύματα που προκλήθηκαν από την μεγάλη πλημμύρα του ποταμού. Κατά μήκος των 800μ φυσικής κοίτης που διασώθηκαν, λίγες εκατοντάδες μέτρα από την Εθνική Οδό και τη γραμμή του ΗΣΑΠ, ακμάζει μέχρι σήμερα μια μικρή όαση με λογής λογής φυτά και ζώα: ευκάλυπτοι και φοίνικες, αυτοφυείς τουλίπες και ορχιδέες, ορνιθόγαλα, μαυρομάτες και άρτηκες, σταχτοσουσουράδες, κοκκινολαίμηδες και φρύνοι... Η περιοχή δε, έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος (ΥΑ9173/1642/ 1993 ΦΕΚ 281Δ/23-3-93) και τυγχάνει προστασίας από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. 

Η παραρεμάτια ζώνη πρασίνου του Ποδονίφτη, πέρα από την περιοχή των 800 μ. που περιλαμβάνεται στο προαναφερόμενο προς εκτέλεση έργο, συνεχίζεται για άλλα 800 μ. ανάντη, έως τα νότια όρια του Άλσους Ν.Φ. αλλά και κατά μήκος του παραπόταμου του Γιαμπουρλά, που ρέει βορειότερα για 400 μ. περίπου στη φυσική του κοίτη. Έτσι διασώζεται ένα μοναδικής αξίας δίκτυο έκτασης 520 στρεμμάτων και μήκους 3 χιλιομέτρων περίπου με σημαντική επιρροή στο μικροκλίμα και την ποιότητα του περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής.

Αγνοώντας όλα τα παραπάνω, η Περιφέρεια Αττικής επιλέγει την κατώτερη και καταστροφικότερη σχέση που μπορεί να έχει η οργανωμένη πολιτεία με τα υδάτινα ρεύματα. Η προς διαβούλευση ΜΠΕ προτείνει τη μετατροπή του ποταμού σε τσιμεντένιο ανοιχτό αγωγό ομβρίων, μικρότερης φυσικά διατομής από τη φυσική του κοίτη, ακυρώνοντας επιπλέον την αντιπλημμυρική προστασία που προσφέρουν οι φυσικοί μαίανδροι του ποταμού αλλά και η χωμάτινη κοίτη του (ανάσχεση της ταχύτητας του νερού, ζώνες υπερχείλισης ήπιων ταχυτήτων, καθίζηση μέρους των υδραυλικών ροών από την επιφάνεια στον υπόγειο υδροφορέα). Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου στην όαση που προαναφέραμε, γίνονται εύκολα αντιληπτές, αρκεί κανείς να επισκεφθεί το τμήμα κατάντη της οδού Χαλκίδος που έχει ήδη τσιμεντοποιηθεί αλλά και τα πρόσφατα έργα στο ύψος της οδού Εράτωνος, που στα πλαίσια «προσωρινής λύσης» αποκατάστασης σημειακών διαβρώσεων της όχθης του ρέματος, ‘επενδύθηκε’ με εκατοντάδες τόνους σαραζανέτια.

Πρόκειται για οικολογικό έγκλημα, όχι μόνο σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και της ποιότητας ζωής των πολιτών, με μη αναστρέψιμες στις περισσότερες των περιπτώσεων επιπτώσεις στην χλωρίδα και πανίδα του ρέματος, στο μικροκλίμα της περιοχής, την ατμόσφαιρα και τον υπόγειο υδροφορέα.

Πιο συγκεκριμένα στην εν λόγω μελέτη:

1. Ο τσιμεντένιος αγωγός που προτείνεται έχει μικρότερη διατομή και κατά συνέπεια παροχετευτικότητα από τη φυσική κοίτη. Οι μαίανδροι ως φυσικές ζώνες εκτόνωσης και συγκράτησης του νερού, η υφιστάμενη βλάστηση που επιβραδύνει την ταχύτητα του και η χωμάτινη κοίτη του από την οποία μέρος των ροών καθιζάνει στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, ακυρώνονται.
   
   
2. Η ΜΠΕ προτείνει την οριοθέτηση του ρέματος όχι με βάση κάποια μελέτη του πλημμυρικού κύματος αλλά σύμφωνα με τη διαμορφωμένη κατάσταση στα πρανή από υφιστάμενα κτίσματα και κατασκευές που έχουν εισβάλλει στη παραρεμάτια ζώνη, σε πολλές περιπτώσεις παντελώς αυθαίρετα και τα οποία δεν απαλλοτριώνονται. Τα πρόσφατα γεγονότα στη Μάνδρα μας προιδεάζουν για το τι θα συμβεί σε περίπτωση αστοχίας του έργου.
3. Η περιγραφή του φυσικού τοπίου και των οικοσυστημάτων στην επίμαχη περιοχή (μορφές, είδη, κατάσταση κλπ) είναι εξαιρετικά προβληματική. Δεν υπάρχει σαφής καταγραφή των δένδρων που θα κοπούν (είδος, μέγεθος, ηλικία), αποκρύπτοντας ότι θα αποψιλωθούν τουλάχιστον 150 δένδρα ύψους 10-20 μ.. Για τα πουλιά η μελέτη αρκείται να προβλέψει ότι ....θα πάνε αλλού. Για την υπόλοιπη πανίδα, σιγή ασυρμάτου.
4. Δεν εξετάζονται καθόλου οι ιστορικοί χάρτες και οι αεροφωτογραφίες του πρώτου μισού του προηγούμενου αιώνα έτσι ώστε να εκτιμηθεί ορθά ο ζωτικός χώρος του ποταμού, να εντοπιστούν οι αυθαίρετες επεκτάσεις και χρήσεις εντός τους και να προσδιοριστούν οι πλημμυρικές του ζώνες. 
5. Αποσιωπάται επιμελώς ότι η υδρολογική λεκάνη του Ποδονίφτη έχει απομειωθεί κατά τα ¾ περίπου μετά την κατασκευή της Αττικής οδού, λόγω της εκτροπής των ανάντη αυτής υδάτων προς το ρέμα της Ραφήνας. Κατά συνέπεια είναι λανθασμένες και φυσικά υπερδιαστασιολογημένες όλες οι αναφορές κινδύνου πλημμύρας με περίοδο επαναφοράς τα 50, 100 και 1000 έτη. 
6. Το προς εκτέλεση έργο διευθέτησης του ρέματος στην προαναφερόμενη περιοχή αντίκειται στα προβλεπόμενα στο Ν. 4014/11 περί ύπαρξης περιβαλλοντικού ισοζυγίου σε όλα τα εκτελούμενα έργα. Συνάμα, είναι παγκόσμια πρωτοτυπία το αναφερόμενο στη ΜΠΕ ότι η διευθέτηση δια της τσιμεντοποιήσεως του ρέματος και της καταστροφής της ρεμάτιας και παραρεμάτιας χλωρίδας δεν συνιστά επίδραση στις κλιματολογικές παραμέτρους και τα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής. 
7. Είναι ακατανόητο γιατί, με την υπόθεση ότι αποδεικνύεται η αναγκαιότητα υλοποίησης ενός τέτοιου έργου, προαποκλείστηκε από την μελέτη το σενάριο της διευθέτησης του ρέματος με χωμάτινη κοίτη, που να συνάδει με τις αντίστοιχες αντιλήψεις που κυριαρχούν πλέον στο Ευρωπαϊκό και όχι μόνο πλαίσιο. Τέλος να αναφερθεί. Τα συνωδά δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων και ακαθάρτων δεν χωροθετούνται με σαφήνεια επί χάρτου. Στη μηκοτομή Τ1, ένα από αυτά απεικονίζεται σε μπαζωμένη περιοχή εντός της σημερινής κοίτης. Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι η μελέτη περιορίζεται σε ευχολόγια σχετικά με την περιβαντολογική αποκατάσταση και δεν εμφανίζει στον προυπολογισμό του έργου σχετικό κονδύλι. Κάτι ανάλογο δηλαδή με το εγκιβωτισμένο από τη δεκαετία του ’90 τμήμα κατάντη της λεωφόρου Αχαρνών.

Αντιπροτείνουμε:

- Τα αντιπλημμυρικά έργα οφείλουν να δίνουν περισσότερο χώρο στα ποτάμια και όχι να τα περιορίζουν. Να αναβαθμίζουν τις περιοχές διέλευσης και να τις αναδεικνύουν αισθητικά και όχι να τις τσιμεντοποιούν και να τις καταστρέφουν.

- Έργα συγκράτησης του νερού της βροχής σε όλο το μήκος της υδρολογικής λεκάνης, από το βουνό στις πηγές έως τις εκβολές: αναδασώσεις, φράγματα με φυσικά υλικά μικρής κλίμακας και κόστους, παραποτάμια πάρκα ανάσας και ασφαλούς εκτόνωσης των πλημμυρικών φαινομένων, σταθεροποιήση πρανών με φυτεύσεις και υδροσπορά κλπ.

- Απαλλοτριώσεις οικοπέδων, κτισμάτων και εγκαταστάσεων που βρίσκονται εντός των φυσικών οριογραμμών (βάσει πλημμυρικού κύματος κι όχι υφιστάμενων κτισμάτων) του ρέματος, με αποζημίωση των δικαιούχων και απομάκρυνση οχλουσών χρήσεων.

- Αύξηση των χώρων πρασίνου και άμεσα διεύρυνση των ρεμάτιων και παραρεμάτιων ζωνών. - Υδατοπερατές επιστρώσεις στους δρόμους πέριξ του ρέματος - Έργα και μέτρα αποτροπής της ρύπανσης έτσι ώστε το ποτάμι να μπορεί να ρέει ελεύθερα και καθαρό.

Συμπερασματικά. Με νωπές ακόμη τις μνήμες από τη τραγωδία στη Μάνδρα, μια πιθανή αδειοδότηση και χρηματοδότηση από την Υπηρεσία σας θα επιτρέψει να πραγματοποιηθεί ένα έργο με ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, του κοινωνικού συμφέροντος, τις αισθητικής του φυσικού τοπίου αλλά και της δημόσιας περιουσίας. Συνεπώς εμείς, επιθυμούμε την απόρριψη της ΜΠΕ για το έργο «Διευθέτηση ρέματος Ποδονίφτη από τη Γέφυρα οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Ερατώνος» και την εκ νέου ανάθεσή της με σύγχρονες προδιαγραφές πράσινης διαχείρισης.

- ΠΟΔΟΝΙΦΤΗΣ SOS

- Ποδονίφτης (ρεύμα κριτικής των καιρών και δράσης) 

- Π-Στέκι αλληλεγγύης και πολιτισμού-Πατήσια

- Λαϊκή συνέλευση Ν. Φιλαδέλφειας

- Αυτοδιαχειριζόμενο Κοινωνικό Ιατρείο-Φαρμακείο Ν. Φιλαδέλφειας-Ν. Χαλκηδόνας-Ν. Ιωνίας και γύρω περιοχών