Αν κάνουμε μια ιστορική αναδρομή, θα διαπιστώσουμε πως από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μετά την επανάσταση του 1821, με εξαίρεση τη διακυβέρνηση Καποδίστρια, αρχίζει η περιπέτεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με αργά βήματα στη διάρκεια του 19ου αιώνα και με βασική τομή το νόμο ΔΝΖ΄/1912 του Ελευθερίου Βενιζέλου παραχωρείται το αυτοδιοίκητο σε δήμους και κοινότητες. Ο νόμος 2218/1994 καθιέρωσε τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση, ο νόμος Ν. 2539/1997 (Καποδίστριας) μετέβαλλε τα όρια των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ αφήνοντας ανέπαφο το θεσμικό πλαίσιο και ο νόμος 3852/2010 (Καλλικράτης) συνένωσε παραπέρα τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ και κατάργησε τις νομαρχίες, ορίζοντας τις περιφέρειες ως δευτεροβάθμιους ΟΤΑ.
Σε όλη αυτήν την πορεία ο βασικός χαρακτήρας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η σχέση εκπροσώπησης του λαού από τους εκλεγμένους.
Περιοδικά καλείται ο λαός σε διαδικασία εκλογής των ανθρώπων που θα
αναλάβουν τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Μέχρι τις επόμενες
εκλογές, κατά κανόνα ο λαός λαμβάνει γνώση για ελάχιστα από τα
τεκταινόμενα στη διαδικασία της Αυτοδιοίκησης. Το σύστημα αυτό,
αναπαράγοντας το αντίστοιχο των εθνικών εκλογών, λειτούργησε χωρίς
αμφισβητήσεις μέχρι την κρίση του 2008. Η εφαρμογή των μνημονίων στους
προϋπολογισμούς και τη διαχείριση Περιφερειών-Νομαρχιών-Δήμων αποκάλυψε
τις αδυναμίες όλου αυτού του μοντέλου. Ο λαός συνειδητοποίησε αργά αλλά
σταθερά, μέσα από τον ορυμαγδό των μνημονίων, ότι η ανάθεση της λειτουργίας και διαχείρισης των τοπικών κοινωνιών έχει στενά περιθώρια.
Φάνηκε η αδυναμία του τοπικού διοικητικού μοντέλου να αμβλύνει τις
καταστροφικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης και οδήγησε τους
ανθρώπους στη συνειδητοποίηση ότι κάποιες διαδικασίες απλώς αφέθηκαν επί
δεκαετίες να εξελίσσονται παρά την ανεπάρκειά τους. Σιγά σιγά φαίνεται η
ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών από την πλευρά του λαού για τη δημιουργία και
λειτουργία μιας πραγματικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι φανερό ότι μόνο με τον κόσμο στο προσκήνιο μπορεί
να γίνει μια πραγματική ρήξη με το παρελθόν και ριζοσπαστική
αναδιάρθρωση της λειτουργίας του μοντέλου. Τα τελευταία πέντε χρόνια,
είδαμε τέτοιες παρεμβάσεις σε διάφορα σημεία της χώρας, οι οποίες
άρχισαν να δείχνουν τις δυνατότητες της κοινωνικής συνεργασίας και αλληλεγγύης.
Με άλλα λόγια, αν θέλουμε να μιλάμε για μια ριζική αλλαγή στον τρόπο
της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει σαν πρώτο στόχο να έχουμε την έξοδο
του λαού στο προσκήνιο.
Στη βάση αυτή, για να μιλήσουμε
συγκεκριμένα για τη Φιλαδέλφεια-Χαλκηδόνα, μπορούν να γίνουν πολύ
συγκεκριμένα πράγματα, τα οποία θα αλλάξουν ριζικά τη λειτουργία της
τοπικής κοινωνίας:
1. Όπως είναι γνωστό, τα κτίρια των
σχολείων ανήκουν στη δικαιοδοσία του Δήμου. Με δεδομένο ότι όλα
λειτουργούν σε πρωινή βάρδια και απόντων πλέον σχολικών φυλάκων, από το
μεσημέρι και μετά, όλα αυτά τα κτίρια έχουν εικόνα ερήμωσης. Μπορούν
μέσα σε κάποια από αυτά (στα πιο κατάλληλα χωρικά) να λειτουργήσουν,
κατ’ αρχάς, πολιτιστικές ομάδες. Μπορούν, επίσης, να οργανωθούν και να λειτουργήσουν δωρεάν κοινωνικά φροντιστήρια για όλα τα παιδιά, που θα αφορούν τα μαθήματα του σχολείου, καθώς και δωρεάν κοινωνικά φροντιστήρια ξένων γλωσσών για όλες τις ηλικίες, όπου θα διδάσκουν εθελοντικά καθηγητές διορισμένοι και αδιόριστοι. Στους ίδιους χώρους, είναι δυνατή η οργάνωση ομάδων διαλόγου, όπου θα συζητούνται όλα τα θέματα.
2. Έχοντας το παράδειγμα και άλλων τοπικών κοινωνιών, μπορεί περιοδικά να οργανώνεται λαϊκή αγορά παραγωγών σε
κατάλληλους δημοτικούς χώρους. Η εμπειρία δείχνει ότι τέτοιες
πρωτοβουλίες, ενώ ξεκινούν με λίγα προϊόντα, σε σύντομο διάστημα έχουν
τη δυνατότητα δεκάδων διαφορετικών προϊόντων.
3. Μπορεί εύκολα να λειτουργήσει κοινωνικό παντοπωλείο, έχοντας πάλι ως πρότυπα πρωτοβουλίες άλλων τοπικών κοινωνιών.
4. Με τη στήριξη του Δήμου, είναι εφικτή η λειτουργία κοινωνικού ιατρείου. Κορυφαίο τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού.
5. Εντοπισμός παλιών εγκαταλειμμένων προσφυγικών κατοικιών,
επιδιόρθωσή τους με προσφορά κοινωνικής εργασίας και εγκατάσταση σε
αυτές άστεγων και ανθρώπων που δεν μπορούν να πληρώσουν στα δικά τους
σπίτια κοινόχρηστες παροχές.
6. Όπως όλοι γνωρίζουμε, τα ποσοστά ανεργίας των νέων είναι τραγικά.
Οι εκλεγμένοι στο Δήμο μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες σε αυτήν την
κατεύθυνση, δημιουργώντας μικρές δημοτικές επιχειρήσεις. Αυτές θα
ελέγχονται από συμβούλια που θα έχουν την ευθύνη για τη λειτουργία τους.
Εκεί θα εργάζονται αποκλειστικά άνεργοι νέοι. Κορυφαίο τραγικό
παράδειγμα σε αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί ο Κένταυρος στο Άλσος.
Επίσης, ο χώρος του Τσιπουράδικου, ο οποίος έγινε ΚΑΠΗ, λειτουργεί μόνο
τις πρωινές ώρες. Τις απογευματινές και βραδινές μπορεί να λειτουργήσει
στο παραπάνω πλαίσιο σαν δημοτικό στέκι νεολαίας και όχι μόνο. Επιπλέον,
με θλίψη μας βλέπουμε να ρημάζουν οι μικροί αθλητικοί χώροι, οι οποίοι
φτιάχτηκαν τον καιρό της ευμάρειας. Όλοι αυτοί οι χώροι μπορούν να
λειτουργήσουν στο παραπάνω πλαίσιο.
Όλες οι παραπάνω δράσεις είναι
ενδεικτικές και μπορούν να εμπλουτιστούν και με πολλές άλλες. Όλα αυτά,
όμως, προϋποθέτουν την άμεση παρέμβαση του κόσμου, τη δραστηριοποίησή
του, την κοινωνική προσφορά του και αλληλεγγύη. Με άλλα λόγια,
απαραίτητη προϋπόθεση είναι η άμεση παρέμβαση του κόσμου στην κατεύθυνση της αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης.
*Γρηγόρης Πανταζόπουλος, Εκπαιδευτικός Β/βάθμιας Εκπαίδευσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου