Ένα άρθρο του κ. Νίκου Χλύκα* Δασολόγου στην "Αυγή" από τις 21-6-08

Η ανεκτίμητη προσφορά του δάσους

Το δάσος είναι πηγή ζωής μαθαίναμε από το δημοτικό σχολείο και δε μπορεί κανείς να διαφωνήσει με αυτό από όποια οπτική γωνία το εξετάσει κανείς είτε αυτό αφορά τα παραγωγικά δάση είτε τα περιαστικά.

Η διαχείριση των παραγωγικών δασών ήταν και είναι ακόμη και σήμερα η κύρια αιτία παραμονής του ορεινού και δασόβιου πληθυσμού στις εστίες του, λόγω της επαγγελματικής ενασχόλησης με το δάσος και την κτηνοτροφία που ασκείται σε αυτό. Στο παρελθόν που λειτουργούσαν οι δασικές υπηρεσίες ως υπηρεσίες ανάπτυξης της υπαίθρου ήταν ο κύριος εργοδότης στις περιοχές αυτές και πέραν των άλλων, στα πλαίσια της ορθολογικής διαχείρισης των δασών αυτών πάντοτε υπήρχε και υπάρχει η πρόνοια εξασφάλισης των ατομικών αναγκών των κατοίκων σε καυσόξυλο, χρήσιμο ξύλο και βοσκήσιμη γη.

Βέβαια αυτά αφορούν κυρίως τους ορεινούς όγκους και τα δασικά οικοσυστήματα των συγκροτημένων δασικών συμπλεγμάτων, όπου σήμερα πέραν των ανωτέρω ασκείται και ο ορεινός τουρισμός και δημιουργεί πρόσθετη πρόσοδο το εισόδημα του ορεινού πληθυσμού καθώς και νέες θέσεις εργασίας.

Σε γενικές γραμμές όμως όλα τα δασικά οικοσυστήματα προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο υπηρεσίες ανεκτίμητες όπως:

• Τα παραγόμενα δασικά προϊόντα (καυσόξυλα, τεχνική ξυλεία, βιομηχανικό ξύλο) καθώς και δευτερογενείς καρπώσεις όπως είναι τα αρωματικά φυτά, οι καρποί των δένδρων του δάσους (κάστανα κλπ), η άσκηση της μελισσοκομίας, η βοσκή κλπ.
• Την προστασία των εδαφών από τη διάβρωση και τη ρύπανση.
• Τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα μέσω της διαδικασίας της υδατοσυγκράτησης όπου το νερό της βροχής μετά τη συγκράτησή του από τα κλαδιά, τα φύλλα ή τις βελόνες περνάει σιγά σιγά στο έδαφος και εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα.
• Την προστασία των γεωργικών καλλιεργειών και των οικιστικών ποσοτήτων από το μεταφερόμενο φερτό υλικό μέσω των ρευμάτων σε μεγάλες βροχοπτώσεις.
• Την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα και τη μετατροπή του σε οξυγόνο.
• Την απορρόφηση των θορύβων. Είναι γνωστό ότι ένα δένδρο ύψους 5 – 8μ. και πάχους 1μ. μειώνει το θόρυβο κατά 8 – 10 DB (ντεσιμπέλ) ενώ για κάθε τετραγωνικό μέτρο δενδρώδους επιφάνειας υπάρχει μείωση θορύβου από 70 – 75 DB σε 42 – 45 DB.
• Την απορρόφηση διαφόρων αερορυπαντικών. 5,2 στρέμματα δάσους συγκρατούν όζον που παράγει φωτοχημικά από τις εξατμίσεις οκτώ αυτοκινήτων ή το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από 50 αυτοκίνητα.
• Έχει βακτηριοστατική δράση. Τα φύλλα των διαφόρων φυτών εκκρίνουν ουσίες φαινολικής φύσης με αντιβιοτική δράση. Από μετρήσεις που έγιναν στο κέντρο του Παρισίου μετρήθηκαν 4 εκατομμύρια μικρόβια / μονάδα όγκου αέρα ενώ το δάσος του FONTAINEBLEAN 60 εκατομμύρια μικρόβια / μονάδα όγκου αέρα, παρότι ο σταθμός μέτρησης ήταν 10μ. από την εθνική οδό.
• Φιλτράρει τον αέρα από τη σκόνη και ανανεώνει την ικανότητα αυτή μετά η βροχή. Εκατό στρέμματα δάσους οξυάς συγκρατούν τέσσερις τόνους σκόνη το χρόνο, καθαρίζοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον του αέρα.
• Αμβλύνει τις θερμοκρασίες του περιβάλλοντος, μειώνοντας τη με τη διαπνοή το Καλοκαίρι και αυξάνοντας το Χειμώνα. Ένα δένδρο διοχετεύει στην ατμόσφαιρα 400λίτρα νερό την ημέρα. Η απορρόφηση της θερμότητας γίνεται από τον περιβάλλοντα χώρο μειώνοντας τη θερμοκρασία κατά 3 – 4°C.
• Δημιουργεί ρεύματα αέρα από και προς την πόλη, γεγονός καθοριστικό για το φαινόμενο της μεταφοράς και διάλυσης των φωτοχημικών ρύπων.
• Παρέχει τη δυνατότητα άσκησης φυσιολατρικών και αθλητικών και αναψυχικών δραστηριοτήτων.

Αυτά και άλλα πολλά μας προσφέρει το δάσος. Τι προσφέρει όμως η κοινωνία οργανωμένη και μη στο δάσος και ποιο είναι το ισοζύγιο των δύο προσφορών καταγράφεται παρακάτω:

• Λειτουργούν παράνομες χωματερές μέσα στα δάση.
• Χωροθετούνται εντός των δασών Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ).
• Εγκαθίστανται όλοι οι αναγκαίοι κοινωνικοί εξοπλισμοί (Νεκροταφεία, Γήπεδα, Χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων των Δήμων κ.α.)
• Απόθεση ανεξέλεγκτη προϊόντων εκσκαφών και απορριμμάτων πάσης φύσεως.
• Παράνομη υλοτομία.
• Παράνομη εκχέρσωση με σκοπό την ανάπτυξη οικιστικών δραστηριοτήτων.
• Παράνομοι οικισμοί εντός του δάσους με αυθαίρετες κατασκευές.
• Εγκατάσταση κεραιών τηλεφωνίας και ραδιοτηλεόρασης.
• Λατομικοί και μεταλλευτικοί χώροι.
• Εγκατάσταση εκπαιδευτηρίων, στρατιωτικών εγκαταστάσεων κλπ.

Υπάρχουν και άλλες δραστηριότητες οι οποίες αναπτύσσονται σε δασικά οικοσυστήματα, οι οποίες διασπούν την ενότητά του και δημιουργούν επιβαρυντικές συνθήκες για την ίδια την ύπαρξη του δάσους. Όπως γίνεται αντιληπτό το ισοζύγιο είναι υπέρ της προσφοράς του δάσους στο κοινωνικό σύνολο, το οποίο διαχωρίζει το δάσος βάναυσα και ληστρικά.

Το καθήκον της πολιτείας είναι να εξασφαλίζει τα απαραίτητα εργαλεία για την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων (δασικοί χάρτες – δασολόγιο), να οργανώσει την διαχείρισή τους σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και τις επιταγές της δασικής νομοθεσίας, να οργανώσει την πρόληψη των πυρκαγιών και την προστασία του δάσους γενικότερα και να προωθήσει την φιλοδασική συνείδηση μέσα από την περιβαλλοντική εκπαίδευση.

Το καθήκον μας ως πολίτες είναι να είμαστε ευαισθητοποιημένοι στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και να συμμετέχουμε ενεργά σε φορείς και κινήματα που δραστηριοποιούνται σε αυτή την κατεύθυνση.

Ο Νίκος Χλύκας είναι δασολόγος-περιβαλλοντολόγος

*ο κ. Νίκος Χλύκας είναι επίσης ένας εκ των συντακτών της Πολεοδομικής, Χωροταξικής και Περιβαλλοντολογικής Θεώρησης, που συνοδεύει την προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση για το γήπεδο της ΑΕΚ!