Το προσφυγικό δράμα μέσα από το φακό έντεκα φωτορεπόρτερ

Έκθεση στην Τεχνόπολη | EUROKINISSI

Η προσφυγική διαδρομή από τις χώρες - αφετηρίες, όπως το Ιράκ, η Συρία και η Υποσαχάρια Αφρική, μέχρι την Ελλάδα και άλλες χώρες των δυτικών Βαλκανίων, αλλά και ο αγώνας των προσφύγων για ένα καλύτερο μέλλον αποτελούν το θέμα της ομαδικής έκθεσης φωτογραφίας της Υπηρεσίας Ασύλου με τίτλο «Η Διαδρομή». Έντεκα φωτορεπόρτερ ενώνουν τις ματιές τους και παρουσιάζουν στο θεατή μερικά από τα συγκλονιστικότερα στιγμιότυπα του προσφυγικού δράματος.

Ο φωτογράφος Αντρέα Μπονέτι έχει επιλέξει, στις 20 φωτογραφίες που θα εκθέσει, να αφηγηθεί μια μικρή ιστορία. Αυτή της συνύπαρξης και της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ προσφύγων και εθελοντών.


«Όταν πήγα στη Λέσβο για να φωτογραφίσω, το πρώτο που κατάλαβα ήταν ότι μέσα σε όλη αυτή τη δύσκολη στιγμή υπήρχαν τόσοι άνθρωποι, εθελοντές και ΜΚΟ από όλο τον κόσμο, που ήταν εκεί και βοηθούσαν τους πρόσφυγες από τη στιγμή που κατέβαιναν από τις βάρκες και μετά. Αυτό μου έκανε πολύ καλή εντύπωση και για το λόγο αυτό στις φωτογραφίες μου είναι δύο οι πρωταγωνιστές, υπάρχουν πάντα οι πρόσφυγες, αλλά είναι και οι εθελοντές που τους βοηθάνε», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Οι φωτογραφίες του εκπέμπουν το μήνυμα ότι στην Ελλάδα οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι και όχι ως αριθμοί. «Είμαστε σε κρίση, αλλά είναι άνθρωποι και τους βοηθάμε. Ηθελα να δείξω αυτό το θετικό ανθρώπινο που η Ελλάδα το έχει, ενώ στις Βρυξέλλες και στην υπόλοιπη Ευρώπη χάθηκε». Οι φωτογραφίες που παρουσιάζει είναι ασπρόμαυρες, προκειμένου να κάνουν «πιο εκφραστικές αυτές τις στιγμές» και να δώσουν έμφαση «σε λεπτομέρειες που χάνονται με τα χρώματα».

Ο Αντρέα Μπονέτι βίωσε την εξέλιξη της προσφυγικής κρίσης με πολύ έντονα συναισθήματα. «Οι περισσότεροι πρόσφυγες, μόλις φτάνουν, κλαίνε που τα κατάφεραν και αγκαλιάζονται. Την ίδια ώρα είναι βρεγμένοι, κρυώνουν. Και εσύ το νιώθεις αυτό το μεγάλο έντονο συναίσθημα. Δάκρυα νομίζω ότι έχουμε ρίξει όλοι οι φωτογράφοι τις πρώτες στιγμές που τους συναντάμε και βλέπουμε αυτές τις σκηνές».

Ο φωτορεπόρτερ του ΑΠΕ-ΜΠΕ, Γιάννης Κολεσίδης, βρέθηκε πολλές φορές σε σημεία της Ελλάδας, όπου εκτυλίσσεται η προσφυγική κρίση. Και μερικά από τα στιγμιότυπα αυτά, από Λέσβο και Ειδομένη, θα παρουσιάσει στην έκθεση φωτογραφίας. «Πρόκειται για φωτογραφίες που παρουσιάζουν την κατάσταση χωρίς ωραιοποιήσεις», τονίζει ο ίδιος. «Σίγουρα βγάζουν μια θλίψη, αλλά είναι μια πραγματική κατάσταση, που ούτε να την ωραιοποιήσεις μπορείς ούτε να την απαλύνεις», προσθέτει.

Ακόμα και μέσα στην κυρίαρχη θλίψη, όμως, υπάρχει μια αχτίδα αισιοδοξίας. «Η δύναμη των προσφύγων για ζωή και ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό εισέπραξα συζητώντας μαζί τους. Μιλώντας μαζί τους καταλαβαίνεις ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν δύναμη και κουράγιο για να ζήσουν».

Αυτή τη δύναμη, το θάρρος και τον πόθο των προσφύγων βίωσε από κοντά όταν ακολούθησε, μαζί με άλλους φωτορεπόρτερ, μια ομάδα προσφύγων που επιχείρησε να περάσει στα μέσα του περασμένου Μαρτίου τα σύνορα της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ. Οι φωτορεπόρτερ συνελήφθησαν από τις αρχές της γειτονικής χώρας.

«Ήταν μια άτυχη στιγμή γιατί όντως μπήκα παράνομα στη χώρα τους, άσχετα αν δεν το κατάλαβα ακολουθώντας τους πρόσφυγες. Από εκεί και πέρα ήταν το θέμα της ταλαιπωρίας και της κακής συμπεριφοράς απέναντί μας», διευκρινίζει. Τότε συνειδητοποίησε «πόση δύναμη έχουν οι πρόσφυγες». «Όταν όμως γυρνάς σπίτι, επιστρέφεις στην ασφάλειά σου και οι άνθρωποι αυτοί συνεχίζουν το δρόμο τους, μένουν στη σκηνή, στη βροχή, στις λάσπες».

Η φωτορεπορταζιακή κάλυψη του προσφυγικού ήταν κάτι, που από την άλλη πλευρά, ο φωτογράφος Μενέλαος Μυρίλλας απέφυγε να κάνει. Όπως εξομολογείται, «μου είναι πολύ δύσκολο να καλύψω αυτό το θέμα, θέλει πολύ γερό στομάχι. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να το καλύψουν εξαιρετικά και άλλοι που δεν μπορούν. Συχνά πηγαίνω στους χώρους όπου βρίσκονται πρόσφυγες, προσπαθώντας να βοηθήσω ως άνθρωπος και χωρίς καν τη φωτογραφική μου μηχανή».

Στην έκθεση της Υπηρεσίας Ασύλου θα παρουσιάσει μια σειρά φωτογραφιών με θέμα «Αντιθέσεις». Ο ίδιος εξερευνά τα όρια της αντίθεσης σε σημειολογικό επίπεδο. Ένα προσφυγόπουλο παίζει κάτω από μπλε πανιά, που θυμίζουν θάλασσα. Αυτή τη θάλασσα, όπου κάποιοι άλλοι πρόσφυγες χάθηκαν. Σε μια άλλη φωτογραφία Γερμανοί τουρίστες κάνουν μπάνιο στις θερμές πηγές των Θερμοπυλών και την ίδια ώρα Σύριοι πρόσφυγες τους παρακολουθούν.

«Στη δουλειά μου κυριαρχεί η λογική να δείξεις αντίθετα σημεία που μεταξύ τους ανταγωνίζονται», εξηγεί.

Μια μεγάλη αντίθεση στην προσφυγική κρίση που τον έχει εντυπωσιάσει είναι, όπως λέει, το πώς συμπεριφέρονται τα παιδιά των προσφύγων, που αν και προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες και συνθήκες φτώχειας, παίζουν και συμπεριφέρονται όπως τα παιδιά όλου του κόσμου. «Στο πρακτορείο που δουλεύω ψάχνουμε άλλες αφηγήσεις, μια ανάγνωση που χρειάζεται μετά την πρώτη. Μια τέτοια δεύτερη ανάγνωση είναι αυτό που βλέπω με τα παιδιά, που μπορούν να τα καταφέρουν ως γενιά αν βρεθούν σε ένα περιβάλλον σωστό. Επίσης, κάτι άλλο που φαίνεται από τις φωτογραφίες είναι η δύναμη της προσφυγικής ροής. Δεν μπορεί να σταματηθεί εύκολα αυτό το κύμα, είναι σαν νερό που τρέχει, που βρίσκει διεξόδους και αν προσπαθήσεις να το φράξεις θα έχει καταστρεπτικές συνέπειες».
Αποσπάσματα από δύο φωτογραφικά πρότζεκτ που δημιουργεί, διαφορετικά από των υπολοίπων φωτορεπόρτερ, θα παρουσιάσει ο φωτογράφος, Δημήτρης Μπούρας. Ο κ. Μπούρας φωτογραφίζει κυρίως στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, όπου κάνει μια συγκριτική μελέτη επάνω στον πόλεμο, σε συνεργασία με think tanks και μεγάλα πανεπιστήμια.

Το πρώτο πρότζεκτ φέρει τον τίτλο «The aftermath of despair and a cartography of hope» («Οι συνέπειες της απελπισίας και η χαρτογράφηση της ελπίδας») και αποτυπώνει δύο στρατόπεδα Σύρων προσφύγων στο βόρειο Ιράκ, στην αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν, το Ντομίζ και το Άκρε. Το πρώτο χτίστηκε από το μηδέν για να φιλοξενήσει περίπου 75.000 πρόσφυγες, ενώ το Άκρε, μια πρώην φυλακή πολιτικών κρατουμένων του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν, στεγάζει 1.500 άτομα.
«Παρουσιάζω συγκριτικά τη ζωή στα δύο στρατόπεδα. Το ένα έχει τεράστιο πληθυσμό, το δεύτερο είναι μικρότερο. Όμως οι συνθήκες είναι οι ίδιες. Και δείχνω τις συνθήκες που βιώνουν οι άνθρωποι και την προσπάθεια να ξαναδημιουργήσουν μια κανονικότητα στη ζωή τους», εξηγεί. Όπως το στιγμιότυπο που μέσα από τις λαμαρίνες προσπαθούν να φτιάξουν ένα σπίτι, σαν και αυτό που είχαν στη Συρία, με εσωτερική αυλή και μια κληματαριά με πλαστικά φύλλα.

Η δεύτερη σειρά φωτογραφιών έχει τον τίτλο «Ο Σίσυφος της υποσαχάριας Αφρικής». Αφορά τους Σομαλούς και Σουδανούς πρόσφυγες «που είναι ξεχασμένοι, αλλά προέρχονται από έναν πόλεμο που διαρκεί πάνω από 35 χρόνια», λέει ο φωτογράφος. Με το φακό του ακολούθησε την πορεία τους: ξεκινάνε από το Τζιμπουτί, περνάνε με βάρκες στην Υεμένη, ανεβαίνουν τη Σαουδική Αραβία, από εκεί Ιορδανία και Λίβανο, συνεχίζουν μέσα από τη Συρία, μπαίνουν στην Τουρκία, από εκεί στην Ελλάδα. Από την Ελλάδα παλαιότερα με καράβια περνούσαν στην Ιταλία και μετά στο Καλαί για να φτάσουν στην Αγγλία. «Όπως δηλαδή ο Σίσυφος που ρίχνει την πέτρα και ξαναγυρνάει στην αρχή, έτσι και αυτοί φτάνουν σε ένα σημείο πάρα πολύ δύσκολα και παρ'όλα αυτά έχουν μια καινούρια πορεία μπροστά τους», μας λέει χαρακτηριστικά.

Οι φωτογραφίες που θα εκτεθούν στην Τεχνόπολη, «πολύ δύσκολες, νυχτερινές, δυνατές εικόνες», αφορούν στιγμιότυπα της διαδρομής των προσφύγων αυτών στην Ελλάδα, σε ένα χώρο, όπου «ξαναδημιουργούν κοινότητες και παρόλο που συναντιούνται φυλές που σκοτώνουν η μία την άλλη, εδώ σε αυτό τον χώρο βρίσκουν τις ισορροπίες και συνυπάρχουν γιατί ξέρουν ότι έχουν κοινό σκοπό τη φυγή», όπως τονίζει ο δημιουργός του πρότζεκτ.

Στην έκθεση συμμετέχουν, επίσης, οι φωτογράφοι Μίλος Μπικάνσκι, Λουίζα Γκουλιαμάκη, Γιάννης Λιάκος, Νίκος Παλαιολόγος, Άννα Παντελιά, Φώτης Πλέγας Γ. και Ορέστης Σεφέρογλου.

Η έκθεση υλοποιείται με τη χορηγία της ΜΚΟ «Solidarity Now» και θα φιλοξενηθεί από τις 4 ως τις 8 Μαΐου στην αίθουσα «Δεξαμενές καθαρισμού», στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων. Η έκθεση αποτελεί προπομπό της ημερίδας με τίτλο «Το μέλλον του ασύλου στην Ευρώπη» που διοργανώνει η Υπηρεσία Ασύλου στις 9 Μαΐου στο αμφιθέατρο του «Αεριοφυλακίου 1» της Τεχνόπολης.

πηγή: efsyn.gr