ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ: Τουρκία: Οι παράνομες μαζικές επιστροφές Σύριων προσφύγων αποκαλύπτουν τα θανάσιμα λάθη στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας

Πέμπτη, 31/3/2016

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Τουρκία: Οι παράνομες μαζικές επιστροφές Σύριων προσφύγων αποκαλύπτουν τα θανάσιμα λάθη στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας

Οι  -μεγάλης κλίμακας- εξαναγκαστικές επιστροφές προσφύγων από την Τουρκία στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία μαρτυρούν τα θανάσιμα λάθη στη συμφωνία για τους πρόσφυγες που υπέγραψαν Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση νωρίτερα αυτόν τον μήνα, αποκαλύπτει σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Νέα έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την οργάνωση στις επαρχίες στα νότια σύνορα της Τουρκίας καταδεικνύει ότι οι Τουρκικές αρχές συγκεντρώνουν και απελαύνουν Σύριους πρόσφυγες(σε ομάδες περίπου των 100, περιλαμβανομένων αντρών, γυναικών και παιδιών) πίσω στη Συρία σχεδόν σε καθημερινή βάση από τα μέσα Ιανουαρίου. Μέσα σε τρεις μέρες την προηγούμενη εβδομάδα, οι ερευνητές της Διεθνούς Αμνηστίας συγκέντρωσαν πολλαπλές μαρτυρίες για τις -μεγάλης κλίμακας- επιστροφές από την επαρχία Hatay, επιβεβαιώνοντας μια πρακτική που αποτελεί κοινό μυστικό στην περιοχή.  

Όλες οι εξαναγκαστικές επιστροφές στη Συρία είναι παράνομες, βάσει της Τουρκικής, Ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας.

«Οι νέες αυτές αποκαλύψεις για την τύχη των Σύριων προσφύγων στη Τουρκία επιβεβαιώνουν όσα καταγγέλλουμε εδώ και πολύ καιρό: Η Τουρκία δεν αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες. Ειδικά οι ιστορίες των Σύριων που εξαναγκάστηκαν να επιστρέψουν στον πόλεμο είναι συγκλονιστικές και καταδεικνύουν για ποιο λόγο η Ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αρνηθεί -ακόμα και την ύστατη στιγμή- την εφαρμογή μιας τόσο επικίνδυνης συμφωνίας. Καλούμε την Ελληνική κυβέρνηση να απέχει καταρχήν από το να χαρακτηρίσει την Τουρκία, με νομοθετική ή άλλη πράξη, ως ασφαλή τρίτη χώρα και να μην επιτρέψει τελικά τις επιστροφές προσφύγων εκεί», δήλωσε ο Γιώργος Κοσμόπουλος Διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.

Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ανοίγει τον δρόμο για την άμεση επιστροφή στην Τουρκία των Σύριων προσφύγων που καταφτάνουν στα Ελληνικά νησιά, θεωρώντας ως δεδομένο ότι αποτελεί μια ασφαλή χώρα για χορήγηση ασύλου. Αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν εκφράσει την ελπίδα πως οι επιστροφές θα μπορούν να ξεκινήσουν από τη Δευτέρα 4 Απριλίου.

«Μέσα στην απελπισία τους να σφραγίσουν τα σύνορά τους, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν εσκεμμένα αγνοήσει τα πιο απλά δεδομένα: η Τουρκία δεν είναι ασφαλής χώρα για τους Σύριους πρόσφυγες και γίνεται όλο και λιγότερο ασφαλής μέρα με τη μέρα», δήλωσε ο John Dalhuisen, ο Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Και συμπλήρωσε: «Οι -μεγάλης κλίμακας- επιστροφές των Σύριων προσφύγων που έχουμε καταγράψει επισημαίνουν τα ολέθρια κενά και λάθη στη συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας. Είναι μια συμφωνία που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο περιφρονώντας πλήρως το διεθνές δίκαιο.»

Το παρατεταμένο φλερτ  της ΕΕ με την Τουρκία που προηγήθηκε της συμφωνίας είχε ήδη ολέθριες και αλυσιδωτές επιπτώσεις στις πολιτικές της Τουρκίας απέναντι στους Σύριους πρόσφυγες.

«Αντί να πιέζει την Τουρκία να βελτιώσει την προστασία που προσφέρει στους Σύριους πρόσφυγες, η ΕΕ στην ουσία προσφέρει κίνητρα για το αντίθετο» δήλωσε ο John Dalhuisen. «Είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να έχει επιστρέψει αρκετές χιλιάδες πρόσφυγες στη Συρία τις τελευταίες εφτά με εννέα εβδομάδες. Εάν η συμφωνία προχωρήσει όπως έχει προγραμματιστεί, υπάρχει ένας πραγματικός κίνδυνος για αρκετούς από αυτούς που η ΕΕ στέλνει πίσω στην Τουρκία να έχουν την ίδια τύχη».

Ανήλικα παιδιά και έγκυες γυναίκες βρίσκονται ανάμεσα σε αυτούς που επιστρέφονται

Μια από τις περιπτώσεις που αποκαλύφθηκε από τη Διεθνή Αμνηστία είναι εκείνη τριών μικρών παιδιών που εξαναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Συρία χωρίς τους γονείς τους. Άλλη μια περίπτωση είναι εκείνη της εξαναγκαστικής επιστροφής μιας γυναίκας στον όγδοο μήνα της εγκυμοσύνης της. Πολλοί από αυτούς που επιστρέφονται στη Συρία φαίνονται να είναι μη-καταγεγραμμένοι πρόσφυγες, αν και η Διεθνής Αμνηστία έχει διαπιστώσει και περιπτώσεις προσφύγων που παρότι είναι καταγεγραμμένοι εντούτοις επιστρέφονται όταν συλλαμβάνονται χωρίς να έχουν πάνω τους τα χαρτιά τους.

«Η αναλγησία και η κλίμακα των επιστροφών είναι πραγματικά σοκαριστικές. Η Τουρκία θα πρέπει να τις σταματήσει αμέσως» δήλωσε ο John Dalhuisen.

Άρνηση καταγραφής Σύριων προσφύγων

Η πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας καταδεικνύει ακόμα ότι οι Τουρκικές αρχές έχουν μειώσει τις καταγραφές των Σύριων προσφύγων στις επαρχίες των νότιων συνόρων. Η καταγραφή είναι απαραίτητη για την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Στο Gaziantep, η Διεθνής Αμνηστία συναντήθηκε με τον γιο μιας γυναίκας, η οποία χρειαζόταν επειγόντως εγχείρηση για να σωθεί η ζωή της. Εν προκειμένω, της είχαν στερήσει τη δυνατότητα για καταγραφή και συνεπώς της είχαν στερήσει τη δυνατότητα για εγχείρηση. Εντέλει, κατάφερε να καταγραφεί σε άλλο σημείο και να λάβει τη σωτήρια -για τη ζωή της- θεραπεία.

Σύμφωνα με άλλους Σύριους πρόσφυγες, στα σύνορα της επαρχίας Hatay, κάποιοι άνθρωποι που προσπάθησαν να καταγραφούν τέθηκαν υπό κράτηση και τους επέστρεψαν ακούσια στην Συρία, μαζί με άλλους πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν βρεθεί χωρίς τα σχετικά έγγραφα καταγραφής τους. Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε με μια οικογένεια μη καταγεγραμμένων Σύριων προσφύγων στην επαρχία Hatay οι οποίοι επέλεξαν να παραμείνουν στο διαμέρισμα τους από το να προσπαθήσουν να καταγραφούν, υπό το φόβο εξαναγκαστικής επιστροφής τους στη Συρία.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 200,000 εκτοπισμένοι άνθρωποι εντός μιας απόστασης 20χμ από τα σύνορα της Τουρκίας. Σύμφωνα με ομάδες που προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που διαμένουν εκεί, οι όροι διαβίωσης στους καταυλισμούς που βρίσκονται κοντά στα σύνορα είναι απαράδεκτοι, χωρίς καθαρό νερό και συνθήκες υγιεινής. Μια μαρτυρία αναφέρεται ακόμη και σε απαγωγές για λύτρα, περιγράφοντας κάποιους από τους κινδύνους που υπάρχουν στους καταυλισμούς.

Αυστηρότεροι περιορισμοί στα σύνορα

Σύμφωνα με Σύριους υπηκόους στους οποίους μίλησε η Διεθνής Αμνηστία και από τις δύο πλευρές των συνόρων, η αυξημένη ασφάλεια στα σύνορα και η έλλειψη ομαλών μέσων διέλευσης έχουν ωθήσει τους ανθρώπους στα χέρια διακινητών, οι οποίοι απαιτούν τουλάχιστον 1.000 δολάρια ανά άτομο, προκειμένου να τους μεταφέρουν στην Τουρκία.

Οι ολοένα και πιο περιοριστικές συνοριακές πολιτικές αποτελούν μια ριζική αλλαγή συγκριτικά με εκείνες που είχαν υιοθετήσει οι Τουρκικές αρχές κατά τη διάρκεια των πέντε χρόνων της Συριακής κρίσης. Πριν από τους νέους περιορισμούς, οι κάτοικοι της Συρίας που διέθεταν διαβατήρια μπορούσαν να διασχίσουν ομαλά τις πύλες των συνόρων, και όσοι δεν ακολουθούσαν τη νόμιμη οδό -δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία- είχαν εξίσου τη δυνατότητα να καταγραφούν από τις Τουρκικές αρχές.

«Κατά τους τελευταίους μήνες η Τουρκία έχει εισαγάγει την προϋπόθεση έκδοσης visa για Σύριους που φτάνουν στη χώρα αεροπορικώς,  έχει σφραγίσει τα σύνορά της με τη Συρία για όλους, με την εξαίρεση όσων χρήζουν επείγουσας ιατρικής περίθαλψης, ενώ έχει ανοίξει και πυρ εναντίον κάποιων ανθρώπων που προσπάθησαν να τα διασχίσουν παράτυπα» , είπε John Dalhu. «Τώρα η Τουρκία διαλαλεί τη μη δυνατότητα ολοκλήρωσης της δημιουργίας μιας  ασφαλούς ζώνης μέσα στην Συρία. Είναι φανερό πού οδηγούν όλα αυτά: έχοντας γίνει μάρτυρες της δημιουργίας μιας Ευρώπης -Φρούριο, βλέπουμε τώρα το αντίγραφό της, την κατασκευή της Τουρκίας- Φρούριο».

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Παιδιά οικογένειας Συρίων εξαναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Συρία

Μια διευρυμένη οικογένεια 24 ατόμων ζούσε μαζί σε ένα διαμέρισμα στην Antakya, στην επαρχία Hatay δήλωσε στην Διεθνή Αμνηστία πως πέντε μέλη της οικογένειάς τους εξαναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Συρία κάπου στις 20 Φεβρουαρίου του 2016.

Ο 30χρονος M.Z. που βρίσκεται στην Τουρκία από τις αρχές του 2015 μπόρεσε να καταγραφεί. Ο 20χρονος αδερφός του M.A., ο 11χρονος ανιψιός του και οι δύο ανιψιές του 10 και 9 ετών, είχαν φτάσει στην Τουρκία περίπου δύο μήνες νωρίτερα και δεν μπόρεσαν να καταγραφούν καθώς τους  είχαν πει πως ήταν αδύνατο και πως όσοι προσπάθησαν να καταγραφούν διακινδύνευαν να σταλούν πίσω στην Συρία.

Τα δύο αδέλφια, ο Μ.Ζ και ο Μ.Α., πήγαιναν τα μικρότερα ανίψια τους στο πάρκο για να παίξουν όταν τους σταμάτησε η αστυνομία απαιτώντας να δει τα έγγραφά ταυτοποίησής τους. Η αστυνομία στη συνέχεια οδήγησε και τους πέντε Σύριους πρόσφυγες στο κοντινό αστυνομικό τμήμα. Ο Ζ.Ζ. ένας τρίτος αδερφός των δύο αδερφών που έμενε μαζί τους στην Antakya δήλωσε στην  Διεθνή Αμνηστία ότι αφού έμαθε για την κράτησή τους, προσκόμισε τα χαρτιά καταγραφής του M.Z. στο αστυνομικό τμήμα , αλλά η αστυνομία αρνήθηκε να απελευθερώσει οποιονδήποτε από την οικογένεια. Ο Μ.Ζ. είπε στην Διεθνή Αμνηστία τηλεφωνικώς από την Συρία , ότι αφού κρατήθηκαν για μερικές ώρες, όλοι οι πρόσφυγες τοποθετήθηκαν σε ένα λεωφορείο και οδηγήθηκαν στο συνοριακό πέρασμα Cilvegözü / Bab al-Hawa της επαρχίας Hatay. Και δεν ήταν μόνοι τους. Ο Μ.Ζ. δήλωσε πως συνολικά ήταν επτά λεωφορεία με περίπου 30 άτομα στο κάθε λεωφορείο -κυρίως οικογένειες- αποτελώντας μια ομάδα έως και 210 Σύριων προσφύγων. Δύο αστυνομικά αυτοκίνητα συνόδευαν τα λεωφορεία και ο Μ.Ζ. είπε στην Διεθνή Αμνηστία πως στο δικό του λεωφορείο ήταν ένας Τούρκος στρατιώτης οπλισμένος με τουφέκι. Ο αδερφός του Μ.Ζ. επιβιβάστηκε σε ένα λεωφορείο μέχρι την περιοχή Bab al-Hawa, αλλά ανέφερε ότι δεν του επιτρεπόταν να μιλήσει στους συγγενείς του. Όταν έφτασαν στα σύνορα, περίπου στις 3 το ξημέρωμα, τους παρέδωσαν στην ένοπλη ομάδα Ahrar al Sham. Στη Συριακή πλευρά, ο Μ.Ζ. είπε σε ένα στρατιώτη ότι δεν είχε λεφτά για να φροντίσει τα τρία παιδιά. Έπειτα, ο στρατιώτης τους οδήγησε στον προσφυγικό καταυλισμό Atma, στην επαρχία Idlib της Συρίας. Ο Μ.Ζ. δεν γνωρίζει τι συνέβη στους υπόλοιπους επιβαίνοντες στο λεωφορείο. Περιγράφει τις συνθήκες στον καταυλισμό ως φρικτές, χωρίς τρεχούμενο νερό ή εγκαταστάσεις υγιεινής και με απολύτως ανεπαρκείς προμήθειες τροφίμων. Ο Μ.Ζ. αναφέρει ότι τα παιδιά ανέπτυξαν δερματικές παθήσεις, ενώ από τότε που βρίσκονται στον καταυλισμό Atma ο ανιψιός του του παρουσίασε προβλήματα στην όραση. Οι πέντε Σύριοι μπορούν ακόμα να επικοινωνήσουν με την οικογένειά τους στην Antakya μέσω τηλεφώνου. Η μητέρα των παιδιών, είπε στη Διεθνή  Αμνηστία, «Κλαίνε όλη την ώρα όταν μιλάμε, δεν μπορώ καν να καταλάβω τι λένε.»

Ομάδες βοηθείας δήλωσαν ότι τον Δεκέμβριο του 2015 σχεδόν 58.000 άνθρωποι διέμεναν στον προσφυγικό καταυλισμό Atma. O M.Z. είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι έχει προσπαθήσει να επιστρέψει στην Τουρκία αρκετές φορές μέσα στον τελευταίο μήνα. Η οικογένεια του Μ.Ζ. στην Antakya δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι οι διακινητές χρεώνουν περίπου 1,000$ US ανά άτομο για να το περάσουν προς την Τουρκία, αλλά ο Μ.Ζ λέει ότι έχει μόνο 500 συριακές λίρες (λίγο περισσότερα από  2$ US).Τα περισσότερα από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών, δεν είναι καταγεγραμμένα και παραμένουν στο διαμέρισμά τους στην Antakya υπό το φόβο ότι και αυτοί θα μπορούσαν να επιστραφούν στη Συρία. Βασίζονται στα μέλη της οικογένειας που έχουν καταγραφεί για να φέρουν προμήθειες στο σπίτι.

Έγκυος γυναίκα επέστρεψε ακουσίως στη Συρία

Τα δύο αδέρφια δήλωσαν ότι γύρω στις 3 Μαρτίου 2016 ταξίδευαν σε δύο αυτοκίνητα με τον αδελφό τους και τη σύζυγό του, έχοντας διασχίσει την ίδια μέρα τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας κοντά στο Yayladağı στην επαρχία Hatay. Περίπου 3χλμ στο τουρκικό έδαφος, Τούρκοι συνοριοφύλακες σταμάτησαν το αμάξι με το οποίο ο αδερφός τους Κ.Α και η σύζυγός B.Q. ταξίδευαν. Ο Κ.Α. τηλεφώνησε στα δύο αδέρφια του στο άλλο αμάξι για να τους πει τι είχε συμβεί. Οι δύο άντρες εξήγησαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι ο αδερφός τους και η κουνιάδα τους στάλθηκαν πίσω στη Συρία με ένα φορτηγό από το συνοριακό πέρασμα Cilvegözü / Bab al-Hawa στην επαρχία Hatay, μαζί με άλλα εφτά φορτηγά που μετέφεραν πρόσφυγες από τη Συρία. Κάθε φορτηγό φέρεται να μετέφερε περίπου 14 άτομα, το οποίο αντιστοιχεί περίπου σε 112 Σύριους πρόσφυγες. Ο αδερφός και η εννέα μηνών πλέον σύζυγός του ζουν τώρα στον καταυλισμό Atma απέναντι από τα Τουρκικά σύνορα.

Γυναίκα που χρειάστηκε επείγουσα χειρουργική επέμβαση για να σωθεί η ζωή της

Ένας Σύριος άντρας είπε ότι στη μητέρα του δεν είχε επιτραπεί να καταγραφεί στο Gaziantep, παρά το γεγονός ότι χρειαζόταν επειγόντως χειρουργική επέμβαση, κρίσιμη για τη ζωή της, στην οποία θα μπορούσε να έχει πρόσβαση μόνο εφόσον ήταν καταγεγραμμένη. Ένας γιατρός του είχε πει ξεκάθαρα πως κάθε μέρα που περνά χωρίς επέμβαση η ζωή της βρίσκεται σε κίνδυνο. Μετά από δυο εβδομάδες συνεχούς προσπάθειας για καταγραφή στο Gaziantep, δείχνοντας πολυάριθμα αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων ως απόδειξη του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασής της, εγκατέλειψαν την προσπάθεια  και κατάφεραν να πείσουν τις αρχές να την καταγράψουν στο Kilis, περίπου 60χλμ μακριά. Μετά από όλα αυτά,  η μητέρα του κατάφερε να λάβει δωρεάν την ιατρική περίθαλψη που τόσο πολύ είχε ανάγκη. 

Σύριος άντρας στο Azaz παρανόμως απωθήθηκε  στα σύνορα

Ο άντρας ήταν μέλος μιας ομάδας περίπου 60 ατόμων που προσπαθούσαν να περάσουν παράνομα στην Τουρκία στις 20 Φεβρουαρίου 2016. Είπε ότι συνελήφθησαν από Τούρκους συνοριοφύλακες και κρατήθηκαν σε ένα στρατόπεδο κοντά στο Reyhanlı στην επαρχία Hatay. Ο ίδιος δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι κρατήθηκε επί τέσσερις ώρες και ότι οι άλλοι άνθρωποι (μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά) τέθηκαν υπό κράτηση στους στρατώνες για τουλάχιστον 24 ώρες. Είπε ότι οι συνοριοφύλακες δεν παρείχαν τροφή ή νερό, ούτε και πρόσβαση σε τουαλέτες.