του Αλέξανδρου Ζορμπά
Τις προηγούμενες
ημέρες, με αφορμή την απεργία των εν δυνάμει απολυμένων συμβασιούχων
καθαριότητας στους Δήμους, ήρθε εκ νέου στην επιφάνεια η συζήτηση για την
ιδιωτικοποίηση της αποκομιδής των σκουπιδιών.
Νεοφιλελεύθερες θεωρίες
αναφέρουν διάφορα επιχειρήματα υπέρ της ιδιωτικοποίησης αυτής της υπηρεσίας.
Οι κυριότερες αυτών
είναι:
1.
Υψηλό δημόσιο οικονομικό κόστος (συγκριτικά με
το τι θα γινόταν αν είχαν ιδιωτικοποιηθεί).
2.
Χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών.
Ας προσπαθήσουμε
λοιπόν να αναλύσουμε και αποκωδικοποιήσουμε αυτές τις θεωρίες .
Στα πλαίσια της
ελεύθερης οικονομίας και του ανταγωνισμού διεθνείς νεοφιλελεύθερες απόψεις
αναφέρουν ότι η άρση μίας μονοπωλιακής πολιτικής και ταυτόχρονα η
ανταγωνιστικότητα της αγοράς είναι αρκετή προϋπόθεση ώστε να οδηγήσει στην
συμπίεση του κόστους. Ακριβώς για τους
ίδιους όρους και με την προϋπόθεση ότι οι εκάστοτε συμβάσεις θα είναι διαρκώς
αναθεωρούμενες και ελεγχόμενες, είναι
δυνατό να αυξηθεί η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας.
Επειδή η ιστορία των
ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι νέα και σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο έχει πολλά
χρόνια λειτουργίας είναι χρήσιμο και κρίσιμο να δούμε τα συμπεράσματα στα οποία
έχουν καταλήξει αυτές οι μελέτες -τουλάχιστον ως προς το κομμάτι της αποκομιδής
και διαχείρισης απορριμάτων.
Μπορούμε δε να
επιχειρήσουμε να διακρίνουμε τα αποτελέσματα αυτών των ιδιωτικοποιήσεων σε 2
διαφορετικές κατηγορίες.
Η πρώτη κατηγορία
αφορά μικρά αστικά κέντρα (>50.000 κατοίκων).
Τα αποτελέσματα αυτών
των ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι ενθαρρυντικά καθώς στις έρευνες αποτυπώνεται από
τον πρώτο κιόλας χρόνο εξισορρόπηση κόστους
και με την πάροδο των ετών η παρεχόμενη υπηρεσία καθίσταται πιο
δαπανηρή. Στα μικρά αστικά κέντρα το πλήθος των διαγωνιζόμενων αναδόχων είναι
αρκετά μικρό σε σημείο να καθίσταται μη αποδοτικός ο διαγωνισμός. Εξαιτίας
αυτού δημιουργείται ένα τοπικό λόμπι που είναι πλέον εύκολο να χειραγωγήσει τις
τιμές. Σημαντικό επίσης να αναφερθεί είναι ότι το μόνο που έχει συμπιεστεί, και
μάλιστα υπέρμετρα και ασύμμετρα, είναι το μισθολογικό κόστος. Καταλήγουμε
λοιπόν σε ένα μοντέλο ακριβότερο, με χαμηλότερους μισθούς και το κέρδος να
μετακυλίεται αποκλειστικά στα μονοπωλιακά ιδιωτικά συμφέροντα.
Η δεύτερη κατηγορία
αφορά τα μεγάλα αστικά κέντρα (<50.000 κατοίκων)
Σε αυτή την κατηγορία,
διεθνείς μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το κόστος αποκομιδής και
διαχείρισης καταλήγει μετά το πέρας μίας τριετίας να είναι πλέον ισορροπημένο και αυτό υπό την
προϋπόθεση ότι τα πρώτα χρόνια, που εξοικονομείται ένα πόσο ποσοστιαία στο 20%,
οι διαγωνιζόμενοι ανάδοχοι αριθμητικά να είναι αρκετοί. Αυτό αναγκάζει τους πλειοδότες
εργολάβους να προσφέρουν οικονομικότερες συμβάσεις λόγω του έντονου
ανταγωνισμού αλλά στην συνέχεια ο ανταγωνισμός αποδυναμώνεται καθώς, από τις έρευνες, διακρίνεται ότι
δημιουργείται μία συγκεντρωτική αγορά η οποία προκύπτει από την κυριαρχία των
μεγάλων ιδιωτών εργολάβων. Οι συμπράξεις τέτοιου μεγέθους έχουν ως αποτέλεσμα
την έλλειψη ικανού αριθμού εργολάβων που να μπορεί να πλειοδοτήσει. Εξαιτίας
αυτού, και σε αυτή την περίπτωση, είναι πιθανό και εύκολο να προκύψει
χειραγώγηση των τιμών. Να σημειωθεί ότι και σε αυτή την κατηγορία το κόστος
μισθοδοσίας ασχέτως σε ποιο χρονικό
στάδιο βρισκόμαστε (είτε αρχικό με εξοικονόμηση, είτε μεταγενέστερο με
εξισορρόπηση) παραμένει αρκετά συμπιεσμένο.
Πέραν των ανωτέρω,
νομίζω ότι πρέπει να δούμε και την εμπειρία που έχουμε ως κράτος από τις
ιδιωτικοποιήσεις που έχουν γίνει την τελευταία 20ετία στην χώρα μας και κατά
πόσο αυτές έχουν συμβάλει στην μείωση του κόστους αλλά ταυτόχρονα, ακόμα και αν
υπάρχει πραγματικά μείωση κόστους,από πού προέκυψε αυτή η μείωση. Προέκυψε
εξορθολογίζοντας διάφορα λειτουργικά έξοδα ή απλά μειώνοντας το μισθολογικό
κόστος?
Παραδείγματα έχουμε
πολλά. Αεροδρόμια, δρόμους, τράπεζες και
πολλά ακόμα.
Χωρίς σοβαρές πληθωριστικές
πιέσεις την τελευταία 15ετία διακρίνεται μια κατακόρυφη αύξηση των τιμών.
Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω για αυτό. Η σκέψη αυτή, αν
είναι αληθής, καταγράφεται στο πορτοφόλι όλων μας.
Αξίζει δε να δούμε
και να σημειώσουμε τι έλεγχος έχει ασκηθεί στις συμβάσεις αυτών, αν
εκπληρώνονται κανονικά οι συμβατικές υποχρεώσεις των αναδόχων, αν αποδίδουν
αυτά που πρέπει να αποδίδουν στο Δημόσιο.
Από τους φόρους και τα τέλη που οφείλει το Ελ. Βενιζέλος στους
όμορους Δήμους, μέχρι το προηγούμενο φιάσκο ιδιωτικοποίησης του ρεύματος μέσω της εταιρείας Energa και Hellas Power που επί ένα χρόνο εισέπρατταν
λογαριασμούς για ηλεκτρικό ρεύμα, δημοτικά τέλη, χαράτσια ακινήτων και το τέλος
της ΕΡΤ χωρίς να αποδώσουν ούτε ένα ευρώ στο ελληνικό δημόσιο.
Ιδεολογικά
τοποθετούμενος πλέον, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω και την
συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία που έχουμε αποκομίσει από το πλήθος των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν
γίνει στην χώρα μας, αυτό που ευθύνεται
για την κατάσταση που βρίσκεται ο Δημόσιος Τομέας στην Ελλάδα και οι υπηρεσίες
του, είναι οι κυβερνητικές και κομματικές προσεγγίσεις της αποσύνθεσης και της αποδυνάμωσης του για
να καταστεί μη λειτουργικός και μη ποιοτικός, ώστε όταν ωριμάσουν οι συνθήκες
και ο πολίτης αγανακτήσει να στραφεί σε λύσεις σαφέστατα χειρότερες των
υπαρχόντων.
Βιβλιογραφία
http://www.ub.edu/graap/metacost.pdf
http://www.ub.edu/gim/articles%20web/2008/4_belwarner_RCR.pdf
http://www.publicworld.org/files/ilomunicipal.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου