Τι είπε ο Δήμαρχος Άρης Βασιλόπουλος για τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Μια ανακοίνωση της Τοπικής Επιτροπής της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, με αφορμή τη συνδιοργάνωση από το Δήμο εκδήλωσης για τα 80 χρόνια από το θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου, πυροδότησε το ενδιαφέρον για την τοποθέτηση που θα έκανε ο Δήμαρχος. 

Για το τι είπε λοιπόν, παραθέτουμε στη συνέχεια το σύνολο της ομιλίας του Άρη Βασιλόπουλου:

Για τον Ελευθέριο Βενιζέλο,  στη σημερινή συγκυρία

Αν κάτι έχει  ιδιαίτερη αξία σε εκδηλώσεις ιστορικής μνήμης όπως η σημερινή, είναι η επίγνωση ότι η ιστορία πάντα βρίσκει τρόπο να σημαδεύει το παρόν και να δείχνει το μέλλον.  Έτσι, η αποτίμηση της πορείας μιας πολιτικής προσωπικότητας, που επέδρασε καθοριστικά στην πορεία της χώρας μας σε ιδιαίτερα ταραγμένα χρόνια , είναι σημαντικό να μας οδηγεί να διακρίνουμε πιο καθαρά την σημερινή πραγματικότητα σε μια επίσης ταραχώδη περίοδο που βρίσκεται σε εξέλιξη. 

Η δράση του Βενιζέλου για την απελευθέρωση της Κρήτης, η εξωτερική του πολιτική που οδήγησε στους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους αλλά και στην ολέθρια μικρασιατική εκστρατεία, είναι ασφαλώς οι πιο γνωστές πλευρές της πολυτάραχης και πολύχρονης ανάμιξής του στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Ωστόσο η πολιτική αυτή δεν ήταν παρά ένα μόνο μέρος της συνολικής του προσπάθειας. Που συνοψίζεται στον εκσυγχρονισμό του κράτους και στην ενίσχυση της νέας αναδυόμενης αστικής τάξης της χώρας, την οποία και ανέλαβε να εκπροσωπήσει. Σε μια εποχή πείνας αλλά και ανόδου των λαϊκών εργατικών κινημάτων, στην ρευστή εποχή του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, της οκτωβριανής επανάστασης και της διάλυσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο Βενιζέλος κινήθηκε με δυναμισμό και αποφασιστικότητα σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα.  Διαγράφοντας μια προσπάθεια με προοδευτικά στοιχεία αλλά και ταυτόχρονα με όρια που έθετε η πολιτική του στράτευση, οι εγχώριες  και οι διεθνείς συνθήκες, αλλά και ο ίδιος ο χαρακτήρας της αστικής τάξης. Κερδίζοντας και χάνοντας με εξίσου μεγάλες συνέπειες. 

Ήταν ακριβώς ο δυναμισμός και οι ανάγκες μιας ανερχόμενης τάξης εμπόρων, τραπεζιτών εφοπλιστών και  βιομηχάνων που επέβαλαν ένα ισχυρό, παρεμβατικό και σύγχρονο κράτος απέναντι στα φεουδαρχικά κατάλοιπα και τους κοτζαμπάσηδες. Και ήταν αυτές οι ανάγκες που καθόρισαν την επεκτατική πολιτική που ο διορατικός Βενιζέλος ισχυροποίησε επιλέγοντας ως συμμάχους την Αγγλία και τη Γαλλία έναντι της Γερμανίας.  Μια επεκτατική πολιτική που συνοδεύτηκε από ελευθερίες και δικαιώματα απέναντι στον λαό που καλούνταν να την υπηρετήσει στα πολεμικά μέτωπα για 12 συνεχόμενα χρόνια. Μαζί με την αναδιοργάνωση του κράτους, ήταν σημαντικές οι κοινωνικές αλλαγές που  θεμελιώθηκαν επί Βενιζέλου,  όπως ο συνδικαλισμός, η αποζημίωση για εργατικά ατυχήματα, η κυριακάτικη αργία, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, η  δημόσια υγεία και παιδεία, η αναδιανομή των τσιφλικιών και η ίδρυση της αγροτικής τράπεζας. Κατακτήσεις που σήμερα ένα αιώνα μετά, βλέπουμε να  αποσαθρώνονται. 

Από την άλλη πλευρά η περίοδος του Βενιζέλου χαρακτηρίστηκε παράλληλα τόσο από μεγάλες νίκες όσο και από συντριπτικές ήττες. Συγκρούσεις με το παλάτι για τις επεμβάσεις του στην πολιτική ζωή αλλά και ταυτόχρονα αναζήτηση της στήριξής του Βασιλιά για την αντισυνταγματική διάλυση της Βουλής το 1910. Επιτυχείς συμμαχίες που επέτρεψαν τον διπλασιασμό των ελληνικών εδαφών αλλά ταυτόχρονα παρέσυραν την Ελλάδα στην περιπέτεια της Μικρασίας για να την εγκαταλείψουν στην συνέχεια με αποτέλεσμα την καταστροφή.  Έκφραση των  πόθων του ελληνισμού να ενωθεί σε ενιαίο κράτος, ταυτόχρονα με την αγνόηση των συμφερόντων τους στη συνθήκη της Λωζάνης με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923 και στο ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας το 1930 αλλά και αποθάρρυνση των Δωδεκανήσιων και των Κυπρίων να ενωθούν με την Ελλάδα.

Αυτές δεν ήταν οι μόνες φαινομενικές αντιφάσεις στη δράση του Βενιζέλου, που στην πραγματικότητα υπερασπίστηκε με συνέπεια τα συμφέροντα του ελληνικού και αγγλογαλλικού αστισμού: 

Υπέρμαχος των δημοκρατικών ιδεωδών και ταυτόχρονα «…άνθρωπος που μ’ επανάσταση κατάλαβε την αρχή και δικτατορικώς κυβέρνησε τόσα χρόνια» όπως έγραφε ο Καζαντζάκης. Την περίοδο που ακολούθησε το κίνημα της Εθνικής άμυνας δηλαδή την τριετία  1917-1920, ο στρατιωτικός νόμος επιβάλλεται για άλλη μια φορά. Κάθε έννοια του κράτους δικαίου καταλύεται. Η εκτελεστική εξουσία επεμβαίνει στη δικαστική, απολύοντας δικαστικούς λειτουργούς. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Βενιζέλου εκτοπίζονται. Οι εφημερίδες λογοκρίνονται και πολλοί διευθυντές αντιπολιτευόμενων εφημερίδων οδηγούνται στη φυλακή.

Φιλελεύθερος κι εκσυγχρονιστής και ταυτόχρονα ο εμπνευστής του «Ιδιώνυμου»,  του νόμου «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών» που τέθηκε σε ισχύ στις 25 Ιουλίου 1929 και θεσμοθέτησε το έγκλημα γνώμης , με βάση το οποίο διώχθηκαν χιλιάδες κομμουνιστές. Η πλειοψηφία όσων διώχθηκαν βάσει του Ιδιωνύμου δεν κατηγορήθηκαν για συγκεκριμένες πράξεις, αλλά για την ιδεολογία τους και τη συμμετοχή τους σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, κινητοποιήσεις κ.λπ. Το μέτρο της προληπτικής διοικητικής εκτόπισης επανήλθε με το νόμο 5174 τον Ιούλιο του 1931. Με τους νόμους αυτούς η κυβέρνηση Βενιζέλου απαντούσε στην επιδεινούμενη κοινωνική κρίση, περιορίζοντας τις ελευθερίες των πολιτών και θεσμοθετώντας τον αντικομμουνισμό του Μεσοπολέμου. Αλληλέγγυοι βενιζελικοί και αντιβενιζελικοί είχαν εφεύρει τον «εσωτερικό εχθρό» και επέσειαν τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» χτίζοντας το νέο συνεκτικό πολιτικό μύθο της ελληνικής κοινωνίας πάνω στα συντρίμμια της Μεγάλης Ιδέας.

80 χρόνια μετά το θάνατό του ο  Ελευθέριος Βενιζέλος εξακολουθεί να θεωρείται η κορυφαία πολιτική προσωπικότητα της νεώτερης Ελλάδας. Η αναγνώριση των κινήτρων, των επιδιώξεων, των κατακτήσεων, των λαθών και των παθών της βενιζελικής περιόδου έχουν μεγάλη σημασία για την κατανόηση σημερινών προβλημάτων όπως οι χειρισμοί στο προσφυγικό, οι γκρίζες ζώνες που η Τουρκία εγείρει στο Αιγαίο, τα προβλήματα με τους συμμάχους – δανειστές ευρωπαίους εταίρους, οι σχέσεις στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή. Τέλος η ανάγνωση της περιόδου Βενιζέλου έχει μεγάλη αξία για την σημασία της ανάπτυξης των κοινωνικών αγώνων και την ανάγκη διατήρησης των δημοκρατικών και κοινωνικών κεκτημένων, που όπως τότε, έτσι και σήμερα, τείνουν να καταργηθούν κάτω από ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης τώρα που η κρίση και ο φόβος σκοτεινιάζουν την Ευρώπη.