Επίσκεψη της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων στις φυλακές Κορυδαλλού εν μέσω της κινητοποίησης των κρατουμένων για τον νέο Σ.Κ.

Επίσκεψη της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων στις φυλακές Κορυδαλλού εν μέσω της κινητοποίησης των κρατουμένων για τον νέο Σ.Κ.

Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων επισκέφθηκε πρόσφατα τις φυλακές Κορυδαλλού και καταγράφει συνοπτικά τις συνθήκες διαβίωσης και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κρατούμενοι.

Οι φυλακές Κορυδαλλού είναι ένα δαιδαλώδες σύμπλεγμα από διαφορετικά κτίρια, αποτελούμενο από έξι ανδρικές πτέρυγες, μία γυναικεία και το υπόγειο. Σημαντικές είναι οι διαφοροποιήσεις μεταξύ τους όσο αφορά τις συνθήκες, ενώ εντελώς ιδιαίτερο καθεστώς επικρατεί στο υπόγειο. Σε αυτό το άθλιο, αρχαίο κτιριακό  σύμπλεγμα, που χρήζει επισκευών σε κάθε τετραγωνικό του μέτρο, κρατούνται 1680 άνθρωποι (κατά την ημέρα της επίσκεψης – δηλαδή περίπου 300 περισσότεροι από τις προβλεπόμενες θέσεις).

Στην Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων δεν επιτράπηκε η είσοδος στα κελιά των κρατουμένων στις ανδρικές φυλακές ούτε στο υπόγειο, γιατί σύμφωνα με τη φυλακή, η άδεια που εγκρίθηκε από το Υπουργείο επέτρεπε την επίσκεψη μόνο των χώρων  του Σχολείου.

Α. Συνθήκες  διαβίωσης

Οι συνθήκες καθαριότητας και υγιεινής είναι βασικό πρόβλημα, δεδομένου ότι οι κατσαρίδες αποτελούν σημαντικό  μέρος του πληθυσμού της φυλακής, ενώ τα απολυμαντικά δίνονται με το σταγονόμετρο για τους κοινόχρηστους χώρους (κατσαριδοκτόνο έχεις αν αγοράσεις ιδιωτικά, το ίδιο και χλώριο για το θάλαμο ή το κελί). Η εξάπλωση ψώρας σε κάποια πτέρυγα δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.

Οι ώρες παροχής ζεστού νερού σπανίζουν στις περισσότερες πτέρυγες, γι’ αυτό συχνά κάνουν μπάνιο «με πατέντες» όπως αναφέρουν οι έγκλειστοι-ζεσταίνοντας νερό στην κατσαρόλα. Το φαινόμενο να λειτουργούν 2 μπάνια για 350 άτομα συμπληρώνει την εικόνα (συχνά αποτέλεσμα χρόνιων βλαβών που δεν επισκευάζονται). Και φυσικά το εποχικό πρόβλημα της θέρμανσης που επαναλαμβάνεται σκληρά κάθε χειμώνα. Η υγρασία επικρατεί παντού, έως τον τρίτο όροφο.

Τα φαγητά χαρακτηρίζονται ως απορρίματα που αναγκάζονται να καταναλώνουν οι άποροι, πράγμα που σημαίνει ότι η φυλακή άτυπα ...επιδοτείται από τις οικογένειες των κρατουμένων, αφού εκ των πραγμάτων αναγκάζονται να στέλνουν χρήματα για την αγορά ειδών διατροφής από το κυλικείο (μια ανθηρή μπίζνα γύρω από τον άξονα της φυλακής). Η κατάσταση στα μαγειρεία είναι άθλια και από άποψη καθαριότητας.

Οι κρατούμενοι διαβιούν σε κελιά 2-4 ατόμων γεμάτα υγρασία, με κάποιους υπεράριθμους να κοιμούνται σε κατασκευές από παλέτες, όπου τοποθετούν τα στρώματα τα οποία συχνά έχουν κοριούς. Αρνητική εξαίρεση αποτελεί η γυναικεία πτέρυγα, όπου επικρατούν οι θάλαμοι με διόροφες κουκέτες για 8-10 γυναίκες. Η κατάσταση είναι χειρότερη για τους αλλοδαπούς που έχουν έλλειψη ρούχων και παπλωμάτων.

Β. Ιατρική περίθαλψη: 

Τα παράπονα για την ανταπόκριση των γιατρών στα θέματα υγείας επαναλαμβάνονται και σε αυτή τη φυλακή. Η αναμονή για χειρουργείο πολύποδα κυμαίνεται από 3 έως 9 μήνες. Μαγνητικές, αξονικές που χάνονται. Σε αφθονία ψυχοφάρμακα και παυσίπονα για κάθε πρόβλημα, ενώ λείπουν φάρμακα για δερματικές παθήσεις. «Πρέπει να πεθαίνεις για να σε πάνε σε γιατρό», δηλώνουν οι ίδιοι οι κρατούμενοι.

Αντίθετα ο υπεύθυνος γιατρός θεωρεί ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και ότι διαθέτει πληθώρα φαρμάκων. Βέβαια εύκολα διαπιστώνεις τη βρωμιά στο χώρο του ιατρείου, την απουσία χαρτοσέντονου μιας χρήσης στο κρεβάτι του εξεταστηρίου. Με μόνιμο έναν παθολόγο και κατ’ επίσκεψη γιατρούς όλων των ειδικοτήτων συμπληρώνεται ιατρική παρουσία, με κρίσιμη όμως την έλλειψη οποιασδήποτε ιατρικής ανταπόκρισης κατά τη διάρκεια της νύχτας, που έχει κοστίσει ζωές.

Η ψυχολογική υποστήριξη γνωρίζει τους περιορισμούς που συναντώνται και σε άλλες φυλακές. Παρότι έχει τεράστιο ρόλο να παίξει, γίνεται μόνο με αίτηση από ένα πληθυσμό προκατειλημμένο, που ο μισός είναι αλλόγλωσσος και δενμπορεί να βοηθηθεί.

Γ. Διαδικασία επανένταξης:

1.Επισκεπτήρια: Η σύνδεση με τον έξω κόσμο και τον κυριότερο σύνδεσμο, την οικογένεια, αποτελεί  κεφαλαιώδες πρόβλημα. Επισκεπτήρια σε απάνθρωπες συνθήκες μη επικοινωνίας πίσω από τζάμι και τηλέφωνο, ελάχιστης διάρκειας, ενώ αγγίζουν τη βαρβαρότητα όταν πρόκειται για επισκεπτήρια παιδιών. Η διοίκηση αιτιολογεί τις συνθήκες με μέτρα ασφάλειας, ενώ την περιορισμένη διάρκεια με την έλλειψη προσωπικού. Εναλλακτικές υπάρχουν,όπως πχ η καθιέρωση επισκεπτηρίων σε χώρους εκδηλώσεων ή στην αυλή όπου δεδομένων των ηλεκτρονικών μέσων επιτήρησης, με λιγότερους υπάλληλους θα μπορούσαν να λαμβάνουν χώρα οι συναντήσεις των επισκεπτών με τους κρατούμενους σε ανθρώπινες συνθήκες και χωρίς την ασφυκτική πίεση του χρόνου. Τώρα ανθρώπινες συνθήκες προβλέπονται μία φορά το μήνα για μισή ώρα στο λεγόμενο “ελεύθερο” επισκεπτήριο.

Η επικοινωνία μέσω Skype εδώ δεν έχει εγκαινιαστεί, οπότε οι αλλοδαποί βρίσκονται πλήρως στερημένοι από την όποια υποστήριξη οικείου περιβάλλοντος.

2.Εκπαίδευση

 Περίπου 170 μαθητές και φοιτητές παρακολουθούν ΑΕΙ και ΣΔΕ, ένας από τους μεγαλύτερους αριθμός σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία της φυλακής. Βέβαια σε σύγκριση με τον αριθμό των 1660 εγκλείστων, ο δρόμος της εκπαίδευσης, που είναι ένας  δρόμος που οδηγεί στον επιδιωκόμενο σωφρονισμό ή στην κάλυψη των χαμένων ευκαιριών εκπαίδευσης για ολόκληρες κοινωνικές ομάδες (πχ Ρομά), είναι μακρύς. Κι όμως οι σπουδαστές ακόμη δεν παίρνουν άδεια όλοι - κάποιοι γιατί έκαναν το λάθος να περάσουν σε θεωρητικές επιστήμες. Σε κάποιον δυσχεραίνεται η παρακολούθηση του ΙΕΚ εντός της φυλακής, λόγω σύμπτωσης διδασκαλίας και επισκεπτηρίου με το παιδί του, κάτι που παρέμενε ανεπίλυτο, ενώ θα μπορούσε το επισκεπτήριο να ενταχθεί σε κάποιο άλλο πρόγραμμα. Να αναφερθεί ότι ελλείψεις εκπαιδευτικού προσωπικού καλύπτουν εθελοντές εκπαιδευτικοί.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στη γυναικεία πτέρυγα δεν λειτουργεί καν Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, κάτι που καμμιά συνθήκη δεν δικαιολογεί. Ενδεχομένως η λειτουργία της φυλακής περιπλέκεται από την παράλληλη -έστω και περιθωριακά- λειτουργία της εκπαίδευσης, κάτι που όμως πρέπει να θεραπευτεί άμεσα και να ενισχυθεί σε επίπεδο κεντρικού σχεδιασμού. «Να μετατρέψουμε τις φυλακές σε σχολεία», παροτρύνει ένα ρεύμα κριτικής της φυλακής, λαμβάνοντας υπόψη την πλήρη αναποτελεσματικότητα και το υψηλό  κόστος της.

3.Άδειες:  Η χορήγησή τους αποτελεί μόνιμο πρόβλημα, με τον εισαγγελέα του Συμβουλίου της φυλακής να επιβάλει αντιδημοκρατικά την αρνητική άποψή του ακόμη και όταν μειοψηφεί έναντι των άλλων δύο μελών (διευθυντή και κοινωνικού λειτουργού). Στερούν ακόμη και εκπαιδευτικές άδειες σε φοιτητές θεωρητικών σχολών, ενώ πλέον όλο και περισσότεροι “αδειούχοι” υποχρεούνται να είναι υπό συνεχή ηλεκτρονική επιτήρηση επί πληρωμή (μια ακόμη ανθηρή μπίζνα γύρω από το σύστημα της φυλακής). Το αυθαίρετο καθεστώς που επικρατεί στις άδειες επιδεινώνουν συχνά κραυγές μέσω των ΜΜΕ, που απαιτούν ανέξοδα τη στέρηση αδειών, ενός δοκιμασμένου μέτρου σωφρονισμού, σε ανθρώπους που πληρούν τις προδιαγραφές που προβλέπει ο νόμος. Είναι καθήκον όλων να αντικατασταθεί ο κανιβαλισμός από τη συνειδητοποίηση του βιώματος του μακροχρόνιου εγκλεισμού και της σημασίας της κάθε ανάσας ελευθερίας που αντιπροσωπεύουν οι άδειες στο πλαίσιο της επανένταξης στην κοινωνία.

4. Καλλιτεχνικές δραστηριότητες: 
Προσφέρονται σε συνεργασία με διάφορους φορείς, όπως επίσης και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ενδεχομένως η συμμετοχή σε αυτές τις τελευταίες να αυξανόταν αν σχεδιάζονταν υπεύθυνα σε συνεργασία με ειδικούς, λαμβάνοντας υπ’ όψη παραμέτρους όπως η πολυπολιτισμικότητα, που λειτουργεί ως μια περιοριστική παράμετρος καθώς οι κρατούμενοι κλείνονται σε εθνοτικές ομάδες- κάτι που πρέπει να σπάσει και μέσα στη φυλακή. Οι ίδιοι οι παράγοντες της φυλακής διαπιστώνουν ότι εκεί που αμβλύνεται το φαινόμενο της κλειστότητας είναι όντως στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας που λειτουργεί μέσα στη φυλακή.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ

Το κτήριο όπου κρατούνται ως επί το πλείστον οι υπόδικες γυναίκες είναι ίσως αθλιότερο από το κτίριο των ανδρικών φυλακών, με θαλάμους στους οποίους διαβιούν 8-10 γυναίκες και με ένα μόνο χώρο εκδηλώσεων χωρίς ένα παράθυρο.

Οι συνθήκες είναι ανάλογες με αυτές των ανδρικών φυλακών, η θέρμανση ανύπαρκτη όπως και οι παροχές της κοινωνικής υπηρεσίας σε είδη υγεινής και καθαριότητας.
Σύμφωνα με τις κρατούμενες υπάρχει πλήρης απαξία για τα ιατρικά ζητήματά τους,  ενώ αφθονούν τα ψυχοφάρμακα - όπως συμβαίνει στις περισσότερες φυλακές της χώρας.
Βασικό παράπονο των περισσότερων γυναικών είναι η μεγάλη διάρκεια κράτησης για υποδικία και η ευκολία με την οποία μπορεί να εμπλέξουν μια γυναίκα σε «εγκληματική οργάνωση» -μόνο επειδή επικοινώνησε με τον σύζυγό της.

Όλοι οι κρατούμενοι διαμαρτύρονται για τις βαρύτατες, εξουθενωτικές ποινές που μοιράζουν οι δικαστές, για τους νόμους που  προβλέπουν βαριά κατηγορητήρια και βαρύτατες καταδίκες για εγκληματική οργάνωση (187 και 187Α) μετατρέποντας οικογενειακές και φιλικές σχέσεις σε μέλη εγκληματικής οργάνωσης. Μητέρες αναρωτιούνται: «Ακόμη κι αν γνωρίζεις κάτι για το παιδί σου είναι δυνατό να το δώσεις; Αν δεν το κάνεις θεωρείσαι μέλος εγκληματικής οργάνωσης!»

 Στον παραλογισμό της φυλακής πρέπει να προστεθεί ο ακατανόητος -όταν δεν είναι αυθαίρετος- τρόπος λειτουργίας, ένα σύστημα κανόνων που ρυθμίζουν την καθημερινότητα χιλιάδων ανθρώπων που κανείς δεν κάνει τον κόπο να τους κάνει κτήμα των κρατουμένων, παρά τη σχετική έκδοση του υπουργείου. Από την άλλη μια σύγχυση επικρατεί ως προς τις διαδικασίες. Παράπονα κρατουμένων για τους παρατεταμένους χρόνους αναμονής στις δικονομικές  διαδικασίες, στα ιατρικά ραντεβού, για μετάβαση σε αγροτική φυλακή μετά την πλήρωση των προυποθέσεων, για γραφειοκρατική ολιγωρία στην ανταπόκριση τς γραμματείας και για άθλια μεταχείρησή τους από σωφρονιστικούς «που δεν είναι εκπαιδευμένοι» ή που απεργούν τις ώρες των επισκεπτηρίων τους εν μέσω της κινητοποίησης των κρατουμένων.

Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων παραμένει όπως πάντα στο πλευρό των κρατουμένων  και ζητάει από  το Υπουργείο Δικαιοσύνης να  εξασφαλίσει καταρχάς τα βασικά αιτήματα όλων των κρατουμένων σε όλες τις φυλακές της χώρας: ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης που αφορούν σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη με μόνιμους γιατρούς,  σίτιση, ζεστό νερό, θέρμανση, καθαριότητα. Ανθρώπινες συνθήκες επισκεπτηρίων, απρόσκοπτη παροχή αδειών σε όλους τους δικαιούχους και παύση εκδικητικών και βασανιστικών πρακτικών.

Η επίσκεψη έγινε μεσούσης της κινητοποίησης των κρατουμένων  ενάντια στο σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα, η οποία έχει ξεκινήσει από τα τέλη Οκτωβρίου -με πρώτη τη γυναικεία πτέρυγα- και συνεχίζεται ως σήμερα πανελλαδικά.  Πρόκειται για έναν νέο σωφρονιστικό κώδικα  που καταπατά κεκτημένα δικαιώματα των κρατουμένων και θεσμοθετεί διατάξεις που οδηγούν σε περαιτέρω περιορισμούς που τείνουν μάλλον στην  εκδίκηση παρά το σωφρονισμό. Ο νέος σωφρονιστικός προετοιμάζεται στη Βουλή με συμμετοχή και εκπροσώπων κλάδων που δεν έχουν κανενός είδους βίωμα από τη φυλακή. 

Οι νομοθέτες επιβάλλεται να ακούσουν και τους εκπροσώπους των ίδιων των κρατούμενων, καθώς είναι πιθανότερο να λάβουν ορθότερες αποφάσεις για το πλαίσιο που παρασκευάζουν για τον υποτιθέμενο σωφρονισμό, αλλά και για το πλαίσιο του νέου ποινικού κώδικα που ανακοινώθηκε πως θα βγει σε διαβούλευση, αφού ο νέος σωφρονιστικός κώδικας μπήκε στο συρτάρι μετά από την πίεση που δημιούργησε η κινητοποίηση των κρατουμένων εναντίον του.

Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων