Omnes: πρόσφυγες και ντόπιοι ζουν μαζί στο Κιλκίς μέσα από ένα διαφορετικό πρόγραμμα στέγασης

Σταυρούλα Πουλημένη- Μια πρωτοβουλία για ένα αυτόνομο στεγαστικό πρόγραμμα προσφύγων, η ιδέα της οποίας γεννήθηκε από μια ομάδα εθελοντών και αλληλέγγυων μέσα από τις λάσπες της Ειδομένης και του πλημμυρισμένου Χέρσου υλοποιείται εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο με σημαντικά αποτελέσματα τόσο για τους ίδιους τους πρόσφυγες όσο και για την τοπική κοινωνία και την μεταξύ τους συνύπαρξη. 

 

Mε ένα όνομα που συμβολίζει και τη λογική της όλης προσπάθειας “Omnes”(λατ. κάθε ένας, όλοι), δεκάδες εθελοντές του Κιλκίς κατέστησαν εφικτή τη στέγαση εκατοντάδων προσφύγων στο Κιλκίς και στην Παιονία.

“Όλα ξεκίνησαν όταν πλημμύρισε το κέντρο φιλοξενίας στο Χέρσο. Εθελοντές από το Κιλκίς και το Πολύκαστρο που επισκέπτονταν καθημερινά την Ειδομένη απευθύναμε κάλεσμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για φιλοξενία των προσφύγων προκειμένου να φύγουν έστω και προσωρινά από τις κακές συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν στο καμπ. Σκεφτήκαμε δηλαδή ότι είναι μια κατάσταση την οποία μπορούμε να αντιστρέψουμε” αναφέρει μιλώντας στον ρ/σ Στο Κόκκινο ο Μπάμπης Μακρίδης, μέλος του σωματείου εθελοντών Κιλκίς Omnes θυμίζοντας μας ότι εκείνη την περίοδο παράλληλα με τον άτυπο καταυλισμό της Ειδομένης δύο επίσημα κέντρα φιλοξενίας είχαν δημιουργηθεί στη Νέα Καβάλα και το Χέρσο.

Το διαδικτυακό κάλεσμα είχε μεγάλη ανταπόκριση και με τον τρόπο αυτό φιλοξενήθηκαν προσωρινά 70-75 οικογένειες προσφύγων από ανθρώπους που ενδιαφέρθηκαν τόσο από το Κιλκίς αλλά και από τη Θεσσαλονίκη από ομάδες πολιτών, όπως οι “Φίλοι των προσφύγων” κ.α. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η φιλοξενία διήρκησε μέχρι οι πρόσφυγες να φύγουν στη Βόρεια Ευρώπη.

Οι εθελοντές του Κιλκίς σύντομα διαπίστωσαν ότι για τις περισσότερες οικογένειες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για φιλοξενία δεν υπήρχε η οικονομική δυνατότητα για μακρόχρονη διαμονή καθώς προέρχονταν από χαμηλά οικονομικά στρώματα. Ταυτόχρονα όμως οι εθελοντές συνειδητοποίησαν ότι η στέγαση των προσφύγων σε σπίτια όχι μόνο προσφέρει συνθήκες αξιοπρέπειας αλλά είναι και πιο οικονομική από αυτήν στα καμπ με τις συχνά ακριβές συνεργασίες με εργολάβους σίτισης κ.α. Το πρώτο βήμα λοιπόν ήταν η προσπάθεια αυτόνομης προσωρινής στέγασης με ενοικίαση 16 διαμερισμάτων και με χρήματα που κατέβαλαν μικρές ομάδες εθελοντών της χώρας μας και του εξωτερικού απευθείας στους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων.

Στη συνέχεια και με βάση την εμπειρία αυτή η Omnes διενήργησε, μια οικονομοτεχνική μελέτη στέγασης με ισοκατανομή και των 60.000 προσφύγων που βρίσκονταν εγκλωβισμένοι στην χώρα μας σε διάφορες περιοχές και αναζήτησε φορέα που θα υλοποιούσε αυτό το διαφορετικό πρόγραμμα στέγασης για το οποίο η Omnes θα προσέφερε την τεχνογνωσία και την εθελοντική υποστήριξη. Το σχέδιο παρουσιάστηκε σε ΜΚΟ, στην Ύπατη Αρμοστεία, στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, σε σχετική ημερίδα στο ΑΠΘ αλλά και τον Ιούνιο του 2016 στο Ευρωκοινοβούλιο.

Όπως εξηγεί ο Στέφανος Καμπέρης πρόεδρος του συλλόγου εθελοντών και συντονιστής του προγράμματος στέγασης στον ρ/σ Στο Κόκκινο “η αρχική μελέτη που θα είχε ως αποτέλεσμα να κλείσει το Χέρσο, προέβλεπε την στέγαση 1.300 ανθρώπων με ενοικίαση σπιτιών στο Κιλκίς και το Πολύκαστρο, γειτνίαση των προσφύγων με την τοπική κοινωνία και στόχο να μην αναπτυχθούν ξενοφοβικά αντανακλαστικά”.

Το σχέδιο παρουσιάστηκε και στον δήμαρχο του Κιλκίς καθώς και στην Αναπτυξιακή Εταιρεία Κιλκίς χωρίς, όμως, να υπάρχει η απαιτούμενη ανταπόκριση με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχαν τα μέσα για την υλοποίηση του σχεδίου. Στο μεσοδιάστημα των 6 μηνών που ακολούθησαν οι εθελοντές του Κιλκίς επέμεναν στο εφικτό του σχεδίου και ίδρυσαν το Σύλλογο εθελοντών Κιλκίς “Omnes” ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θέλουν να μετατραπούν σε ΜΚΟ αλλά να δώσουν νομική μορφή στην προσπάθειά τους για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες υλοποίησης του στεγαστικού προγράμματος.

Ο σύλλογος εθελοντών Omnes διατηρεί από τότε τα γραφεία της σε ένα συμβολικό κτίριο το οποίο χτίστηκε για να στεγάσει εφτά οικογένειες προσφύγων που ήρθαν το 1926 από τον Πόντο στο Κιλκίς.

Τον Νοέμβριο του 2016 υπογράφηκε η συμφωνία με την Ύπατη Αρμοστεία για την ενοικίαση 30 σπιτιών στο Κιλκίς. Σταδιακά υπήρξε αυξητική τάση στην ενοικίαση των σπιτιών . Έτσι, τον Απρίλιο ενοικιάστηκαν 95 σπίτια σε Κιλκίς και Παιονία για πρόσφυγες και άλλα δέκα μισθώθηκαν για έξι μήνες από την οργάνωση Help refugees για την στέγαση ντόπιων κατοίκων και οικογενειών κοινωνικά αποκλεισμένων.

«Οι οικογένειες ντόπιων που επιλέχτηκαν για να ενταχθούν στο πρόγραμμα στέγασης προτάθηκαν τον δήμο, την πρόνοια και την εκκλησία. Είναι σημαντικό να δείξουμε στην κοινωνία του Κιλκίς ότι η αλληλεγγύη είναι ο τρόπος που μπορούμε να πορευτούμε σε όλα τα επίπεδα» σχολιάζει ο Μπάμπης Μακρίδης.

Σήμερα τα ενοικιαζόμενα σπίτια για πρόσφυγες ανέρχονται σε 116, το πρόγραμμα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και εκτός από την στέγαση, την σίτιση και την θέρμανση προβλέπει μια σειρά διαδικασιών και υπηρεσιών που προσφέρουν πλήρη νομική, ιατρική, εκπαιδευτική κάλυψη ενισχύοντας την τοπική κοινωνία και οικονομία.



Συγκεκριμένα στο πρόγραμμα εργάζονται 61 άτομα, διερμηνείς, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδαγωγοί που βρίσκονται καθημερινά κοντά στην κάθε οικογένεια προσφύγων φροντίζοντας για την υποδοχή και την αρμονική συμβίωσή τους στην περιοχή. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τμήμα φροντίδας των σπιτιών, τμήμα μεταφοράς των προσφύγων νοσηλευτές που κρατούν τους ιατρικούς φακέλους και βοηθούν στην καλύτερη διασύνδεση με τα νοσοκομεία, νομικό τμήμα για τη διασύνδεση των διαφόρων υπηρεσιών που χρειάζονται οι πρόσφυγες είτε για την μετεγκατάστασή τους στην Β. Ευρώπη είτε για τα αιτήματα ασύλου κ.α.

Σύμφωνα με την καταγραφή του Οκτωβρίου μέσω του προγράμματος έχουν βρει στέγη 336 πρόσφυγες στο Κιλκίς και 114 στην Παιονία, από την Συρία, το Ιράκ, την Υεμένη, την Σομαλία, το Κουβέιτ, την Παλαιστίνη και το Ιράν μεταξύ αυτών ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες, άτομα από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και ΑμεΑ. Συνολικά από τον Νοέμβριο του 2016 μέχρι τον Οκτώβριο του 2017 1021 πρόσφυγες βρήκαν σπίτι στην περιοχή εκ των οποίων 430 έχουν μετεγκατασταθεί σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης μετά την εξέταση των αιτημάτων τους.

Όσον αφορά στην εκπαιδευτική διαδικασία τα παιδιά των προσφύγων έχουν ενταχθεί κανονικά στα πρωινά σχολεία του Κιλκίς και όμορων χωριών. Για τους ενήλικες έχει δημιουργηθεί με τη χρηματοδότηση από τους Help Refugees Κέντρο Ένταξης στο οποίο γίνεται πιστοποιημένη εκμάθηση ελληνικών, αγγλικών και πληροφορικής, σε συνεργασία με άλλους φορείς που επιμορφώνουν τους πρόσφυγες και ντόπιους και υποστηρίζουν τις δεξιότητές που είχαν ή επιθυμούν να αποκτήσουν για την βαθύτερη ένταξη στην κοινωνία. Στο Κέντρο Ένταξης γίνονται παράλληλα μαθήματα ποντιακών για Έλληνες σε μια διαδικασία όπου η προσφυγική παράδοση της περιοχής έχει ήδη ενεργοποιηθεί για να συνενώσει τις παλιές και νέες προσπάθειες για συνύπαρξη σε μια δύσκολη οικονομικά περίοδο.

Εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας

«Στόχος του Κέντρου Ένταξης είναι να εμπλακούν όλοι οι φορείς, οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις έτσι ώστε να συμβαδίζουν σε μια μακροχρόνια διαδικασία δεσίματος με τους πρόσφυγες και τις οικογένειές τους» αναφέρει ο Στέφανος Καμπέρης. 

«Το συγκλονιστικό της όλης προσπάθειας είναι ότι οι πρόσφυγες ζουν ανάμεσά μας χωρίς να έχουν αναπτυχθεί φαινόμενα ρατσισμού και αυτό δείχνει ότι η τοπική κοινωνία έχει αποδεχτεί με ομαλό τρόπο την ένταξή τους. Με αυτόν τον τρόπο ωφελούνται και οι πρόσφυγες γιατί μένουν σε πιο ανθρώπινες συνθήκες και παράλληλα διαχέονται τα οφέλη στην τοπική κοινωνία που δεν είναι μόνο οικονομικά, δηλαδή η συνύπαρξη είναι κάτι χρήσιμο και για το μέλλον αυτών των ανθρώπων. Τα όποια προβλήματα έχουν προκύψει καταγράφονται απευθείας και αντιμετωπίζονται άμεσα. Μάλιστα, οι σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί οδηγούν σταδιακά και στην ένταξη των προσφύγων και αυτών που επιθυμούν να μείνουν στη χώρα μας στην εργασία. Κάποια σκέφτηκαν να ανοίξουν κομμωτήριο, άλλοι να εργαστούν ως μεταφραστές, και άλλοι σε φαρμακεία» συμπληρώνει ο Μπάμπης Μακρίδης μιλώντας για την έως σήμερα εμπειρία της κοινής συνύπαρξης ντόπιων και προσφύγων.

Σχέδια βιοπορισμού και ένταξης στην εργασία

Οι ιδέες όμως του συλλόγου Omnes που επιδιώκει τη σταδιακή αυτονόμηση στη διαβίωση των προσφύγων δεν σταματούν εδώ καθώς στο αρχικό πρόγραμμα στέγασης έχουν προστεθεί αναπτυγμένα ήδη σχέδια για τη συνολική ένταξη των προσφύγων στην εργασία τα οποία δεν θα χρηματοδοτηθούν από κάποια οργάνωση, ΜΚΟ κ.α , σχέδια που δημιουργούν θέσεις εργασίας και για τον ντόπιο πληθυσμό.

«Έχουμε τη σκέψη ότι αρκετοί πρόσφυγες θα μείνουν στην περιοχή αν τελικά γίνει δεκτή η αίτηση ασύλου που έχουν κάνει. Προκειμένου να μην δημιουργηθούν πρακτικές εκμετάλλευσης προσφύγων που δουλεύουν στα χωράφια με λίγα χρήματα αλλά και για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες να βρεθούν κομμάτια της κοινωνίας απέναντι, δημιουργήσαμε ένα σχέδιο ένταξης των προσφύγων στην εργασία σε 3 τομείς» εξηγεί ο Μπάμπης Μακρίδης τονίζοντας ότι ο πρώτος αφορά τον πρωτογενή τομέα και την συμπαραγωγή αγροτικών προϊόντων από ντόπιους και πρόσφυγες που θα φέρουν την ετικέτα της διαδικασίας και θα πουλιούνται στην χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό.

Ο δεύτερος τομέας έχει να κάνει με τον ιματισμό και την βαφή ρούχων με οργανικά βάμματα από βότανα και την επαναφορά της μικρής βιοτεχνίας στην περιοχή σε συνεργασία με το ΤΕΙ σχεδιασμού που βρίσκεται στο Κιλκίς. Τέλος, στις σκέψεις των Εθελοντών Κιλκίς OMNES είναι η καλλιέργεια οργανικού βαμβακιού και κλωστικής κάνναβης, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί έως σήμερα στην περιοχή.

«Πρόκειται για μια διαδικασία κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας συμπαραγωγής και συνδιοκτησίας χωραφιών ανεκμετάλλευτων που απαντά στις σημερινές ανάγκες και διαφοροποιείται από παλαιότερους τρόπους δανειοδότησης που διενήργησε π.χ. η  Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων για τους πρόσφυγες το 1923. Τότε είχαμε την δημιουργία συνεταιρισμών με στόχο τη δανειοδότηση από την τράπεζα, αυτό που εμείς προτείνουμε είναι η λογική του συνεργατισμού στο προϊόν, ένα μοντέλο το οποίο δεν χρειάζεται χρηματοδότηση ούτε δανειοδότηση στην παραγωγή και θα επιδιώξει συνεργασίες με αγορές της Βόρειας Ευρώπης» συνεχίζει ο Στέφανος Καμπέρης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ντόπιοι έχουν ήδη πειστεί καθώς πρόκειται για μια διαδικασία που θα αξιοποιήσει ανεκμετάλλευτη γη και προώθησης των ντόπιων προϊόντων (σαπούνι, λάδι, αιθέρια έλαια, βότανα, μέλι, λιαστές ντομάτες, όσπρια, παραγωγή σάλτσας).

 O σύλλογος εθελοντών Omnes απέδειξε για περισσότερο από έναν χρόνο ότι ο δρόμος για την ένταξη των προσφύγων στην τοπική κοινωνία είναι ανοιχτός και η συλλογική προσπάθεια κόντρα σε λογικές περιθωριοποίησης και αποκλεισμού φέρνει απτά αποτελέσματα για τον καθένα, την καθεμία και για όλους μαζί.

πηγή: stokokkino.gr