Πνευματική δραστηριότητα και επανάσταση. Η γνώμη και η δημοσιογραφική πρακτική του Αντόνιο Γκράμσι

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr

Η δημοσιογραφική δραστηριότητα του Αντόνιο Γκράμσι συνέβαλε και αυτή ουσιωδώς στην πνευματική του διαμόρφωση, την ηθική του συγκρότηση, τη φιλοσοφική του σκέψη, την πολιτική του πρακτική.

Ο Τζουζέπε Φιόρι στο βιβλίο του «Αντόνιο Γκράμσι, η ζωή ενός επαναστάτη» (Εκδόσεις Οδυσσέας 1977) δίνει, συν τοις άλλοις, και μια επαρκή εικόνα της δημοσιογραφικής εργασίας του Γκράμσι, καθώς και της γνώμης και της πρακτικής του σχετικά.

Βρίσκω κατ’ αρχήν χρήσιμο να καταχωρήσω στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας» ορισμένα που αναφέρονται στο θέμα του τίτλου:

«Ο Γκράμσι δεν επηρεάστηκε (από το είδος της απλοϊκής και δημαγωγικής δημοσιογραφικής παράδοσης) … Από τους πρώτους κιόλας μήνες του 1916 είχε υπογραμμίσει στο Il Grido del Popolo την αναγκαία σχέση μεταξύ πνευματικής δραστηριότητας και επανάστασης:

Ο άνθρωπος είναι κυρίως πνεύμα, δηλαδή ιστορική δημιουργία, και όχι φύση. Διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε γιατί δεν πραγματοποιήθηκε ακόμα ο σοσιαλισμός αφού από ανέκαθεν υπήρχαν εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι, συσσωρευτές πλούτου και εγωιστικοί καταναλωτές του. Είναι γεγονός ότι μόνο βαθμιαία και σταδιακά απέκτησε η Ανθρωπότητα συνείδηση της αξίας … Και αυτή η συνείδηση διαμορφώθηκε όχι κάτω από μια άγρια παρόρμηση των φυσιολογικών αναγκών, αλλά από τον έξυπνο στοχασμό μερικών ανθρώπων πρώτα και κατόπιν μιας ολόκληρης τάξης, πάνω στις αιτίες ορισμένων γεγονότων και πάνω στον καλύτερο τρόπο σύμβολο επανάστασης κοινωνικής ανοικοδόμησης. Αυτό σημαίνει ότι κάθε επανάσταση προετοιμάσθηκε από μια έντονη προσπάθεια κριτικής, μορφωτικής διείσδυσης.

Κατέληγε φέρνοντας ως παράδειγμα την Γαλλική Επανάσταση που προετοιμάσθηκε από τον Διαφωτισμό.

Ο στόχος που έβαζε τώρα ο νέος συντάκτης του Il Grido del Popolo και του Avanti! ήταν να μεταδώσει την κουλτούρα, που χωρίς αυτήν το προλεταριάτο ποτέ δεν θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει την ιστορική του λειτουργία. Και αυτή η βασανιστική σκέψη … έκανε τον Γκράμσι από την αρχή της καριέρας του δημιουργό κουλτούρας: με όποιο θέμα κι αν καταπιανόταν.

… Ακόμα και η στήλη «Sotto la Mole», που γεννιόταν μέρα με την μέρα …, φαινόταν στους προσεκτικότερους αναγνώστες τόσο υποδειγματική που την έκοβαν για να την συγκεντρώσουν σε τόμο. …

«Μέσα σε δέκα χρόνια δημοσιογραφίας – θα πει (ο Γκράμσι) – έγραψα τόσες αράδες που θα μπορούσαν να σχηματίσουν δεκαπέντε ή είκοσι τόμους των τετρακοσίων σελίδων…».

Κώστας Π. Παντελόγλου