EΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

                                                             Αθήνα, 20 Φεβρουαρίου 2018

EΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Στις  25 Ιανουαρίου 2018 η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων πραγματοποίησε προγραμματισμένη συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής  του Υπουργείου Δικαιοσύνης κ. Ευτ. Φυτράκη προκειμένου να διεκδικήσει την εφαρμογή μιας διαφορετικής σωφρονιστικής πολιτικής. Στη συνάντηση παραβρέθηκαν επίσης  ο  γενικός διευθυντής συντονισμού κ. Παύλος Δουλάμης καθώς και η επιστημονική συνεργάτς του ΓΓ.

Η Πρωτοβουλία κατέθεσε στο Υπουργείο το από 24.1.2018 υπόμνημά της με τις θέσεις και τις προτάσεις της αναλυτικά τόσο για τον νέο σωφρονιστικό κώδικα όσο για τα διαχρονικά –άλυτα- θέματα που αφορούν τις φυλακές και τους κρατούμενους (συνθήκες κράτησης, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, επισκεπτήρια, εκπαίδευση,  άδειες).

Καθώς οι προσδοκίες ότι με τον νέο σωφρονιστικό κώδικα η κατάσταση στις φυλακές θα βελτιωνόταν έχουν διαψευστεί, η συζήτηση επικεντρώθηκε κυρίως σε συγκεκριμένα ζητήματα που άπτονται του νέου σωφρονιστικού κώδικα, όπως η έμμεση επαναθεσμοθέτηση των φυλακών τύπου Γ, η δυνατότητα στέρησης των σπουδών των κρατουμένων ως πειθαρχικό μέτρο, η αναδρομική αφαίρεση ευεργετικού υπολογισμού ποινής ημερομισθίων (μεροκάματων) ως πειθαρχική ποινή, ο εξευτελιστικός ενδοσωματικός έλεγχος, οι περιορισμοί στην επικοινωνία μέσω τηλεφώνου και η δυνατότητα διακοπής των σπουδών των φοιτητών κρατούμενων ως πειθαρχικό μέτρο.

Ο Γενικός Γραμματέας μας ενημέρωσε ότι ο  νέος σωφρονιστικός κώδικας πράγματι θεωρήθηκε και από το ίδιο το Υπουργείο ότι έχει προβλήματα -ακόμα και τεχνικές ατέλειες-  και στην πραγματικότητα έχει αποσυρθεί προκειμένου να βελτιωθεί. Παρά την επιμονή της αντιπροσωπείας μας, δεν μας δόθηκε καμιά συγκεκριμένη απάντηση ούτε όσον αφορά  το χρόνο που θα κατατεθεί προς ψήφιση ούτε ως προς το βάθος και την κατεύθυνση των βελτιώσεων. Επίσης δεν μας δόθηκε καμία απάντηση και για την τύχη του Ποινικού Κώδικα, εκτός από τη σιβυλλική επισήμανση του κ. Γενικού ότι η επεξεργασία του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα άρχισε το 1911 και τελικά ψηφίστηκε το 1951. (!)

Η αντιπροσωπεία μας επίσης ενημέρωσε τους εκπροσώπους του Υπουργείου για ζητήματα που αφορούν γενικά τις φυλακές και τους κρατούμενους με επίκεντρο τις άδειες, αναφερόμενη ενδεικτικά στην πρόσφατη επίσκεψη της Πρωτοβουλίας στις φυλακές Γρεβενών, τον Οκτώβριο 2017.  Το πιο φλέγον ζήτημα για τους κρατούμενους ήταν –και εξακολουθεί να είναι- αυτό των αδειών και οι καταγγελίες τους για παραβιάσεις στο κατεξοχήν δικαίωμα της επανένταξης με την άδικη και μη επαρκώς αιτιολογημένη στέρησή του από το συμβούλιο της φυλακής, πάμπολλες. Επίσης τέθηκε και το ζήτημα των επισκεπτηρίων στο συγκεκριμένο Κατάστημα Κράτησης, γιατί ενώ η φυλακή απέχει τουλάχιστον τρεις ώρες από τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, το επισκεπτήριο διαρκεί μόλις 20 λεπτά, δηλαδή το ελάχιστό προβλεπόμενο. Το ίδιο ισχύει και για τα πολυδιαφημιζόμενα από το Υπουργείο «παιδικά επισκεπτήρια»  τα οποία επίσης διαρκούν μόλις 20 λεπτά, αχρηστεύοντας την ίδια τους τη λειτουργία μέσα σε ένα τόσο ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο. Η μόνη δέσμευση του Υπουργείου στο  θέμα των επισκεπτηρίων ήταν μόνο σε σχέση με τη διευθέτηση του τελευταίου ζητήματος, δηλαδή του 20λέπτου. Βέβαια, τα θέματα της απόρριψης των αδειών από το εκάστοτε συμβούλιο της φυλακής όπως και των επισκεπτηρίων είναι ζητήματα που αφορούν το σύνολο των φυλακών και των κρατουμένων. Ζητήματα που, απ’ ό,τι φαίνεται δυστυχώς, δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για να επιλυθούν προς όφελος των κρατουμένων.

Επίσης για ακόμα μια φορά θέσαμε το ζήτημα με τις κρατούμενες μωρομάνες και τις μητέρες μικρών παιδιών,  και για μια ακόμα φορά επαναλάβαμε τις θέσεις μας:

·        Τοποθέτηση των κηδεμόνων σε ανοιχτές δομές εντός του ιστού της πόλης, που δεν θα θυμίζουν σε τίποτα φυλακή, όπου οι κηδεμόνες θα έχουν το κλειδί του διαμερίσματος και θα μπορούν να συνοδεύουν τα παιδιά τους στο σχολείο, το γιατρό ή σε άλλες δραστηριότητες. Η Ισπανία έχει εφαρμόσει αυτό το σύστημα με μεγάλη επιτυχία από το 2008. Ακόμα το έχουν εφαρμόσει η Ολλανδία και η Σουηδία.

·        Αναστολή εκτέλεσης της ποινής του κηδεμόνα και επανεξέταση της αναγκαιότητας κράτησης μετά το πέρας αυτής. Εφαρμόζεται ήδη στη Ρωσία.

·        Κατ’ οίκον περιορισμός του κηδεμόνα, με διάθεση μηνιαίου ποσού κάλυψης των απαραίτητων εξόδων και παροχή της κάρτας αλληλεγγύης.

Το Υπουργείο όμως, αντί των σύγχρονων και δοκιμασμένων παραπάνω προτάσεων και εναλλακτικών μέτρων έκτισης της ποινής, επέλεξε το ημίμετρο της λειτουργίας βρεφονηπιακού σταθμού μέσα στις Γυναικείες Φυλακές Θήβας, όπως μας ενημέρωσαν οι αρμόδιοι. Η λογική αυτής της απόφασης φαίνεται να είναι ότι αρκεί σε ένα παιδί να απασχολείται για κάποιες ώρες σε έναν χώρο εκτός πτέρυγας, παρ’ όλα αυτά όμως να συνεχίζει να μεγαλώνει μέσα στη φυλακή.   

Στη συνέχεια αναφερθήκαμε στα βασανιστήρια σε βάρος των 9 αγωνιστών από την Τουρκία στις 23 Ιανουαρίου 2018 σε φυλακές της χώρας προκειμένου να υποβληθούν σε βίαιη απόσπαση γενετικού υλικού. Ο Γενικός Γραμματέας κ. Ευτύχης Φυτράκης δήλωσε άγνοια για το περιστατικό, ενώ ο κ. Παύλος Δουλάμης επιχείρησε να υποβαθμίσει τη σημασία του. Και οι δυο τους κατέληξαν ότι το περιστατικό δεν αφορά το υπουργείο Δικαιοσύνης αλλά «τους άλλους» υπονοώντας ίσως το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Όμως η  παρουσία της αντιτρομοκρατικής στις φυλακές και η διά της βίας απόσπαση DNA  όχι μόνον αφορά αλλά καθιστά υπεύθυνο το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η ένταξη των δύο «ιατρικών» μονάδων των φυλακών Κορυδαλλού στο ΕΣΥ -σύμφωνα με τα λεγόμενα του Υπουργείου- του Νοσοκομείου Κορυδαλλού στο Τζάνειο Νοσοκομείο και του Ψυχιατρείου Κορυδαλλού στο Αττικό Νοσοκομείο, ενώ είναι θετική απόφαση και αποτελεί πάγιο αίτημα τόσο των κρατούμενων,  όσο και της Πρωτοβουλίας αλλά και μέρους του επιστημονικού κόσμου, είναι ανεξήγητο το ότι δεν προχωρά άμεσα η υλοποίησή της, και συνεχίζουν να είναι «ιατρικές» αποθήκες ψυχών.

Γενικά υπάρχει μια τάση εκ μέρους του Υπουργείου ημίμετρων ή εγκαινίων που δεν αλλάζουν το χάρτη της βαρβαρότητας της φυλακής. Είναι η περίπτωση των παιδικών ανοιχτών επισκεπτηρίων, που αντί της γενίκευσής τους, το υπουργείο εγκαινιάζει ένα παιδικό επισκεπτήριο  για μία οικογένεια κάθε φορά σε μια φυλακή. Είναι επίσης η περίπτωση της δημιουργίας γυναικείας αγροτικής πτέρυγας (δυναμικότητας μόνον 30 θέσεων). Είναι η περίπτωση που αντί για ανοιχτές δομές ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, μόρφωσης και κατάρτισης για τους ανήλικους κρατούμενους και την κατάργηση των φυλακών ανηλίκων, τα μέτρα που έχουν παρθεί  περιορίζονται  απλώς σε αποαυστηροποίηση με αποτέλεσμα να κρατούνται στη φυλακή περίπου 10 παιδιά.

Τέλος, κρίνουμε θετική την απόφαση του Υπουργείου να χαρακτηρίσει τις φυλακές ως «άγονη γραμμή» προκειμένου να δώσει κίνητρα -μέσω της αντίστοιχης μοριοδότησης-  σε περισσότερους γιατρούς να ασκούν το λειτούργημά τους στο αντικειμενικά όχι ελκυστικό περιβάλλον της φυλακής.

Στόχος της πρόσφατης αυτής συνάντησης φυσικά δεν ήταν μόνο η διαμαρτυρία και  η επανάληψη των δίκαιων αιτημάτων εκείνων που παραμένουν χωρίς φωνή, αλλά η απαίτηση για άμεσες λύσεις στα χρονίζοντα καθώς και στα νέα προβλήματα των κρατουμένων. Η αξιοπρέπεια των κρατουμένων πρέπει να γίνεται σεβαστή, καθώς στερούνται αυστηρά μόνον την ελευθερία τους και κανένα άλλο ανθρώπινο δικαίωμα, κάτι που η Πρωτοβουλία δεν έχει πάψει  να διεκδικεί χρόνια τώρα.

Πρακτικά όμως, στην ωμή πραγματικότητα της φυλακής, συμβαίνει να στερούνται τα περισσότερα ανθρώπινα δικαιώματα και συχνά την ίδια τη ζωή τους, όπως σκληρά μας υπενθύμισαν οι πρόσφατοι 5 θάνατοι κρατουμένων σε ένα μόλις δεκαπενθήμερο. Η αντίδραση, αντί της αναμενόμενης παραίτησης του αρμόδιου υπουργού, ήταν η ένοχη σιωπή.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ

www.tokeli.gr